Збекистон Республикаси

(Олий суд Пленумининг 2018 йил 19 майдаги 17-сонли қарори таҳририда.)
7. Судларга тушунтирилсинки, апелляция инстанцияси суди ишни мавжуд ва қўшимча тақдим этилган далиллар бўйича қайта кўриши сабабли, ушбу суд инстанцияси ҳам мазкур қарор 3-бандининг иккинчи хатбошисида назарда тутилган ҳолларда экспертиза тайинлашга ҳақли.
(Олий суд Пленумининг 2021 йил 20 апрелдаги 18-сонли қарори таҳририда.)
8. Суднинг экспертиза тайинлаш ҳақидаги ажрими асослантирилган ҳамда ИПКнинг 80, 82 ва 85-моддалари талабларига мувофиқ бўлиши лозим. Ажримда экспертиза тайинлаш учун асос бўлган ҳолатлар, тарафнинг айнан қайси важи ёки ишнинг айнан қайси ҳолати текширилиши кераклиги ва ушбу ҳолатни текшириш учун қайси соҳадаги мутахассис фикри зарурлиги кўрсатилиши лозим.
8.1. Суднинг экспертиза тайинлаш ҳақидаги ажримида қуйидагилар кўрсатилиши керак:
1) экспертиза тайинлаган иқтисодий суднинг номи, ишнинг тартиб рақами, ажрим чиқарилган сана ва жой, суд таркиби, суд мажлиси котиби, ишда иштирок этувчи шахсларнинг номи;
2) низо предмети;
3) иш ҳолатлари;
4) экспертиза тайинлаш асослари;
5) экспертиза ўтказиш юклатилган муассасанинг номи;
6) суд эксперти ёки суд экспертлари комиссияси олдига қўйилган саволлар;
7) экспертиза ўтказиш учун тақдим этилган текшириш объектлари, шу жумладан ашёвий далиллар, текшириш учун намуналар, ҳужжатлар, иш материаллари ва ҳоказолар;
8) экспертизани ҳар томонлама ва тўлиқ ўтказиш учун зарур бўлган бошқа маълумотлар.
8.2. Экспертиза суд экспертлари комиссияси томонидан ўтказилиши лозим деб топилганда, ажримда текширув қайси ихтисосдаги экспертлар томонидан ўтказилиши кераклиги, экспертлар комиссия­си фаолиятини ташкил қилиш қайси эксперт муассасасига юклатилганлиги, текширилиши лозим бўлган объектлар ва бошқа материаллар қайси экспертиза муассасасига юборилаётганлиги ҳам кўрсатилиши лозим.
Бундай ажрим нусхалари комиссияда вакили эксперт сифатида иштирок этаётган ҳар бир экспертиза муассасасига юборилади.
8.3. ИПК 80-моддаси иккинчи ва учинчи қисмларига кўра ишда иштирок этувчи шахслар судга эксперт томонидан тушунтириш берилиши лозим бўлган саволларни тақдим этишга ва ўзлари кўрсатган шахсларни эксперт сифатида жалб этиш ёки экспертизани муайян экспертиза муассасасида ўтказиш ҳақида илтимоснома билан мурожаат қилишга ҳақли. Экспертиза ўтказилиши зарур бўлган масалалар доираси ва мазмуни суд томонидан белгиланади. Ишда иштирок этувчи шахслар томонидан тақдим этилган саволлар рад этилган тақдирда, суд рад этиш сабабларини ажримда асослантириб бериши шарт.
(Олий суд Пленумининг 2018 йил 19 майдаги 17-сонли қарори таҳририда.)
Судлар инобатга олишлари лозимки, тушунтириш бериш учун суд эксперти олдига низони тўғри ҳал қилишга қаратилган, экспертнинг ваколат доирасига кирадиган ҳамда фан, техника, санъат ёки ҳунар соҳасида махсус билимларни талаб қиладиган саволлар қўйилиши керак.
Экспертизани такроран ўтказмаслик мақсадида суд эксперти ёки суд экспертлари комиссияси олдига қўйилаётган саволлар экспертизани тўлиқ ўтказиш учун етарли даражада бўлиши лозим.
Ҳал қилиниши суднинг ваколатига кирадиган ҳуқуқ тўғрисидаги саволлар эксперт олдига қўйилиши мумкин эмас.
8.4. Экспертиза тайинлаш тўғрисидаги ажримнинг факсимил ва ёруғ сезгир қоғозга кўчирилган нусхасини юборишга йўл қўйилмайди.
9. ИПК 102-моддасининг 1-бандига мувофиқ экспертиза тайинланган ҳолларда иқтисодий суд иш юритишни тўхтатиб туришга ҳақли. Бу ҳақда алоҳида чиқарилган ажримда ёки экспертиза тайинлаш ҳақидаги ажримда кўрсатилиши мумкин.
ИПКда экспертиза тайинлаш тўғрисидаги ажрим устидан шикоят берилиши (протест келтирилиши) назарда тутилмаганлиги муносабати билан судлар шуни инобатга олиши лозимки, экспертиза тайинлаш тўғрисидаги ажримда иш юритишни тўхтатиб туриш ҳам кўрсатилган бўлиб, ушбу ажрим устидан шикоят берилган (протест келтирилган) бўлса, шикоят (протест)нинг фақат иш юритишни тўхтатиб туришга оид қисми кўриб чиқилади.
Агар шикоят (протест) суд ажримининг экспертизани тайинлашга оид қисми устидан берилган бўлса, уни қабул қилиш ИПК 268-моддаси биринчи қисмининг 2-банди ёки 291-моддаси биринчи қисмининг 2-бандига асосан рад этилади. Агар ариза (протест) иш юритишга қабул қилинган бўлса, у бўйича иш юритиш ИПК 273-моддаси биринчи қисмининг 1-банди ёки 296-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига асосан, шикоят (протест) кўриб чиқилаётган суд инстанциясида тугатилади.