Њзбекистон республикаси олий ва њрта махсус таълим вазирлиги

Uchinchidan, bu holat sifatli ishni jiddiy ko’rsatkichi sifatida shikoyatlarni yoki 
mijozlar bilan ziddiyatlarni bo’lmasligi namoyon bo’ladi.
Vositachilik, dilerlik xizmatlari, sug’urtalash xizmatlari bilan bog’liq bo’lgan 
xizmat ko’rsatish jarayonlari o’ziga xos ishlab chiqarish va tashkiliy sifatlarga ega. 
Bu funksiyalarni bajaruvchi ishchi bu hollarda doimiy ish joyiga ega bo’lishi mumkin 
emas, odatda, uni murakkab instrumentlari yoki o’ziga xos jihozlari bo’lmaydi. 
Ammo, u uchun bir vaqtni o’zida mijozlar bilan aloqa o’rnatishni turli shakllarini 
(telefon, kompyuter, pedjer va boshqalar) mavjud bo’lishi katta ahamityaga ega 
bo’ladi. Kasbiy tajriba, fe’l-atvorini shaxsiy sifatlari, xususan turli odamlar bilan 
kommunikasiyani saqlay olishi, ularni ishontira olish qobiliyatlari, ular faoliyatida 
birinchi o’rinni egalalydi.
Ko’pgina servis korxonalaridagi boshqaruvchilik e’tibori markazida servis 
amalga oshiriladigan jihozlar, instrumentlar holati turadi. Ular texnologik, 
zamonaviy dizaynli, ishlatishga qulay bo’lishi, tashrif buyuruvchilarni qabul qilish 
xonalarida ortiqcha shovqin, titrashlarni yaratmasligi lozim. Mijozga xizmat 
ko’rsatishda ishlatiladigan jihozni xavfsizligiga asosiy e’tibor qaratiladi. Jihozlar va 
instrumentlarni yaxshi ishlashini saqlash, zarur bo’lganda, ularni tex ta’mirlashni 
ta’minlab turish kerak bo’ladi.
Umuman olganda, korxonani xizmat xonalarida doimiy ravishda ergonomiklik 
holatini, qulaylik, tozalikni saqlab turish muhim hisoblanadi. Mijozlarga xizmat 
ko’rsatish xonalari esa yana estetik talablar va shinamlik talablariga javob berishi 
lozim bo’ladi. Ushbu maqsadda aloqa zonasini hamma joylariga, xususan mijozlar 
o’rinlarini, shuningdek xizmat ko’rsatish personalini ish joylarini holatiga alohida 
‘tibor qaratish kerak bo’ladi.
Turli guruh ishchilarini ish o’rinlari uchun turli rasional ichki planirovka xillari 
qo’llanilgan bo’lishi kerak. Ish o’rnida barcha instrumentlar, jihozlar, yordamchi 
materiallar maqsadga muvofiq joylashtiriladi. Ishchini o’rni uni qulay ishchi holatini, 
charchatmaydigan va qisqa mehnat harakatlarini, iloji boricha ikkala qo’lga bir xil 
yuklamani ta’minlashi lozim.
138

---

Joriy va tezkor boshqarishni predmeti xizmatlarni ishlab chiqish uchun zarur 
bo’lgan materiallar, xom-ashyo, mahsulotlarni mavjudligini va sarflanishini 
tekshirishdan ham iborat bo’ladi. Materiallar, xom-ashyo, mahsulotlar har bir servis 
turida turlicha bo’ladi. Shuningdek, ularni xizmat ko’rsatish jarayonida foydalanishi 
hajmlari ham bir xil emas. Bu ma’noda masalan, teatr bufeti va katta davolash 
poliklinikasi va ko’p tarmoqli kasalxona va shunga o’xshashlar foydalaniladigan 
mateirallarni kunlik me’yori va nomenklaturasi bir-biridan ancha farqlanadi.
Shu bilan birga hamma joylarda mateiallar va xom-ashyoni sarflash me’yorlari 
mavjud. Materiallar va xom-ashyoni sarf me’yori bu uni ishlab chiqarishni aniq 
tashkiliy-texnik sharoitlarida belgilangan sifatdagi birlik mahsulotni (servis ishini) 
ishlab chiqarish uchun maksimal yo’l qo’yiladigan miqdoridir.
Servis amaliyotida materiallarni iqtisod qilinishi, ularni me’yoridan ortiq 
sarflanishi kabi holatlari uchraydiki, ularni ikkalasi ham xizmat jarayonlarini 
me’yorida bajarilishi uchun noxush hisoblanadi. Materiallarni foydalanilishini 
nazorat qilish xizmat ko’rsatish samaradorligiga salbiy ta’sir qiluvchi standartlardan 
chetlashishlarni aniqlash bilan bog’liq.
Servis korxonasidagi ishlab chiqarishni boshqarish jarayonida joriy va tezkor 
rejalashtirishni ahamiyati beqiyosdir. Bu holda gap ishchilar uchun mo’ljallangan 
smena-kunlik vazifalar rejasi, shuningdek barcha bo’linmalar yoki aniq brigadani 
kalendar, oylik, kvartal, yarim oylik rejalari haqida ketayapti. Ular buyurtmalarni 
mavjudligi, talab darajasi, ularni material va moliyaviy resurslar bilan 
ta’minlanganligi haqidagi ma’lumotlar asosida tuziladi.
Odatiy rejimdagi xizmat ko’rsatishni samaradorligi va sifati ham tezkor 
boshqarish obyekti sifatida namoyon bo’ladi. Bu yo’nalishda mijozlar bilan u yoki bu 
ishlarni bajarish uchun talab qilinadigan vaqt hajmlarini nazorat qilish, 
iste’molchilarga xizmat ko’rsatish, ishchi muhitni osoyishta saqlash, ular va personal 
o’rtasida yuzaga kelayotgan kelishmovchiliklarni hal etish muhim hisoblanadi.
Servisni asosiy ishlab chiqarish jarayonini har tomonlama faoliyat yuritishi 
material-texnik ta’minot xizmati (energetika, telefon xizmati, muxandislik-texnik 
ishlar, yordamchi materiallarni saqlash va berilishi, firmani qo’riqlash va boshqalar) 
139

---

tizimchasini samarali ishlarisiz amalga oshmaydi. Bu xizmatlarni mehmondorchilik, 
umumiy ovqatlanish, transport xizmatlari va boshqalar kabi ko’p funksiyali xizmat 
ko’rsatish turlaridagi ahamiyati juda katta.