12-mavzu. Don mahsulotlari turlari. Yormalar turlari va olinishi, tarkibi, oziqlik qiymati. Un va un mahsulotlari turlari olinishi, saqlash sharoiti

Jaydari bug’doy unidan tayyog’langan non formali yoki pechda yopilgan, og'irligi ko’pi bilan 4 kg bo’lgan yumaloq bo’lka non yoki og'irligi 0,5-1 kg lik donalab sotiladigan formali turlarda bo’ladi, rovakliligi o’rtacha va kislotaliligi ko’p bo’ladi.

Bug’doy nonining asosiy yaxshilangan turlari qo’yidagilardir:

Kepaksiz non oliy sort undan shakar qo’shib (4%) formada va pechda, og'irliri 2,5 kg lik qilib pishiriladi. Juda rova^-rovak va chuchuk (kislotasi kam) bo’ladi.

Mayizli kepaksiz non oliy sort bug’doy unidan tayyog’lanadi, hamirga shakar (4-5%), kiyom (2%), mayiz (10%) va margarin (2%) qo’shiladi.

Gorchitsali kepaksiz non (formali va pechda) tortib va donalab sotiladigan qilib, 1-sort unga gorchitsa yog’i (8%) va shakar (6%) qo’shib pishiriladi. Gorchitsali non o’ta govak-govak, kislotaliligi o’rtacha bo’ladi, u ovalsimon yoki yumaloq shaklda tayyog’lanadi.

Chayniy non 2-sort bug’doy uni (90%) bilan javdar uni (10%) aralashmasidan tayyog’lanadi. Hamirga kiyom (10%), solod (2,5%), kashnich (0,2%) qo’shiladi, u formada va pechda, tor¬tib va donalab sotiladigan qilib tayyog’lanadi. .

Bo’lochka mahsulotlari. Batonlar nonning yaxshilangan turiga kiradi, chunki ularning tarkibiga har xil miqdorda sha¬kar solinadi, ayrim turlariga esa shakardan tashkari, margarin, sut, tuxum va boshqa mahsulotlar qo’shiladi. Oddiy baton tarkibida un, suv, tuz va hamirturush bo’ladi. Barcha turdagi batonlar uzunchoq ovalsimon shaklda, tumtoq yoki uchli bo’lib, eirti kiyshikroq qilib kesib-kesib qo’yiladi, u o’ta rovak-rovak va kislotaliliri kam bo’ladi. Oddiy, kesilran, mayizli, gorodskoy, sutli, xonaki, stolichniy va boshqa batonlar eng ko’ptay-yog’lanadi.

Bo’lka va xilma-xil bo’lochkalar ham baton hamiridan tayyog’lanib, unra shakar va bo’lkalarning to’yimlilik qimmatini va ta’mini yaxshilovchi boshqa mahsulotlar qo’shiladi. Ular o’ta govak-govak, kislotaliliri kam bo’ladi. Lekin batondan farq qilib, og'irligi 50 g dan 200 g gacha turli formada chiqariladi. Gorodskoy, sayka, rus bo’lkasi, kuknorli, urilgan xala, kuknor-li urilma, kalach (moskovskiy, leningradskiy) va xilma-xil bo’lochkalar (burama bo’lka; rozam bo’lka, rojoq, taroqsimon, takasimon va boshqa bo’lkalar) eng ko’p tayyog’lanadigan bo’lkalar-dir.