2. Havo gigiyenasi, havoning tarkibi, fizik va kimyoviy hususiyatlari suv va tuproq gigiyenasi. Reja

Havoning gigiyenik ahamiyati. 
Havo odam hayoti uchun muhim ahamiyatga ega. Havo nafas olish va issiqlik 
almashuvida katta rol o`ynaydi. Shuningdek, odam organizmini issiq va sovuq ob-havo, 
iqlim sharoitlariga chiniqtirishda, ko`pgina kasalliklarning oldini olishda jismoniy 
tarbiya va sport mashg`ulotlarini o`tkazilishini tashkil etishda havoning ahamiyati 
beqiyosdir. 
Havoni gigiyenik baholashda uning quyidagi xususiyatlari e`tiborga olinadi. 
Havoning qatlamlari, fizikaviy xususiyatlari, kimyoviy tarkibi, mexanik aralashmalari, 
mikroflorasi, ozon qatlarni, magnit bo`roni kabilar. 
Havoning qatlamlari. 
1. Troposfera– havoning eng pastki qatlarni bo`lib, 10-12 km qalinlikka ega, 
havoning troposfera qatlarni odam hayoti uchun muhim ahamiyatga ega; 
2. Stratosfera– 60-90 km qalinlikda bo`ladi; 
3. Ionosfera– qatlarni 800 km-gacha qalinlikni egallaydi. 
4. Ekzosfera– havoning yuqori qatlarni. 
Havoning fizikaviy xususiyatlari. 
Havoning harorati. 
Yerdagi issiqlikning manbai bo`lib, quyosh hisoblanadi. Quyoshning yorug`lik 
nurlari еrga tegib issiqlik energiyasiga aylanadi. Atmosfera еrdagi issiqlikning 
nurlanishi hisobiga isiydi. Shuning uchun havoning pastki qatlamlaridagi harorat yuqori 
qatlamlariga nisbatan yuqori bo`ladi. Havo qatlarni ning har 100 metrida harorat 0,5 
darajaga pasayadi. Shu bois, tog` balanliklarida havo harorati еrga nisbatan ancha past. 
Yer sharining ayrim hududlarida (M. Turkmaniston, Jazoir) yoz oylari, kunduzi 
soyada havo harorati +50 darajagacha ko`tariladi. Sharqiy Sibir, Baykal orti 
hududlarida havo harorati qish faslida-50-55 darajagacha, Antarktidada esa- 88 
darajagacha pasayadi. 
Bir kecha-kunduzda havo harorati eng past ko`rsatgichi quyosh ko`tarilishi 
vaqtiga, havo haroratining eng yuqori ko`rsatgichi esa kunduzi soat 13-16 ga to`g`ri 
keladi. 
Havo haroratining gigiyenik ahamiyati. 
Havo harorati odam organizmida issiqlik almashuviga ta`sir ko`rsatib turadi. 
Chunonchi, havoning yuqori harorati odam organizmidan issiqlik ajralishini 
kamaytiradi. Havoning past harorati esa organizmdan issiqlik ajralishini ko`paytiradi. 
Markaziy nerv sistemasining termoregulyatsiya faoliyati bilan odam organizmi 
tashqi muhit haroratining o`zgarishlariga moslashadi. 
Ammo, kun davomida havo haroratining ko`p miqyosda o`zgarishiga odam 
organizmi moslashishga ulgurmaydi. Natijada odam tanasida issiqlik almashinuvi 
buzilishi yuzaga kelishi mumkin. Bu holat ayniqsa, yosh bolalarda, keksalarda va 
sog`lig`i zaif odamlarda sezilarli bo`lib, tana haroratining ko`tarilishi, nafas va yurak 
urishi tezlashuvi, ko`p terlash, tez nafas olish va chiqarish tufayli organizmning 
suvsizlanishi kabi kasallik holatini vujudga keltirishi mumkin.