Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining 2023-yil " 13 "yanvardagi

---

Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining
2023-yil “ 13 ”yanvardagi 
4/11-1/3-151 -sonli xatiga 2-ilova 
 
 
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA OʻRTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
 
 
 
 
 
IQLIM OʻZGARISHI VA EKOLOGIK 
MOSLASHUV 
(Uslubiy qoʻllanma) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Toshkent – 2022 

---

2 
Biologiya fanlari nomzodi, dotsent R.X.Allaberdievning umumiy tahriri ostida 
tayyorlandi. 
 
MUALLIFLAR: 
 b.f.f.d., dotsent Sh.A.Xalillayev 
b.f.f.d., dotsent B.T.Jabborov 
 
 
TAQRIZCHILAR: 
b.f.d., professor T.Raximova – Ekologiya 
fakulteti “Ekologiya” kafedrasi professori. 
 
B.f.n., dotsent S.S.Boʻriyev – Atrof-muhit tabiatni 
muhofaza qilish texnologiyalari ilmiy-tadqiqot 
instituti direktorining ilmiy ishlar va innovatsiyalar 
boʻyicha oʻrinbosari. 
Uchbu uslubiy qoʻllanma Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 
2-dekabrdagi “2030-yilgacha Oʻzbekiston Respublikasining “Yashil” iqtisodiyotga 
oʻtishiga qaratilgan islohotlar samaradorligini oshirish boʻyicha chora-tadbirlar 
toʻgʻrisida” gi PQ-436-son qarorida keltirilgan “2030-yilgacha Oʻzbekiston 
Respublikasida “yashil” iqtisodiyotga oʻtish va “yashil” oʻsishni ta’minlash 
boʻyicha” Harakatlar rejasida belgilangan topshiriqlar ijrosini ta’minlashga, 
shuningdek talabalarda iqlim oʻzgarishining sabablari va omillari toʻgʻrisida bilim 
va koʻnikmalarni shakllantirishga qaratilgan. 
Qoʻllanmada hozirgi davrdagi iqlim oʻzgarishlari, uni keltirib chiqaruvchi 
manbalar va omillar, uning asosiy sabablari, iqlim oʻzgarishi oqibatida biosferada 
biologik va ekologik oʻzgarishlar yerning global iqlimi, mintaqaviy va mahalliy 
iqlimning shakllanishi va oʻziga hosligi, oʻtmishdagi iqlim va iqlim evolyutsiyasi, 
iqlim oʻzgarishi tabiiy va antropogen sabablari, issiqhona effekti, iqlim isishi 
oqibatlarining aholi sogʻligiga ta’siri, tuproq va suv degradatsiyasi, kelajakdagi 
iqlim va uning oʻzgarish oqibatlari, iqlim oʻzgarishini oldini olish boʻyicha chora-
tadbirlar, Oʻzbekistonda iqlim oʻzgarishi bilan bogʻliq muammolar, halqaro iqlim 
nazorati va iqlimni saqlashga doir qonunlar haqida ma’lumotlar keltirilgan. 
 
 
 
 
Uslubiy qoʻllanma Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy universiteti 
Ekologiya fakulteti ilmiy-uslubiy kengashi qarori bilan (2022-yil 19-dekabr
№ 3–bayonnoma) nashrga tavsiya etildi. 

---

3 
Kirish 
 
“
Bugun insoniyat oʻz taraqqiyot yoʻlining tub 
burilish davrini boshidan kechirmoqda, xalqaro 
munosabatlarning tabiati keskin oʻzgarmoqda. 
Tinchlik, xavfsizlik va barqaror taraqqiyotga 
transmilliy tahdidlar tobora kuchaymoqda, iqlim 
jadal oʻzgarmoqda, ommaviy migratsiya oqimlari 
koʻpaymoqda, 
anʻanaviy 
qadriyatlar 
zavol 
topmoqda. Ishonchim komilki, bunday murakkab 
sharoitda Birlashgan Millatlar Tashkiloti va uning 
ixtisoslashgan tuzilmalarining dunyo miqyosidagi 
ahamiyati va oʻrni tobora ortib bormoqda. Jahon 
taqdiri bilan bogʻliq ushbu muhim jarayonlarda 
aynan Birlashgan Millatlar Tashkiloti oʻzining 
yetakchilik rolini yangi mazmun va sifat bilan 
davom ettirishi zarur
.
1
 ”