Ўзбекистон ўз истицлол ва тарацциёт йўлимиз — бу гул билан цопланган йўл эмас, бу тоталитаризм меросидан халос бўлиш ва покланиш, мафкура вийлик иллати етказган зиён-зацматларни бар тараф этишнинг цийин, узоц давом этадиган йўлидир

лиқдир», «Соғлом авлодни гарбиялаш — б\ток давлат пой- 
деворини, фаровон ҳает асосини қуриш демақдир»1,
Нутқца соғлом авлод ва баркамол авлод тушунчалари 
бир кил мазмунда қўлланилмокда. Зеро, мамлакат, мил- 
лат келажаги соғлом авлодга, баркамол авлодга боғлиқ. 
Кейинчалик мамлакатимизда кўпроқ баркамол авлод 
тушунчаси қўллана бошлади. Чунки Кадрлар тайёрлаш 
миллий дастурига ва маънавий-маърифий масалаларга ба- 
ғишланган чиқишларида, асарларида Ислом Каримов 
баркамол авлод тушунчасини асосий таянч тушуича си- 
фатида қўллаган эди. Баркамол авлод тушунчаси илмий- 
маърифий, маданий меросимизда қабул қилинган «комил 
инсон» тушунчасига яқин, уни алоҳида шахсга нисбатан 
эмас, балки бутун бир авлодга нисбатан қўлланиш шак- 
ли эди.
Ёш авлод тарбиясига устувор эътибор бериш, бирин- 
чидан, Ислом Каримовнинғ ислоҳотлар назариясидан, 
стратегиясидан, иккинчидан эса мамлакатнинг, миллат- 
нинг эртанги келажаги тўғрисида қайғуришидан келиб чи- 
қади. Бозор муносабатларини, демократик меъёрларни 
одамларнинг дунёқарашини, тафаккурини ўзгартирмасдан 
ҳаётга татбиқ этиб бўлмайди. Бу ислоҳотлар назариясида 
қайта-қайта таъкидланган. Аввал айтиб ўтганимиздек, ис- 
лоҳотлар бўйича ҳар бир қабул қилинган қарордаи, дастур 
ва амалий қадамдан халқ хабардор этиб борилди. Улар- 
нинг мақсади, мазмун-моҳияти одамларга тушунтирилди.
Айни пайтда шуни алоҳида эътироф этиш лозимки,
7 — Ўзбекнстон йўли
1 Ислом Карнмов. 
Биздан оъод ва озод Ватан қолснн. Асардар, 2
жидд, Т., «Ўзбекистон», 1996 Й., 207-209-6.
193 71X1

---

ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ
катта авлоднлнг онгини ўзгартириш маълум доирада, че- 
гарада бўлалн, уни тамомила, тубдан янгилаш қийин. 
Ўтмиш тушунчалари, меъёрлари, қарашлари унинг онги- 
ла у ёки бу даражада сақланиб қолади. Ёш авлод эса ян- 
гиликларни тсзроқ қабул қилади, Уникг онги, тафаккури, 
лунёҳараши ривожданишга мойшғ, қотиб қолган тушун- 
чалар, турли догмадар ёки эскича қарашлар билан тўлиб 
қолмаган. Ёшларнинг зътиқоди, қадриятлар тизими шакл- 
аанишда яавом этади. Ёшлар ислоқотлар ғояларини, та- 
чойнл ва меъёрларинк тезроқ ва теранроқ қабул қилади. 
Бунинг устига уларда ижтимоий фаоллик ва сафарбарлик 
катта авлолга нисбатан кучлироқ. Ўзбекистонда ёшлар 
бутун аҳо^шнинг 64 фоизини ташкил этади {30 ёшгача 
бўлганларJ Иқтисодиёзда банд аҳолининг ҳам катта қисми 
ешлар улушига тўғри келади. Авлоқтарнинг табиий алма- 
шуви жараенида иқтисоаиётга ёшларнинг янти-янги гу- 
руҳлари келиб қўшилаверади. Шу боис ислоҳотларни аҳоли 
онги, қарашдарини тайерлаш билан қУшиб олиб бориш 
деганда, кўтгроқ иқтисодиётда банд бўлган ва мустақид 
ҳаётга кири.6 келаётган сшлар ва ўрта авлод назарда тути- 
дади десак унча хато қилмаймиз. Аммо катта авлоднинг 
нслоҳотлаг 
муносабати дастлабки босқичларда ҳал қилуъ- 
чи аҳамия 
=
эга. Чунки катга авлод доимо иқгисодиётда 
чам, дав •. 
ч;) жамидз бошқарувида ҳам асосий ностдар-
ни эгаллан.н;. Яъни етакчилик катта авлод қўлида.
Бугун!.' куннигина кўрадиган, бир иўл қилиб манса- 
бини сақ . . қолишни ўйлайдиган, қийинчиликлардан. 
огир вазкя ,.ш чиқиб олсам бўлди. эртага бир гап бўлар. 
бу ёғига v ;е подшо кабилида иш тутадиган раҳбар ҳеч 
қачон узок (челажак, истиқбол ҳақнда, бинобарин, ешлар 
фрисида бош қотириб утирмайди. Ўзбекистон раҳбарн- 
яти эса бир зум ҳам келажак масаласини ҳеч бир соҳада 
эсдан чиқармади, одамларга ёқиш, айримлардек сохта обрў 
орттириш мақсадида эртанги кун истиқболини «бугунги 
кун ютуқларига» қурб<’н қилмади. Аксинча, белни қат- 
гиқроқ боғлаб, топаётган даромадларни шу заҳотиёқ эмас, 
зртага наф берадиган соҳага, жумладан. ёшлар тарбияси- 
га сарфлашга чақирди. ByiTTi биз топаётган фойдамизни, 
I I I / 194

---

ИСПОҲОТЛАРНИНГ АСОСИЙ КОНЦЕЛЦИЯЛАРИ
мавжуд бойликларимизни еб қўйсак, фарзашзлари мизга, 
набираларимизга нима қолади, миллатимиз келажаги ннма 
бўлади, деган саволлар билан раҳбарларга, фаолларга, 
жойлардаги учрашувларда аҳоли вакилларига очиқ муро- 
жаат қилди: «Биз бугун ўтиш даврининг қийинчиликла- 
рига қарамасдан, эртага ўрнимизга келддиган ёшлар, фар- 
зандларимиз тўғрисида ўйлашимиз, уларнинг маънавий 
камолоти ва жисмоний соғлиги, миллатнинг соғлиги тўғри- 
сида қайғуришимиз керак»1, - дейди Ислом Каримов.
Сармояни келажакка сарфлаш фикри шунчаки кези 
келганда айтиб қўйилган тасодифий фикр эмас, балки ис- 
лоҳотлар назариясининг асосий тамойилларидан бири 
эканлигини Ислом Каримовнинг доимий равишда унга 
аниқлик киритиб, бойитиб боргани ҳам кўрсатади. Ўзбе- 
кистоннинг бу борадаги сиёсатини тушунтириб, Мустақил 
Давлатлар Ҳамдўстлигининг кўпчилик мамлакатлари маҳ- 
сулот экспортидан тушган вадюта ва хориждан олинган 
кредитларнинг катта қисмшш импорт моллари олиб, ички 
бозорни тўлдиришга сарфлаб икки ёқлама ютқазганлари 
тўтрисида гапиради. Биринчидан, бу ҳол мамлакатнинг 
ўзида товар ишлаб чиқарувчиларни ички бозордан анча 
четга суриб қўйди. Иккинчидан, у миллий иқтисодиётни 
заифлаштириб, катта валюта маблағларини бирпасда «еб 
қўйди». «Биз эса, оғир йўлни танладик, — дейди Юртбо- 
шимиз. - Ўз маблағларимиз ва бошқалардан олган қарз 
маблағларининг асосий қисми инвестициялаш учун, ишлаб 
чиқаришни кўпайтириш ва ўстириш учун ажратидди»-.
Ёшларга оид сиёсатга қайтадиган бўлсак, таъкидлаш 
лозимки, ўтиш даври ислоҳотларининг иккинчи босқи- 
чида - 1997 йилда Кадрлар тайерлаш мшший дастури, 
кеййнроқ 2004-2009 йилларга мў,тждлланган «Мактаб таъ- 
лимини ривожлантиришнинг давлат умуммиллий дастури» 
қабул қнлинди. Ундан аввал Болалар спортини ривож-
' Ислом Каримов. Бунёдкорлик йўлидан, Асарлар. 4-жидл, Т., «Ўзбе- 
кистон», 1996 й., 181-6.
2 Ислом Клримов. Янгича фиқрлаш ва ишлаш - давр талаби. Асар- 
лар, 5-жидз, Т., «Ўзбекистон», 1997 й., 89-6. 
1 -
195

---

ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ
лантириш жамгармаси тузилган эди. Ушбу дастурларни 
амалга оширишда минглаб янги мактаблар, академик ли- 
иейлар ва касб-ҳунар коллежлари, болалар спорт иншоотла- 
ри ва спорт заллари барпо этилгаки, реконструкция ва ка- 
питал таъмир қилингани, янги олий ўқув юртлари ташкил 
этгпгани, уларда кўплаб ўқ>в бинолари, талабалар турар 
жойлари қурилгани, бунга қанча маблағ сарфлангани ҳақида 
аниқ рақамларш! келтириш мумкин. Лекин жуда катға миқ- 
дорни билдирувчи рақамлар оддий китобхонда ҳеч қандай 
тасаввур уйғотмайди, У «жуда зўр экан» деб қўя қолади. 
Яхшиси — нисбий ва кичик рақамларни келтирамиз. Бир- 
гина таълим соҳасига мамлакатимиз ялпи ички маҳсулоти- 
нинг 12 фоизи йўналтирилди. Нафақат Ўзбекистон тари- 
хида. жаҳон тарихцда ҳам бирор мамлакат ўз ялпи ички 
маҳсулотининг 12 фоизини фақат таълимга йўнаттирмаган.
Таълимдан ташқари ижтимоий тармоқнинг ўзида 
кўплаб серхаражат соҳалар — соғлиқии сақташ ~ минглаб 
касазхоналар, гурли даволаш-профилактика муассасала- 
ри. уларнинг жиҳозлари, маош оладиган юз минглаб тиб- 
биёт ходимлари бор. Ёки ижтимоий таъминот — пенсио- 
нерлар, ногиронлар, болаларига нафақа олувчи оилалар 
сони қанча? Давлат ва >иинг тузилматари харажатлари- 
чи? Қуролли Куч,
1
ар, Ички Ишлар ва ҳ.к.
Иқтисодиёт тармоқдари, дастурлари, янги корхоналар 
қуриш, жиҳозлаш, эскиларини модернизаиия қилиш, 
ёқилғи-энергетика, транспорт, алоқа ва коммуникация 
тизими ва бошқа кўплаб соҳалар ҳам маблағ талаб қилади. 
Жамики харажатлар у бюджетдан кетадими, корхоналар- 
нинг ва банкларнинг маблаги бўладими ёки четдан олин- 
ган кредитлар бўладими, бундан қатъи назар тўлиқ ялпи 
ички маҳсулот ҳисобндан амалга оширилади. Халқ таъли- 
ми, соғлиқни сақлаш, болалар спортига ажратилаётган 
маблағлар, баркамол авлодни тарбиялаш дастурлари бир 
мақсадта қаратилган: «Фарзанддаримиз биздан кўра би- 
лимли, кучли, доно ва, албатта, бахтли бўлишлари шарт»'. 1