Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

2.4. Ишлаб чиқаришнинг умумий ва пировард 
натижалари 
Ишлаб чиқариш жараёнида турли омилларнинг бир-бирлари 
билан ўзаро таъсирда бўлиши ва бирикиши асосан турли 
хилдаги корхоналарда амалга оширилади. Бундай корхоналар 
сонининг ўсиши ва йириклашуви айни пайтда иқтисодиётдаги 
товар ва хизматлар турлари ва ҳажмининг ўсишидан дарак 
беради. Жумладан, чуқур таркибий ўзгаришларни амалга 
ошириш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик манфаатларини 
ишончли ҳимоя қилиш, энг муҳими, Конституциямизда кўзда 
тутилганидек, хусусий мулкнинг қонуний, меъёрий-ҳуқуқий 
ва амалий жиҳатдан устувор ролини таъминлаш, Ўзбекистон 
иқтисодиётида товар ва хизматлар ҳажмини босқичма-босқич 
кўпайтиришга қаратилган. 
Юзаки қараганда, ҳар бир корхонадаги (давлат, хусусий, 
қўшма корхона, фермер, деҳқон, томорқа хўжалиги) 
индивидуал ишлаб чиқариш мустақил, бир-биридан ажралган 
ҳолда амалга ошадиганга ўхшаб кўринади. Аммо хилма-хил 
товарлар ва ресурсларнинг узлуксиз оқимида индивидуал 
ишлаб чиқарилган товарлар ва маблағларнинг ҳаракатлари 
бир-бири билан қўшилиб, ўралиб-чатишиб кетади. Чунки 
алоҳида олинган индивидуал ишлаб чиқарувчиларнинг 
фаолияти ва айрим маблағлар, маҳсулотларнинг ҳаракати 
ўзаро боғлангандир. Шу сабабли, индивидуал меҳнатлар ва 
товарлар ҳаракатининг қўшилиб кетиши, бутун ижтимоий 
ишлаб чиқаришнинг, жами яратилган товар ва хизматларнинг 
ҳаракатини билдиради. Демак, 
ижтимоий ишлаб чиқариш 
ўзаро боғланган ва алоқада бўлган барча индивидуал 
ишлаб чиқаришларнинг йиғиндисидир. Ҳар бир 
индивидуал ишлаб чиқариш, унинг сармояси ва ресурслари 
эса ижтимоий ишлаб чиқаришнинг ажралмас бир бўлагидир.
Ижтимоий ишлаб чиқариш, яъни турли омилларнинг 
ҳаракати натижасида жуда кўп турдаги товарлар ва 
хизматлар массасидан иборат бўлган ялпи ички маҳсулот 

---

78