Збекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

Синов саволлари:

1. 
   Дарё ҳавзасидаги сув ресурсларининг турларини айтиб беринг.
   
2. 
   Кўллар, сув омборларидаги сув ресурсларининг ўзгаришини қандай ашщлаш мумкин?
   
3. 
   Дарё тармоқларадаги сув зауираларини анщлаш усулини айтиб беринг.
   
4. 
   Нежиховский усулининг моҳиятини айтиб беринг.
   

2.4.2. Қор копламидаги сув заҳираларининг ўзгариши
Тупроқ юзасидан, қор ва муздага сув миқдорининг ўзгаришлари маршрут қор ўлчаш съемкаси вақтида аниқланади. Бу съемкалар шу жойнинг ландшафт хусусиятларини ҳисобга олиб, дарё ҳавзасида бир тскисда белгиланган маршруг буича бажарилади. Маршурут Ўзунлиги-2 км очиқ жода, урмонда - 1 км, жарликларда - 0,5 км.
Қордаги сув захираси S_c (мм) «ўлчаш нуқтасида» қуйидага ифода билан аниқаланади:
S_pк на S_pн
бу ерда h - қорнинг баландлиги; см, g - қорнинг зичлиги, г/см¹. Қор қопламининг баландлиги рейка ёрдамида аниқланади. Қорнинг зичлиги қуйидаги тенглама бўйича ҳисобланади.
G=m/(50*h) ,
бу ерда, m - қор намунасининг Оғирлиги г,зичликни ўлчаш асбобининг асос майдони 50 см² га тенг. Сув билан тўйинган қор ёки муз қатламидаги сув миқдори қуйидагича аниқланади:

бу ерда, h_л - қор ёки музнинг ўртача қалинлиги, мм. Сув заҳираларининг ҳар бир станциядаги умумий йиғиндиси қуйидагача ҳисобланади:
S=S₁ f₁+S₂ f₂+S₃ f₃
бу ерда f₁, f₂, f₃ - дала, ўрмон, жарликлардаги ўлчаш майдонлари. S₁,S₂,S₃ -дала, урмон ва жарликлардаги қор, муз, эриган сувларнинг йиғиндиси,мм. Буғун ҳавза учун умумий сув захираси ўртача тортилган усул билан умумий майдондаги ҳар бир майдоининг қисмини ҳисобга олган ҳолда аниқланади.
Қор, муз ва эриган сувлардаги сув захирасининг ўзгаришини аниқлаш учун ҳавзадаги ҳисоблаш оралиғининг бошланиши S ₆ ва тугаши S_m учун кузатилган сув заҳираларининг фарқини ҳисоблаймиз.
Ҳавзадаги сув захираларнинг ўзгаришини баҳолаш учун, хисоблаш Даврининг охиридаги S_K сув миқдоридан, даврнинг бошидаги S_H сув миқдорини айирамиз:
S_c = S_cк –S_cн
Оҳирги йилларда гидрометорологик станция тармокларида қор қоплами Ернинг табиий гамма нурларини камайтириш усулига
асосланади. Олинган маълумотлар шуни кўрсатадики, самолетдан гамма-сеъмка ва ердаги ўлчанган қор қопламининг фарқи атиги 8-12 мм га тент.