1боб. Мухандислик графикасини ўқитиш методикасининг умумий масалалари Режа

69-shakl. Frontal dimetrik proeksiya hosil bo'lishini namoyish qilish uchun model
70-shakl. Izometrik proyeksiya hosil bo'lishini
namoyish qilish uchun model

Model yordamida qiyshiq burchakli frontal dimetrik proyeksiyani hosil qilish uchun predmetning oldingi qirrasi proyeksiyalar tekisligiga parallel, proyeksiyalovchi nurlar esa tekislikka o'tkir burchak ostida yo'naltiriladi. Bu holda oldingi qirra tekislikka haqiqiy kattalikda proyeksiyalanadi, yon va yuqorigi qirralarining kattaliklari esa o'zgaradi (69-shakl). Agar predmetning qirralarini fazoda tekislikka nisbatan biror burchak ostida joylashtirib uni tekislikka perpendikuiyar bo'lgan nurlar bilan proyeksiyalansa, tekislikning izometrik proyeksiyasi hosil bo'ladi (70- shakl).

71-shakl. Qiyshiq burchakli frontal dimetrik
Mavzuni tushuntirishda 71-72- shakldagiga o‘xshash plakatlardan ham foydalanish

proeksiyaning hosil bo ‘lishi
72-shakl. To 'g ‘ri burchakli izometrik 73-shakl. Aksonometriya o jlarini


proyeksiyaning hosil bo ‘lishi qurish usullari
Bunda o'quv­chilar e’tiborini detal shaklini hisobga olib qaysi turdagi aksonometrik pro- yeksiya tanlashni o'rga- nishga qaratish zarur bo'ladi.
Aksonometrik pro­yeksiyalar mavzusida o'quvchilami o'qiami to'g'ri o'tkazish va yassi figuralar tasvirlarini to'g'­ri bajarishga o'rgatish mu- him ahamiyatga ega. Chunki, yassi geometrik figuralaming aksonome­trik proyeksiyalarini baja­rish usullarini bilish geo-metrik jismlar, modellar va detallarning aksono­metrik proyeksiyalarini 74-shakl.Yassi figuralaming aksonometrik bajarishning asosi hisob- proyeksiyalarini yasash usullari bo'yicha lanadi. Shuning uchun o'qi- o'quv plakati namunasi tuvchi o'quvchilarda ushbu ko'nikmalami to'g'ri shakllanishiga alohida e’tibor qilishi kerak.
Buning uchun sinf doskasida va o'quvchilaming ish daftarlarida mashqlar bajarish, darsda mavzu mazmunini ochib beruvchi turli plakatlardan keng foydalanish tavsiya qilinadi (71-74-shakllar).
Darslikda yassi shakllaming turli tekisliklardagi aksonometrik proyeksiyalarini bajarish va ovalning gorizontal tekislikdagi izometrik proyeksiyasini qurish usullari keltirilgan. Ushbu materiallar o'quvchilar aksonometrik proyeksiyalar, ayniqsa dimetrik proyeksiyalami bajarish malakalarini puxta o'zlashtirishlari uchun kamlik qiladi.
Predmetlaming aksonomet-riyasini (texnik rasmlami ham) bajarishning bir nechta usullari bo'lishi mumkin. Bu usullaming eng keng tarqalganlari quyidagilardir: shakl hosil qiluvchi yassi figuradan boshlab

аksonometriya yasash; predmet qismlarini ketma-ket o'stirib borish; edmet qismlarini ketma-ket qirqish va kombinatsiyalashgan usullar. 75 -78-shakllarda aksonometriya bajarish usullarini tushintiruvchi va o‘qituvchining darsda foydalanishi uchun mo'ljallan-gan plakat namuna lari keltirilgan.



75- shakl. Shakl hosil qiluvchi yassi figuradan boshlab aksonometriya qurish
Tasvirlanayotgan predmet shaklini tahlil qilish bosqichlari quyidagicha boMishi mumkin: predmet shakli (prizmatik va silindrik qismlari) aniqlanadi; keyin qismlarining xarakterli xususiyatlari, ya’ni predmet shakl hosil qiluvchi qirralar, chiqiqlar, o‘yiq va kesimlarga egaligi aniqlanadi. Shulami hisobga olgan holda tasvir qurishning aniq usuli belgilab olinadi.
76-shakl. Ketma-ket qirqish usuli bilan aksonometriyayasash
Predmet elementlarining joylashgan vaziyati (bir yoki ikki va undan
ko‘p tomonlarida)ga qarab aksonometrik proyeksiyaning maqbul turi: dimetriya yoki izometriya tanlanadi.
Shundan keyin har bir yasash usuliga mos bo‘lgan aksonometriya bajarish bosqichlari tushin-tiriladi.