1. Davolash mashqlari haqida umumiy tushuncha. Fanning vazifasi, ahamiyati, rivojlanish tarixi

Osteoxondroz kasalligida davolash mashqlari.
Osteoxondroz – umurtqalar orasida joylashgan tog`aylarni (disklarni) yupqalanishi, yorilishi tufayli yuzaga keladigan kasallikdir.
Sababi: Organizmda moddalar almashinuvining buzilishi, og`ir yuk ko`tarish, qattiq yerga sakrash tufayli umurtqalar orasidagi tog`aylar ezilishi, yorilishi, yupqalanishi mumkin.
Buning natijasida umurtqalar orasi va atrofida joylashgan paylar ham shikastlanadi, ingichkalashadi, mo`rtlashadi. Bunga spandilyoz kasalligi deyiladi.
Osteoxondroz asosan tana og`irligi ko`p tushadigan umurtqalarning disklarida yuzaga keladi: 6-nchi buyin, 9-nchi ko`krak, 3-nchi bel umurtqalari.
Ayollarda ostexondroz kasalligi uzoq yillar davomida baland poshnali poyafzal kiyish natijasida ham vujudga keladi.
Osteoxondrozning belgilari: Zararlangan umurtqalar sohasida: 6-nchi buyin, 9-nchi ko`krak, 3-nchi bel umurtqalari sohasida og`riq bo`ladi. Bu og`riq shu umurtqa atrofidagi muskullarga hamda qo`l-oyoqlarga beriladi. O`tirgan vaziyatdan tik vaziyatga o`tish qiyinlashadi. Uzoq vaqt tik turganda, yuk ko`targanda og`riq zo`rayadi.
Osteoxondrozda orqasi bilan yotgan vaziyatda davolash mashqlari.
1.Tekis joyga yostiqsiz yotadi. Qo`llarini boshi ostiga qo`yadi.Oyoqlarini uzatadi. O`ng oyog`i tovonini chap oyog`i ustiga qo`yib, pastdan-tizzagacha siypalash harakatini bajaradi – 10 marta;
- so`ngra chap oyog`i bilan shu harakatni bajaradi – 10 marta.
2.Qo`llari tanasi bo`ylab uzatilgan, oyoqlari uzatilgan va juftlangan.
- o`ng oyog`ini chanoq-son bo`g`imida oldingi tomonga bukib, oyoq barmoqlarini chap yelkaga yaqinlashtiradi;
- so`ng o`ng oyog`ini tushirib, chap oyog`i bilan shu harakatni bajaradi;
- shu harakatni har bir oyoq bilan 5-10 martadan bajaradi.
3. Qo`l-oyoqlari uzatilgan, chuqur nafas oladi;
- so`ngra ikki oyog`ini tizza bo`g`imida bukib, qorniga yaqinlashtiradi va ikki qo`li bilan ikki oyoq tizzasini quchoqlaydi;
- chuqur nafas chiqaradi;
- oyoq-qo`lini uzatib-chuqur nafas oladi. 5-10 marta takrorlaydi.
4. Qo`l-oyoqlarini uzatib, oyoqlarini tizza bo`g`imida bukib, boldirlarni gorizontal holatga keltiriladi;
- o`ng oyog`i tovonini chap oyog`i tizzasiga qo`yadi;
- so`ngra shu harakat chap oyog`i bilan bajariladi.
- har qaysi oyoq bilan harakat 10 marta bajariladi.
5.Qo`l-oyoqlar uzatilgan, oyoqlarini tizza bo`g`imida bukadi, tovonlarini yerga tiraydi;
- boshining ensasi va tovonlarini yerga tirab tanasini ko`taradi;
- chanog`ini o`ng va chap tomonga harakat qildiradi -5-10 martadan.
6. Oyoqlar uzatilib, ikki qo`l tirsagini yerga tirab, kuraklarini yerdan ko`tarib, tushuradi -5-10 marta.
7.Qo`llari tana bo`ylab uzatiladi;
- oyoqlari tizza bo`g`imida bukilib, tovonlari yerga tiraladi;
- tovon, ko`krak va boshining ensa sohasini yerga tirab, tanasi va chanog`ini yerdan ko`taradi. Shu vaziyatda 5-10 sekund turadi;
- so`ngra tanani tushirib, muskullarni bo`shashtiradi, 5-10 sekund dam olib, yuqorida aytilgan harakat takrorlanadi - 5-10 marta.
Osteoxondrozda qorniga yotgan vaziyatda davolash mashqlari.
1.Oyoqlar uzatilgan, qo`llar tirsak bo`g`imida bukilgan, kaftlar iyagiga tirkalgan. Oyoqlarni navbat bilan tizza bo`g`imida bukib-yozish - 10 martadan;
- chap oyoqni bukkanda chanoqni o`ng tomonga siljitish;
- o`ng oyoqni bukkanda chanoqni chap tomonga siljitish - 10 martadan.
2.Qo`l-oyoqlar uzatilgan;
- bosh va yelkalar yerdan ko`tariladi;
- qo`llar 2 tomonga uzatiladi;
- oyoqlar biroz yerdan yuqoriga ko`tariladi;
-5-10 sek shu vaziyatda turib, so`ngra qo`l-oyoqlar uzatiladi;
- mashq 5-10 marta takrorlanadi.
3.Qo`llar boshdan yuqoriga uzatiladi;
- o`ng qo`l va chap oyoq yuqoriga ko`tariladi;
- shu vaziyatda 5-10 sekund turiladi;
- so`ngra qo`llarni tushirib 1 minut dam olinadi;
- chap va qo`l va o`ng oyoq shu harakatni bajaradi;
- shu harakatlar - 5-10 martadan takrorlanadi;
- so`ngra chap va qo`l va o`ng oyoq yuqoriga ko`tariladi;
4. Oyoqlar uzatilgan, qo`llar boshdan yuqoriga uzatilgan;
- qo`llarni, yelkalarni, oyoqlarni yuqoriga ko`tarib, tanani orqa tomonga bukib, 5-10 sekund turiladi;
- so`ngra qo`llarni tushirib, dam olib, shu harakat takrorlanadi - mashq 5-10 marta.
Osteoxondrozda stulda o`tirgan vaziyatda davolash mashqi.
1.Oyoqlar yelka kengligida yerga tiraladi;
- qo`llar yon tomonga uzatiladi;
- so`ngra ikki qo`lni oldinga aylanma harakat qilinadi;
- so`ngra orqaga aylanma harakat qilinadi- mashq 10 marta takrorlanadi.
2. Oyoqlar tizza kengligida yerga tiraladi;
- qo`llar belga quyiladi;
- boshni yuqoriga ko`tarib, pastga tushirish;
- boshni o`ng va chap tomonga burish harakatlari - 5-10 martadan takrorlanadi.
3.Oyoqlar tizza kengligida, qo`llar tizzaga quyiladi;
- belni o`ng va chap tomonga aylanma harakat qilinadi - har tomonga 10 marta.
4. Oyoqlar yelka kengligida, qo`llar tizzaga quyilgan;
- bel tik holatda;
- gavda oldingi tomonga engashtiriladi va asliga qaytariladi - mashq 10 marta takrorlanadi.
Osteoxondrozda tik turgan vaziyatda davolash mashqi.
1.Turnikka ikki qo`li bilan osilib, oyoqlarini tizza va chanoq-son bo`g`imida bukadi;
- qo`llarini bukib tanasini yuqoriga ko`tarishga harakat qiladi;
- so`ngra oyoqlarini yozib, tanasini cho`zadi;
- bu harakat 3-5 marta takrorlanadi.
2. Oyoqlar yelka kengligida, qo`llar yuqoriga ko`tariladi;
- tanani oldinga bukiladi va tik qilinadi;
- 5-10 marta takrorlanadi.
3.Stul orqasida turiladi, oyoqlar yelka kengligida;
- qo`llar bilan stul suyanchig`ini ushlab, chanoq va gavdani o`ng va chap tomonga aylantiriladi;
- 5-10 marta takrorlanadi.
4. Oyoqlar yelka kengligida, qo`llar tushirilgan;
- ikki qo`l bilan oldinga;
- va orqaga siltash harakatlari bajariladi -10 marta takrorlanadi.