1-§. Yaponiyaning XIX asr 60-yillarigacha davlat tuzumi
partiyaning faoliyati kelajakdagi konstitutsiyaviy islohotlarni o‘ziga mos
Download 103.92 Kb.
|
1-§. Yaponiyaning XIX asr 60-yillarigacha davlat tuzumi
|
partiyaning faoliyati kelajakdagi konstitutsiyaviy islohotlarni o‘ziga mos doiralarda cheklashga qaratilgan edi. Bu partiyaning talablari “jamoat tinchligi bilan birgalikdagi so‘z va matbuot erkinliklarini” xohlashdan nariga o‘tmadi. Hukumat partiyasini tashkil qilish bilan bir qatorda, konstitutsiyadan oldingi qonunlar ham qo‘riqlash maqsadlariga xizmat qildi. Masalan, 1884-yilgi qonun bilan Yaponiyada aslzodalarning yevropacha tarzdagi yangi unvonlari: knyaz, markiz, graf, vikont, baron degan unvonlari joriy qilindi va oqibatda ularga yapon parlamentining yuqori palatasini tashkil qilish huquqi berildi. 1885-yilda Yevropa namunasida alohida ministrliklar va o‘z faoliyati yuzasidan imperator oldida javobgar bo‘lgan Ministrlar kabineti tashkil qilindi. 1886-yilda imperator huzurida maslahatchi organ sifatida ilgari tugatilgan Maxfiy kengash qayta tiklandi. Shu yili mansabdor shaxslarni tayinlashning imtihon tizimi joriy qilindi. 1888-yilda yangi ma’muriy islohot o‘tkazildi. Har bir prefekturada boshqaruvning saylab qo‘yiladigan organlari tashkil etildi. Bu organlar maslahatchilik funksiyalariga ega bo‘ldilar va o‘z navbatida ichki ishlar ministrligining qattiq nazorati ostida turdilar. Bu qonunchilikning o‘ziga xos gultoji 1887-yilda qabo‘l qilingan “Tartibni saqlash haqidagi politsiyachilik qonuni” bo‘lib qoldi. Unga binoan maxfiy jamiyatlar tuzish, yashirin yig‘ilishlar chaqirish, yashirin adabiyotlar chiqarish taqiqlandi va bunday xatti-harakatlar uchun qattiq jazolar o‘rnatildi. “Erkinlik va xalq huquqlari uchun harakat” qattiq jazo choralari yordami bilan tor-mor etildi. 5-§. Yaponiyaning 1889-yilgi Konstitutsiyasi Imperator bergan va’dasini bajarib, 1889-yilda o‘z fuqarolariga
208
qonunga binoan “muqaddas va daxlsiz” deb e’lon qilindi. Imperator davlat boshlig‘i sifatida urush va tinchlik e’lon qilish, shartnomalar tuzish, parlamentni chaqirish va tarqatib yuborish, qurolli kuchlarga rahbarlik qilish, dvoryanlik in’om qilish va boshqa huquqlarga ega edi. Konstitutsiyaga binoan, qonun chiqarish hokimiyati ham “imperator va parlamentga” ishonib topshirilgandi (5-modda). Imperator qonunlarni tasdiqlagan va ularni ijro etishga farmoyishlar bergan. Konstitutsiyaning 8-moddasiga asosan, “jamoat tartibini saqlash juda zarur” bo‘lgan holda, parlament ishida tanaffus bo‘lgan vaqtda chiqarilgan imperator farmonlari qonun kuchiga ega edi. Bunday farmonlar odatda parlament ta’tillari vaqtida paydo bo‘lardi. Parlament ta’tillari esa bir yilda 9 oyga cho‘zilardi. Imperator, shuningdek mamlakatda qamal holati joriy qilish huquqiga ham ega edi. Ministrlar, barcha mansabdor shaxslar singari, imperator tomonidan tayinlanardi hamda uning oldida javobgar edi. Ularning faoliyatiga imperatorga xizmat qilish sifatida qaralardi. Imperatorning o‘zi esa faqat Xudo oldida mas’ul bo‘lgan. Bu bir qarashda Konstitutsiyaning to‘rtinchi bobida o‘rnatilgan ularning o‘z hokimiyatlarini “Konstitutsiya asosida” amalga oshirishlari lozimligi haqidagi talabga zid bo‘lib Yaponiyaning 1889-yilgi Konstitutsiyasi Uni faqat imperator
Unda monarxik byurokratiyani boshqaruvchi tajovuzkor harbiylarning nisbatan mustaqillik roli o‘z aksini topdi. Uni tayyorlashda Yaponiyaning bo‘lg‘usi Bosh vaziri Xirobumi Ito hal qiluvchi rol o‘ynadi. U g‘arbdan o‘zlashtirib olingan printsiplarni, tennoistik mafkuraning eng muhim prinsiplarini qayta ishlash asosida yaratildi. Uning III bobi maxsus tarzda yapon fuqarolarining huquqlari va majburiyatlariga bag‘ishlandi. Unda “ishonchsizlik votumi” instituti haqida hech narsa deyilmadi. 209
ko‘rinardi. Qarama-qarshilikning bunday ko‘rinishini quyidagi asosiy konstitutsiyaviy qoida bartaraf etardi. Bu qoida shundan iborat ediki, konstitutsiyaning o‘zi imperatorning o‘zini o‘zi cheklovchi, imperatorga parlamentning, hukumatning, fuqarolarning huquqlarini taqdim qiluvchi “ilohiy tuhfa” hisoblanardi. Konstitutsiya parlament, hukumat huquqlari, shuningdek fuqarolarning huquq va erkinliklari ro‘yxatini berish bilan o‘zini o‘zi cheklashning ana shunday konseptual sxemasi asosida tuzilgan edi. Parlament konstitutsiya bo‘yicha qonun chiqarish huquqiga ega bo‘lib, ikki palata: perlar palatasi va vakillar palatasidan iborat edi. Har bir palata hukumatga “qonunlar va boshqa turdagi narsalarga” taalluqli taqdimnomalar bilan chiqish huquqiga ega edi. Biroq Konstitutsiyaning 71-moddasi parlamentning imperator xonadoni statusini o‘zgartirishga qaratilgan har qanday muhokamasini taqiqlagan. Palatalarda masalalarni hal qilish uchun mutlaq ko‘pchilik ovoz talab qilingan. 1890-yilgi saylov qonuni bo‘yicha, quyi palata yuqori yosh senzi (25 yosh), shuningdek mulk senzi asosida saylanardi. Ayollar va harbiy xizmatchilar saylov huquqiga ega emas edilar. Shu tariqa, saylov huquqidan Yaponiya aholisining faqat juda oz qismi, bor-yo‘g‘i bir foizga yaqini foydalangan, xolos. Yuqori palataga qondosh shahzodalar, unvonli amaldorlarning vakillari, yirik soliq to‘lovchilar va imperator oldida “alohida xizmatlar” ko‘rsatgan kishilar a’zo bo‘lgan. Quyi palataning vakolat muddati 4 yil, yuqori palataniki 7 yil qilib belgilangan edi. Ministrlar “imperatorga faqat maslahat berish”ga haqli edilar. Parlament nazorati faqat 30tadan kam bo‘lmagan deputatlar tomonidan ministrlarga rasmiy so‘rov berish huquqida namoyon bo‘lgan. Bunda ministrlar “maxfiy” hisoblangan masalalar yuzasidan so‘ralgan talabnomaga javob berishdan bosh tortishi mumkin edi. Yapon parlamenti haqiqatda hukumatga kuchli ta’sir o‘tkaza olmagan, moliya ustidan nazorat o‘rnata olmagan, chunki Konstitutsiya budjetni har yili parlamentda ovozga qo‘yib tasdiqlash tartibini nazarda tutmadi. Budjetni ko‘rib chiqish parlament tomonidan chetga surib qo‘yilgan hollarda hukumat o‘tgan yilgi budjetni qo‘llashi mumkin edi. Bundan tashqari, Konstitutsiyaning 68-moddasi bir necha yilga tasdiqlangan doimiy xarajat fondini, shuningdek “imperatorning vakolatlarini amalga oshirishi uchun” va “hukumat majburiyatlari bilan bog‘liq” xarajatlar uchun ajratiladigan pul summalarini nazarda tutgan edi. Hukumatning parlament roziligisiz qiladigan xarajatlari imperatorning o‘zi tomonidan ham qonunlashtirilishi mumkin edi. 210
Ma’lumki, harbiylar burjua islohotlari davrida hukmron sinflar: yarim feodal pomeshchiklar va mustahkamlangan monopolistik burjuaziyaning manfaatlarini faol himoya qiluvchilar bo‘lib qolgan edilar. Bu, jumladan, davlat apparatining Yashirin kengash, Genro (oqsoqollar kengashi), Saroy ministrligi singari zvenolarining imtiyozli mavqeyida o‘z ifodasini topdi. Imperatorning juda katta yeregaliklari, shuningdek armiyaning oliy rahbarlari aynan Saroy ministrligi qaramog‘ida edi. Yashirin kengash tarkibi prezident, vitse-prezident va 25 maslahatchidan iborat bo‘lib, uning a’zolari imperator tomonidan oliy harbiy-byurokratik doiralar orasidan tayinlanardi. Yashirin kengash parlamentdan ham, Ministrlar Kabinetidan ham mustaqil edi. Konstitutsiyaning 56-moddasiga binoan, unga imperator so‘rovi bo‘yicha davlat ishlarini muhokama qilish topshirilgandi. Amalda davlatdagi har bir muhim qaror, u qanday ahamiyatga ega bo‘lishidan qat’i nazar, Yashirin kengash a’zolari bilan kelishilgan holda chiqarilardi. Imperator farmonlari va farmoyishlari ham Yashirin kengash tomonidan ma’qullanardi. Genro (Oqsoqollar kengashi) konstitutsiyaviy organ bo‘lmasa ham, yarim asr davomida mamlakat siyosatiga hal qiluvchi ta’sir o‘tkazib keldi. U asosan janubiy-g‘arbiy knyazliklarning aslzodalari vakillaridan iborat tarkibda edi. Uning a’zolari o‘z o‘rinlarini umrbod muddatga egallagandilar. 1889-yilda imperator maxsus buyruq chiqarib, armiya va flotdagi shtab boshliqlarining armiya va flotga taalluqli barcha muhim masalalar yuzasidan hukumatni, hatto harbiy va dengiz ministrlarini chetlab o‘tib, to‘g‘ridan to‘g‘ri imperatorga doklad qilishlari lozimligi tartibini o‘rnatdi. Bu bilan harbiylar imperatorning hukumatdagi ikkita muhim lavozimlarni – harbiy va dengiz ministrlarini tayinlashdagi qaroriga ta’sir o‘tkaza oladigan bo‘ldilar. Shu tariqa, harbiylar nafaqat hukumat tarkibini belgilashda, balki uning siyosatini belgilashda ham hal qiluvchi rol o‘ynay boshladilar. Yuqoridagi qoida 1895-yilgi qonun bilan mustahkamlandi. Bunga binoan, harbiy va dengiz ministrlari lavozimini faqat haqiqiy harbiy xizmatda turgan harbiylargina egallashi mumkin edi. Yapon fuqarolarining konstitutsiyaviy huquq va erkinliklari. Konstitutsiyaning 19-moddasida har bir yapon fuqarosining fuqarolik va harbiy mansablarni egallashda teng huquqli ekanligi nazarda tutilgan bo‘lsa, 20-moddasida barcha yapon fuqarolarining armiya va flotda xizmat qilish majburiyatlari belgilandi. Konstitutsiya fuqarolarning qonunda 211
o‘rnatilgan tartiblarda turar-joy tanlash va almashtirish erkinligini (22-modda), turar-joy daxlsizligini (25-modda) mustahkamladi. Konstitutsiyaning 27-moddasida “Har bir yapon fuqarosining mulki dahlsiz” deb e’lon qilindi. Bunda jamoat xizmati manfaatlari uchun zarur bo‘lganda mulkni olishga ruxsat etilgandi. Konstitutsiyada, shuningdek yapon fuqarolariga diniy e’tiqod (28-modda), so‘z, matbuot, yig‘ilishlar o‘tkazish va ittifoqlarga birlashish (29-modda), petitsiyalar berish (30-modda) erkinliklari ham nazarda tutilgandi. Yapon fuqarolarining yuqoridagi huquq va erkinliklari ularning “ilohiy” imperator oldidagi burchi bilan tenglashtirilgan edi. Bundan tashqari, barcha erkinliklarga “qonun bilan o‘rnatilgan doiralarda” yo‘l qo‘yilardi. Bu huquq va erkinliklarning o‘ta rasmiy xaraktyeri ayniqsa yapon dunyoqarashining eng nozik tomoniga tegishli bo‘lgan diniy e’tiqod erkinligi sohasida yorqin namoyon bo‘ldi. Dinni davlatdan ajratish, diniy e’tiqod erkinligini tan olish talablari erkinlik va tenglik g‘oyalari singari konstitutsiya qabo‘l qilinishidan oldingi davrda ham jamiyatning ancha ongli qatlamlari tomonidan ilgari surilgan edi. Bu talablar ta’sirida 1877-yilda Diniy ta’limot ministrligi tugatilgandi. Hukumat rasman “din erkinligi”ni e’lon qilib, u sintoizmni din deb emas, davlat marosimi deb belgiladi. 1889-yilgi Konstitutsiyada burjua-demokratik huquq va erkinliklarning rasman mustahkamlanishi ushbu Konstitutsiyaning o‘ta konservativ xarakterini o‘zgartira olmadi. Biroq bu Konstitutsiya juda cheklangan darajada bo‘lsa ham, yapon jamiyatini demokratlashtirish yo‘lida muhim olg‘a tashlangan qadam bo‘ldi. U vakillik organi o‘rnatish, burjua demokratik huquq va erkinliklar e’lon qilish bilan birga yapon davlatining mutlaq monarxiyadan dualistik monarxiyaga amalda yangicha o‘tish shaklining qaror topishiga ko‘maklashdi. Bu davlat doirasida keyingi o‘n yilliklar davomida nafaqat feodal qoldiqlar tugatildi, balki yapon kapitalizmining juda tez rivojlanishi sodir bo‘ldi. 6-§. Huquqni muhofaza qiluvchi organlar: sud, prokuratura va advokatura Konstitutsiyaning 60-moddasi maxsus, ma’muriy sudlar tashkil etishni nazarda tutdi. Amaldorlar faoliyati sud nazorat ostidan chiqarildi. Amnistiya huquqi, Konstitutsiyaning 16-moddasiga muvofiq, imperatorga tegishli edi. Sud tomonidan beriladigan jazoni ham faqat imperator o‘zgartira olardi. 212
Yaponiyaning eski sud tizimi va sud ishlarini yuritish tartibi juda sekinlik bilan qayta tuzildi. Konstitutsiya qabo‘l qilinishidan avvaroq yapon siyosiy arboblari, yuristlar tomonidan g‘arb mamlakatlarining sud va huquqiy tizimlarini keng o‘rganish ishlari o‘tkazilgan edi. Bunda qaytadan tashkil etilgan Frank-huquqiy maktabi (1879-yil tashkil etilgan), Meydzi professional huquqiy maktabi (1881-yil tashkil etilgan), Angliya huquq maktabi (1885-yil tashkil etilgan) va boshqa huquqiy maktablar muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. 1872-yildan boshlab sudlarda matbuot vakillarining ishtirok etishiga ruxsat etildi, fuqarolik ishlarini hal qilishda qiynoqlar qo‘llash taqiqlandi, rasman tabaqaviy farqlar yo‘q qilindi, qonli qasos, o‘ch olish man etildi. Eslab qoling! 1889-yilgi Konstitutsiya rasman sudyalarning almashtirilmasligi va mustaqilligini o‘rnatdi, sudlarning tuzilish prinsiplarini belgilab berdi. Umumiy sudlarning vakolatlari cheklangan edi, ma’muriyat xatti- harakatlari ustidan tushgan shikoyatlarni ko‘rib chiqa olmas edilar. SUD
Sudya bo‘lish uchun 1890- yilgi qonunga asosan yuridik ma’lumot va professsional tajriba talab qilinardi. 1874-yilda sudda qiynoqlar qo‘llash dastlab cheklandi, so‘ngra esa batamom taqiqlandi. 1890-yil “Sudlarni tashkil qilish haqida”gi qonun asosida Yaponiyaning sud tizimi tartibga keltirildi. 1890-yilda “Sudlar tashkil qilish haqida”gi Qonun asosida Yaponiyaning sud tizimi tartibga keltirildi, mahalliy okrug, apellyatsion sud instantsiyalari tashkil qilindi, apellatsion sudlar va katta sud sudyalaridan ma’muriy sudlar hay’atlari tuzildi. Sudyalar o‘z faoliyatini imperator nomidan va qonun asosida amalga oshirardilar. 213
1890-yilgi qonun rasman sudyalarning almashtirilmasligi va mustaqilligi prinsipini mustahkamladi. Sudyalar faqat jinoiy javobgarlikka yoki intizomiy tartibda jazoga tortiladigan bo‘lsalar, almashtirilishi, mansabidan pasaytirilishi mumkin edi. Adliya ministri yapon odil sudlovi ustidan umumiy ma’muriy nazoratni amalga oshirardi, sudyalarni oliy sud va ma’muriy lavozimlarga ilgari surish huquqiga ega edi. 1890-yilgi qonunda shuningdek “prokuraturaning oliy umumiy departamenti”ni tashkil qilish ham nazarda tutilgan edi. Sudyalarga qanday malakaviy talablar qo‘yilgan bo‘lsa, prokurorlarga ham shunday talablar qo‘yildi. Prokurorlarni adliya ministri nazorat qilib turgan. Adliya ministri prokurorlarga sud ishlari bo‘yicha ko‘rsatmalar berish huquqiga ega edi. 1893-yilda “Advokatura haqida”gi qonun qabo‘l qilindi. Advokatlar sud ishlarida ishtirok eta boshladilar. Advokatlar korpusi ham adliya ministrining, ham prokuraturaning qattiq nazorati ostida bo‘lgan. Advokatlar, shuningdek intizomiy sudlarning yurisdiksiyasi ostida edilar. Ularni imtizomiy javobgarlikka tortish huquqi prokurorlarga tegishli edi. Huquqni muhofaza qiluvchi organlar Prokuratura Advokatura 1893-yilda “Advokatura haqida” qonun qabo‘l qilindi. Advokatlar sud ishlarida ishtirok eta boshladilar. Advokatlar korpusi ham prokuratura, ham Adliya vazirining qattiq nazorati ostida bo‘lgan. Advokatlarni intizomiy javobgarlikka tortish huquqi prokurorlarga tegishli bo‘lgan. Sudyalarga qanday malakaviy talablar qo‘yilgan bo‘lsa, ularga ham shunday talablar qo‘yilgan. Prokurorlarni Adliya vaziri nazorat qilib turgan. Adliya vaziri prokurorlarga sud ishlari bo‘yicha ko‘rsatmalar berish huquqiga ega bo‘lgan. 214
Ushbu barcha Yangi kiritilgan tartib-qoidalarga qaramay, Yaponiyaning “huquqni muhofaza qilish” tizimi hali uzoq vaqtgacha imperiya hokimiyatining jazo beruvchi qismi bo‘lib qoldi. 7-§. XIX asr oxirida Yaponiya davlat tuzumidagi o‘rgarishlar Yaponiyada sanoat rivojlanishi davri yirik korporativ kapitalizmga o‘tish davriga deyarli to‘liq mos tushdi. Bunga mutlaq yakka hokimlik davlatining aniq bir maqsadga yo‘naltirilgan siyosati, uning tomonidan keng iqtisodiy va harbiy funksiyalarning amalga oshirilishi ko‘maklashdi. Yapon davlati ilg‘or kapitalistik mamlakatlardan texnika va harbiy sohalarda orqada qolganligini bartaraf etish maqsadida xususiy kapitalistik tadbirkorlikni har tomonlama rag‘batlantirish bilan cheklanib qolmadi. Davlatning o‘zi ham sanoat qurilishida faol ishtirok etdi, bu sohalarga soliqlardan kelgan tushumlardan subsidiyalar ajratdi. Juda ko‘p sonli harbiy korxonalar, temir yo‘llar va boshqalar davlat xazinasi tomonidan moliyalashtirildi. Sanoat qurilishiga 1870-yilda tashkil etilgan Sanoat ministrligi rahbarlik qildi. Bank va sanoat kapitallarining qo‘shilib ketishi, yapon monopoliyalarining nisbatan barvaqt vujudga kelishi davlatga qarashli sanoat korxonalarining Mutsui Sumitomo va boshqa shu kabi bank uylari tomonidan juda arzon narxlarda sotib olinishi bilan tezlashdi. Bir qator o‘zaro bog‘liq firmalardan iborat monopolistik konsernlar (“dzaybatsu”) vujudga keldi. Ular bitta bosh firma yoki moliyachilar guruhi tomonidan nazorat qilinar edi. Biroq Yaponiya davlati jamiyat xayotining barcha sohalarida feodal qoldiqlarini saqlab qolib, rivojlanish darajasi bo‘yicha ham Yevropa va AQSHdan orqada edi. Ijtimoiy sohada nafaqat yarim feodal yer egaligi, ijarachi-dehqonlarni tutqunlik shartlarida eksplutatsiya qilish, sudxo‘rlarning zo‘ravonligi, tabaqaviy farqlar, balki eksplutatsiyaning og‘ir va qattiq shakllari, ishchilarning ijtimoiy tengsizligi, qishloqda ishchi kuchlarning sanoatchilar bilan oldindan tuzilgan yarim feodal shartnomalari va boshqalar ham mavjud edi. Siyosiy sohada feodal qoldiqlar Birinchi jahon urushigacha saqlanib qolgan hukmron pomeshchik-burjuaziya blokida pomeshchiklarning ustunlik rolini ta’minlagan yapon monarxiyasining mutlaqiy xarakterida, yapon qishlog‘ida pomeshchiklarning siyosiy zo‘ravonliklarida namoyon bo‘ldi. Yaponiya harbiy sohada boshqa qudratli davlatlar bilan raqobat qilishga qodir deb tan olinishiga ulgurmasdanoq bosqinchilik siyosati yo‘lidan 215
ketdi. 1876-yilda o‘z foydasiga tinchlik o‘rnatish maqsadida Koreyada harbiy faollikni boshlab yubordi. 1894-yilda Yaponiya oldindan e’lon qilmasdan turib Xitoyga hujum qildi. Yaponlar Xitoy imperiyasining yaxshi tashkil etilmagan feodal tipdagi armiyasini tormor keltirdi. 1895-yilda yapon hukumati Xitoyga sulh shartlarini qabo‘l qildirdi. Simoneski sulh bitimiga muvofiq, Xitoy Yaponiyaga Tayvan orolini va Port-Artur bilan birgalikda Lyaodun yarim orolini berdi. Xitoyga vassal qaramlikda bo‘lgan Koreya “mustaqil” deb e’lon qilindi. Yaponiya bu “mustaqillik”dan Koreya ustidan o‘z protektoratini o‘rnatish uchun foydalandi. Sulh bitimi shartlariga ko‘ra, Xitoy Yaponiyaga kontributsiyalar ham to‘lash majburiyatini olgan edi. Xitoy bilan bitim tuzganda Yaponiyani hukmron doiralari Uzoq Sharqda agressiyani bundan keyin ham avj oldirish uchun o‘zlariga platsdarm egallashni ko‘zda tutgan edilar. Ulkan zamonaviy armiya va harbiy-dengiz floti barpo qilish yangi yapon imperatorlik hukumatining birinchi kunlaridan boshlaboq alohida tashvishi bo‘lib qolgan edi. Mamlakatni militarizatsiya qilishga, harbiy avanturalarga amalda parlament ham yordam berdi. 1894-1895-yillardagi yapon-xitoy urushidan keyin parlamentdagi hamma muxolifatchi partiyalar hukumatning harbiy siyosatini bir ovozdan qo‘llay boshladilar. Parlament harbiy xarajatlarni yildan-yilga ko‘paytirib bordi. Armiyaga bu vaqtda keng tarmoqli politsiya apparati bilan bir qatorda hukmron rejimni qo‘riqlashda muhim o‘rin ajratilgan edi. Shu maqsadda u demokratik g‘oyalarning kirib kelishidan “himoyalangan”, mamlakat siyosiy hayotidan ajratib qo‘yilgan. Harbiy xizmatchilar faqat saylov huquqidan emas, balki boshqa barcha siyosiy huquq va erkinliklardan ham mahrum etilgandi. Konstitutsiyaning 32-moddasiga banoan siyosiy huquq va erkinliklar harbiy xizmatchilarga faqat “ustavlarga va harbiy intizomga zid kelmagan” hollardagina qo‘llanishi mumkin edi. Yangi armiya va harbiy dengiz floti qurish chet el, asosan Angliya va Fransiya mutaxassislari yordami bilan amalga oshirildi. yosh yaponlar harbiy ishlarni o‘rganish uchun chet ellarga yuborildi. Yapon armiyasiga sof feodal belgilar – bir necha o‘n yillar davomida samuraylar zo‘ravonliklarining saqlanib qolganligi, armiya va flotga rahbarlik qilishda sobiq janubiy-g‘arbiy knyazliklar feodal urug‘laridan chiqqanlarning ustunlik qilishi va boshqalar xos bo‘lgan. Hukmron blok o‘zining militaristik-bosqinchilik davlat siyosatini yapon jamiyatining faol qismi tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi ostida 216
1898-yilda parlamentda salohiyatli ko‘pchilik o‘rin olishga muvaffaq bo‘ldi. Shu yili muxolifatni ham o‘zida birlashtirgan “Konstitutsion Download 103.92 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|