Mavzu: Jismoniy tarbiya va sport bilan shug’ullanishga ko’rsatma va qarshi ko’rsatmalar. Vrach-jismoniy tarbiya dispanseri. Vrach nazorati kartasini rasmiylashtirish va himoya qilish

---

Mavzu:Jismoniy tarbiya va sport bilan shug’ullanishga ko’rsatma va qarshi 

ko’rsatmalar. Vrach-jismoniy tarbiya dispanseri. Vrach nazorati kartasini 

rasmiylashtirish va himoya qilish.Yurak-qon tomir tizimini funkstional sinamalari 

Nafas va vegetativ nerv tizimlarni funkstional sinamalari.Tashqi nafas olishning 

funkstional holatini aniqlash 

Har  qanday  maxsus  klinik  davolash  fizkulturasini  kompleks  tadbirlar  asosida  olib  

borishi    keng    qo`llaniladi.    Davo    fizkulturasida    beriladigan    asosiy    tavsiyalar/:      barcha  

funksiyalarni  kasallik  sababli  passivlashuvchi  hamda  kasallik  belgilarining  surunkali  tus  

olishi,    bemorning    holatiga    davo    choralarining    ijobiy    dinamik    ta’sir    qilishi,    bemor  

ahvolining    yaxshilanib    borishi,    kasallik    xurujlarining    kamayib    borishi        labarotoriya  

tahlilining  ko`rsatkichi  yaxshilanib  borishi  kuzatiladi. 

Davo  fizkulturasining    tavsiya    qilishning    salbiy    asoratlari:    bemor    psixikasi    buzilganda,  

og`ir    ahvolga    tushganda    bemor    bilan    muloqot    bo`lmaganda,    kasallik    xuruj    qilganda,  

buyrak  qon-tomir  yetishmovchiligi  xuruj  paytida,  (yurak  urushi  100   mingdan  oshganda)  

taxikardiya,  koronar  qon   aylanishi  yomonlashganda,  2-3  darajali  atriventikulyar  blokada  

paytida,  qon  ketishi  xavfi  bo`lganda,  tromboemboliyada,  kam  qonlikda,  eritrotsitlarning  

organizmda  kamayganida,SOEning  organizmda  ko`payganida  ko`rish  mumkin. 

Ko`rsatma    va    qarshi    ko`rsatmalar    vrachning    tavsiyasidan      so`ng    amalga    oshirilib   

doimiy    nazoratda    bo`lishi    shart.      Bemorga    bunday    holatlarda    mashqlarni    bajartirishni  

to`g`ri    tavsiya    etilmasa    kasallikning    jarohati    kuchayish    holatlari    va    kasallik    tez  

tuzalmaydi.  Buning  uchun  mashg`ulotlarni  o`tkazishda  har  kunlik  qo`yiladigan  tashxislar  

aniq    amalga    oshirilishi    kerak    va    nazorat    vrach    tomonidan    doimiy    ravishda    olib  

borilishi  kerak. 

Qarshi  ko`rsatmalar: 

  Bemor  bilan  muloqotning  yo`qligi,  og`ir  ahvoli  yoki  psixikasida  o`zgarishlar  tufayli 

  Kasallikning  o`tkir  davri  va  tez  rivojlanuvchi  turi 

  Yurak-tomir  yetishmovchiligi  sinusli  taxikardiya,  praksizmal  bradikardiya  yoki  

hilpillovhi  aritmiya,  ekstrasistoliya  (1:10) EKGning  salbiy  dinamikasi,  koronar  qon  

aylanishining  buzilishi,  AV  blokadalar,  2-3darajali  gipertenziyalar  (A/B  200/120)  

gipotenziyalar(80-50) 

  Qon  ketishga  moyillik 

  ECHTning  oshishi,  leykositoz,  anemiya. 

DISPANSER NAZORATI 

Dispanser  nazorat  –bu  shifokor  nazoratining  progressiv  formalaridan  biri  bo’lib,  buni 

shifobaxsh jismoniy tarbiya dispanserlari ta’minlaydi. 

Jismoniy tarbiya dispenseri sportchilarini ilk tibbiy ko’rikdan o’tkazibgina qolmay, dispenser 

nazoratidagi spotchilarni yiliga 4-5 marta tibbiy ko’rikdan o’tkazadi. 

Dispenser shifokorlari reja asosida mehrat sharoitini, maishiy sharoitni, o’qish, kun tartibi va 

ovqatlanish, tibbiy yordam ko’rsatish va profilaktik chora-tadbirlarni o’rganadi. 

Shifokor faoliyati bo’yichi dispenser nazoratiga qo’yidagilar tegishli: 

-hizmat ko’rsatgan sport ustalari, sport ustalari, nomzodlar va birinchi darajali sportchilar ; 

-terma  jamoalarga  kiruvchi  va  respublika,  viloyat,  shahar  va  tumanlarning  yetakchi 

sportchilari; 

-bolalar  va  o’smirlar  sport  maktablarida  hamda  sportchi  yoshlar  maktablarida  tahsil 

oluvchilar. 

Jismoniy  tarbiya  dispanserining  bosh  shifokori  sportchilarnisport  muassasalari  ro’yxati 

buyicha dispansirizatsiyaga biriktiriladi. 

Har  biriktirilgan  sportchi  uchun  tibbiy  jurnal  (forma  №277a)  yuritiladi,sportchilarga  esa 

dispanser bileti beriladi. 

Bolalar  va  o’smirlar  sport  maktablariga  qabul  qilinadiganlar  jismoniy  tarbiya  dispanseriga 

maktab shifokorlaridan sog’lig’I to’g’risida ma’lumot noma taqdim etishlari shart. 

Sport va jismoniy tarbiya bilan shug’ullanuvchilarning nazoratini jismoniy tarbiya dispanseri 

o’z sharoitidan kelib chiqqan holda kengaytirishi mumkin. 

Vrach  sog’lomlashtirish  dispanserlari  bizning  davlatimizda  1950-yil  tashkil  qilingan  va 

hozirgachaular  mavjud.  Vrach  sog’lomlashtirish  dispanserlari  xizmat  ko’rsatish  hududiga 

---

qarab  respublika,  viloyat,  shahar,  tuman  dispanserlariga  bo’linadi.  Eng  katta  dispanserlarni 

kategoriyadan tashqari dispanserlarni tashkil qiladi. Ular o’zining mustahkamligi bo’yicha 3 

kategoriyaga bo’linadi 

Vrach  sog’lomlashtirish  dispanserlari  taniqli  sportchilarga  va  yosh  zaxiradagi  sportchilarga 

tibbiy yordam berishga katta rol o’ynaydi. 

Vrach sog’lomlashtirish dispanserlari quyidagi ishlarning o’z ichiga oladi: 

-sog’lomlashtirish va sport darslari butun dunyoni sog’lomlashtirishga qaratilgan. 

 

                                                                                  

-respublika,    viloyat,  rayon,  shaharlarga  aholiga  sog’lomlashtirish  bo’yicha  konsultatsiyalar 

tashkil qilish. 

-sport 

ustalarini 

dispanserlash 

va 

sport 

maktabidagi 

yoshlarni 

dispanserga 

birlashtirish:dispenser  ularga 

davolash-  sog’lomlashtirish  yordamini  tashkil  qiladi  va 

boshqaradi. 

-sportdagi jarohatlarni o’rganish va ularni oldini olish. 

-dispanserlarga sportchilarni biriktirishni yo’lga qo’yish. 

-bolalarni, maktab o’quvchilarini tarbiyalash usullarini tashkil qilish.