4 ma’ruza 4-mavzu. Tipik qism va detallarni ta’mirlash reja

2.7-расм. Оралиқ халқали ва совитиш камерали юмшоқ тиқинли 
зичлагич: 
1-ускуна қобиғи; 2-зичлагич қобиғи; 3-вал; 4-таянч втулкаси 
5- совутиш камераси; 6-тенглаштирувчи втулка; 7- шпилька; 8-босувчи 
втулка; 9-оралиқ халқа (фонар); 10- юмшоқ тиқин. 
Зичловчи суюқлик оралиқ халқа ташқи юзасидаги ариқчага ҳеч қандай 
тўсиқларсиз ўтиши керак. Шунинг учун, халқани салникли каробка ўқи 
бўйлаб, салник каробкаси корпусидаги мой келиб тушувчи каналлар очиқ 
бўлиши керак. Ўрнатишдан аввал халқанинг барча радиал каналларини 
тозаланади ва ювилади. 
Салникни тўғри монтаж қилиш ва зичловчи суюқликни узатиш 
шартларига риоя қилиш эксплуатация вақтида зичлагич қисмларини нормал 
ишлашини таъминлайди. Зичловчи суюқлик тоза ва механик ва коррозион 
актив қўшимчалардан ҳоли бўлиши керак. Ўз хохиича зичловчи суюқликни 
ўзгартириб бўлмайди. Зичланувчи мухит хусусиятларига қараб бундай 
суюқлик сифатида сув, мой, консистент мойлаш, кастор мойи ва ҳ.к. 
қўлланилади. 

---

Зичловчи суюқлик температураси рухсат этилган чегаралардан 
ошмаслиги керак; унинг босими салникдан олдинги зичланувчи мухит 
босимидан 0,05-0,15 МПа га ортиқ бўлиши керак. 
Салник қисмларни монтаж қилишда совутиш бўшлиғини диққат билан 
кузатиш лозим, таъмирлаш вақтида эса, уларни қурумлардан ва 
чўкиндилардан тозалаш учун ювамиз. Бу нарсалар девор орқали иссиқлик 
ўтишини ёмонлаштирилади. Эксплуатация вақтида совутувчи суюқлик (сув) 
келиб тушушишини мунтазам равишда кузатиб туриш зарур. 
Салниклар тиқинлари. Салникларни, ускуналарнинг деталлари буткул 
текшириб бўлингандан сўнг зичланади; вал буралишга ёки шток силжиши 
енгиллашувига эътибор қаратиш керак. Тиқин калавасидан бир бўлак кесиб 
олиб, уни халқага ўралади ва вал ёки шток бўйлаб яхшилаб юргизилади. 
Халқаларни қийшиқ қулф билан бирлаштирилади ва ҳамма халқаларга босим 
тарқалишини бир текис таъминлаш учун охиригача босим, сальникка 
киргизилади. Бунинг учун ажратгичли монтажли босувчи втулкалар тўплами 
қўлланилади. Тиқин халқаларини ишқаланишини камайтириш учун аввалдан 
мойга ботирилади. Халқалар билан ёнма-ён жойлашган қулфлар бир-бирига 
нисбатан 180
о
га силжиши керак: бу қулф орқали суюқлик чиқишини 
камайтиради. Охирги халқа ўрнатилгандан кейин ва пресслангандан кейин 
босувчи втулка (грундбуксани) бир текис тортилади. Поналанишни олдини 
олиш мақсадида бир вақтнинг ўзида вални бураш лозим. 
Салникни тортиш вақтида грундбуксанинг вал ёки штокка нисбатан 
қийшайишини олдини олиш керак. Тортиш охирида грундбукса бўшатилади 
ва яна охиригача буралади. (энди кўлда буралади). Тортиб қотирилган вақтида 
грунбукса салникли коробка ичига унинг узунлигидан 0,1 дан кам бўлмаган 
чуқурликда кириши керак. Тортиш даражаси қисмни ишчи юклама остида 
қўйилганда қатъий ростланади. Эксплуатация жараёнида сақлашни вақти-
вақти билан тортиб турилади. Жуда катта миқдорда тортиш салникли 
тиқиннинг эластиклиги йўқлиги ва унинг ҳаддан ташқари ишдан 
чиққанлигидан дарак беради. Бундай тиқинлар буткул алмаштирилиши керак.
Зичловчи суюқликлар билан ишлайдиган салникларга тортиб боғлашда 
оралиқ халқа ҳолатини диққат билан кузатиш лозим; у мой оқиб келадиган 
тешикларни беркитиб қўймаслиги керак. 
Сальник ишини тўғрилаш давомийлиги тиқин материали сифатига 
йиғиши ва тортиб боғлаш тўғрилигига тиқин участкасидаги вал юзаси ҳолати, 
вал уриши бўлмаслигига ва умумий вибрация бўлмаслигига боғлиқ. Одатда 
тиқин билан бирлашиб турган вал участкасига, юзаси шлифланган ҳимоя 
гилзаси кийдирилади. Таъмирлаш вақтида валнинг ҳаммасини эмас, фақат шу 
гилзанинг ўзинигина алмаштирилади.