208
IХ-BOB. MEHNAT RESURSLARI, ULARNING BOZORI, ULARDAN
FOYDALANISH VA MEHNAT UNUMDORLIGI
O„quv maqsadi: respublika qishloqlaridagi
aholi va mehnat resurslari
tarkibi, mehnat resurslarining huquqiy asoslari, mehnat bozori segmentini o‗rganish,
mehnat resurslaridan to‗liq va samarali foydalanish darajasini ifodalovchi
ko‗rsatkichlar, mehnat unumdorligi darajasini ifodalovchi ko‗rsatkichlar va mehnat
unumdorligiga ta‘sir
etuvchi asosiy omillar, rivojlangan davlatlardagi mehnat
unumdorligiga oid ilg‗or yutuqlarni joriy etish
va mehnat resurslaridan
foydalanishni yaxshilash, mehnat unumdorligini oshirish bo‗yicha nazariy va amaliy
bilimlarni o‗rganishdan iborat.
Tayanch iboralar:
mehnat va mehnat resursi, mehnat bozori, mehnat
balansi, mehnat unumdorligi.
9.1. Respublika qishloqlaridagi aholi, mehnat va mehnat resurslari
Mehnat - bu insonni maqsadga yo‗naltirilgan faoliyati bo‗lib, uning
jarayonida moddiy va ma‘naviy qiymatliklar yaratiladi.
Mehnat resurslari - mamlakat aholisining bir qismi bo‗lib, u iqtisodiyot
tarmoqlarida ishlash
uchun jismoniy imkoniyatlar, bilim va amaliy tajriba
yig‗indisiga ega bo‗ladi. Ular o‗zlariga aholining 16 dan 60 yoshgacha bo‗lgan
mehnatga qobiliyatli erkaklar va 16 dan 55 yoshgacha bo‗lgan ayollar,
shuningdek mehnatga yaroqlilik yoshidan katta
yoki kichik iqtisodiyot
tarmoqlarida haqiqatan band bo‗lganlarni (ishlaydigan pensionerlar va 16
yoshgacha bo‗lgan maktab o‗quvchilari) qamrab oladi.
Mehnat resurslaridan jamiyatning asosiy va mahsuldor kuchi sifatida
oqilona
foydalanilganda, qishloq xo‗jaligida ishlab chiqarish mahsulotlarining
o‗sishini va ularning iqtisodiy samaradorligini ta‘minlaydi.