Œзбекистон республикаси олий ва œрта махсус таълим вазирлиги

1.4. Mag’izni yumshoq usulda qovurish. Talqonni yumshoq usulda qovurish ikki bosqichga bo’linadi: birinchi bosqichda talqon optimal namlikgacha namlanadi, ikkinchi bosqichda namlangan talqonni harorati sekin-asta oshirib qovurish va uni quritishdan iborat. Buni paxta chigiti talkonidan mezga tayyorlashda qurib chiqamiz. Namligi 7,5-9,0 % va tarkibidagi 9-10 % sheluxasi bo’lgan yanchilgan magz teshiklari 1 mm li elakda elanganda, elanma mikdori 70% dan kam bo’lmaganda namlovchi shnekda namligi 11-12% bo’lguncha bug’ bilan namlanadi. Agar mag’iz past navli chigitdan olingan bo’lsa,13-14% gacha namlanadi. Bu namlovchi shnekda harorat 85-90⁰ С gacha tez kutarilishi kerak. Bunga erishish uchun temir naychalar orqali namlovchi shnekka issiq suv va bug’ yuboriladi. Namlangan talqon ko’p (5-7) qasqonli qovurish qozonining yuqorigi (birinchi) qosqoniga tushadi. Qozoning qosqonlarida talqon xarakatlanib sekin-asta qiziydi va quriydi. Mezga oxirgi qasqonga tushganda xarorati 110S bo’lib, pressga kirishda namligi 3,5-4% bo’ladi.
Magizni yumshok usulda kovurishda uni namlashda to u yetilguncha plastik xolati uzgarib boradi, ya‘ni tarkibidagi oksil moddalari denaturatsiyalanib, panja bilan ezganda moy okib ketadigan, och kungir sarik rangli bo’lib koladi. Qovurish vaqtida, mezga qatlamning ostki tomonidan ajralib chiqayotgan bug’ mezga qatlami orasidan utadi va buning natijasida mezga zarrachalarini ulchamlari, namligi va xarorati bir xil bo’ladi, moyli xom ashyoni hujayra to’qimalari qo’shimcha ravishda bo’zilib mezgadan olinadigan moyning miqdori ko’payadi.
1.5. Mag’izni qattiq usulda qovurish. Mag’iz talqonini qattiq usulda qovurish MP-21 tipidagi bir marta presslash usulida moy olishda mezga tayyorlashda qo’llaniladi. Bu usulda paxta chigiti mag’zi talqonidan mezga tayyorlash quyidagicha amalga oshiriladi. Mag’iz valtsovkada yanchilib, namligi 7, 5-8,0% bo’lganda 12-18% sheluxa ajratilib, teshiklari 1 mm li elakda elangandan 60% va past sifatli chigit elansa, 50% elanma utadigan kilib maydalanadi, shundan keyin talkon namlovchi shnekda 11-12% gacha namlanib, 70-80⁰ C gacha kizdiriladi va kovurish koskoniga tushadi u yerda 35-50 minut davomida xarorati 115-120⁰ C va namligi 2,5-3,5% ga yetguncha qovuriladi.