Abu abdulloh

www.ziyouz.com kutubxonasi 
331
Abu Hurayra rivoyat qiladilar: «Nihoyatda sillam quriganidan biror yegulik izlab ko‘chaga 
chiqib erdim, Umar ibn al-Xattobga yo‘liqdim. Shunda Olloh taoloning Kitobidan ochlarni 
tuyg‘azish lozimligi haqidagi oyatni o‘qib bermog‘ini undan iltimos qildim (qornim 
ochligini fahm-lasin, deb erdim) U hovlisiga kirib, Qur’oni Karimni ochdi-da, men aytgan 
oyatni o‘qib tushintirdi (ammo, ochligimni fahmlamadi) Keyin, men uning hovlisidan 
chiqib, biroz yurdim, ammo sillam quriganidan yuz tuban yiqildim. Bir mahal qarasam, 
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam tepamda turibdilar: «Ey Abu Hurayra!» — dedilar 
ul zot. Men: «Labbay, yo Rasulalloh, xizmatingizga tayyorman!»—dedim. Janob 
Rasululloh qo‘limdan tortib meni turg‘azdilar-da, ochlikdan shul ahvolga tushganimni 
bilib, meni tuyalari tomon yetakladilar. Keyin, kattagina bir idishda sut uzatib, 
ichmog‘imni amr qildilar, men ichdim So‘ng, menga «Ey Abu Hurayra, yana quyib 
ich!»—dedilar. Men yana qo‘iib ichdim. So‘ng: «Yana quyib ichyo»—dedilar. Men yana 
quyib ichdim hatto qornim kamondek tarang tortilib ketdi. Keyin, men Umarni yana 
uchratib, boya o‘zimga nima bo‘lganini unga aytdim-da «Olloh taolo meni to‘yg‘azmoqni 
sendan ko‘ra haqlig‘roq kishiga (ya’ni, Janob Rasulullohga) topshirdi. Ey Umar, xudo 
haqi, men sendan mazkur oyatni o‘zim bilmaganim uchun o‘qib bermog‘ingni iltimos 
qilmagan erdim, uni sendan ko‘ra o‘zim yaxshiroq qiroat qila olaman!»—dedim. Umar 
«Xudo haqi, terisi shilingan tuya kabi bo‘lganimdan ko‘ra, seni to‘yg‘azganim mening 
uchun yaxshiroq erdi!»—dedi». 
 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
332
TAOMLAR KITOBI 
 
Olloh taolo: «Biz sizlarga rizq qilib bergan pokiza ne’matlardan tanovul qilingizlar!», 
«Peshona teringiz birlan topgan ne’matlardan sadaqa (ehson) qilingizlar!», «Amali 
solihlar qilingizlar, men sizlarning qilib turgan ishlaringizni bilib tururman!» — deydi. 
 
Abu Muso al-Ash’ariy raziyallohu anhu rivoyat qiladilar «Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam «Ochni to‘yg‘azingizlar, kasalni borib ko‘ringizlar, asirni ozod qilingizlar!» — 
dedilar». 
 
Abu Hurayra rivoyat qiladilar: «Muhammad sallallohu alayhi va sallamning oilalari 
(loaqal) uch kun to‘yib ovqat yemagandur!» 
 
1-bob Olloh taoloning ismini aytib, o‘ng qo‘l birlan taom yemoq haqida 
 
Umar ibn Abu Salama rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning 
bag‘rlarida parvarish topayotgan bir bola erdim. Ovqat yeyayotganimizda qo‘limni 
laganning dam uyog‘iga, dam buyog‘iga uzata boshlagan erdim, ul zot menga «Ey bola, 
Olloh taoloning ismini aytib, o‘ng qo‘ling birlan o‘z oldingdan yegil!» — dedilar (ya’ni, 
Olloh taoloning ismini aytish birlan kishi o‘z oldidagi taomdan shaytonni quvib yuboradi, 
taomning dam uyog‘idan, dam buyog‘idan yeyish beadablik va badnafslik alomati bo‘lib, 
shunday qilgan kishi birga taom yeyayotganlarning dilini ranjitadi, ularning ko‘nglini 
taomdan qoldiradi, taomni o‘ng qo‘l birlan yeyish chin mo‘min-musulmonning odati 
bo‘lib, shaytongina chap qo‘li birlan tanovul qiladi). Shu-shu bo‘ldi-yu, men bunday 
beadabchilikni sira qilmadim». 
 
2-bob. O’z oldidan (taom) yemoq haqida 
 
Anas rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Olloh taoloning ismini 
aytingizlar va har bir kishi o‘z oldidan (taom) yesin!»— dedilar». 
 
Ibn Ummu Salama rivoyat qiladilar: «Bir kuni men Rasululloh sallallohu alayhi va sallam 
birlan birga taom yeyayotib, laganning dam uyog‘iga, dam buyog‘iga qo‘l uzata 
boshladim. Shunda Janob Rasululloh: «Uz oldingdan (taom) yegil!» — dedilar». 
 
Vahb ibn Kayson Abu Nu’aym rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga 
taom keltirishdi, shunda Abu Salamaning o‘g‘li (ya’ni, ul zotning o‘gay o‘g‘illari) Umar 
ham birga o‘ltirgan erdi. Ul zot unga: «Olloh taoloning ismini aytib, o‘z oldingdan (taom) 
yegil!» — dedilar». 
 
3-bob. Bir lagandan taom yeyayotib, sherigiga yoqmasligini o‘ylamay, uning 
tarafiga ham qo‘l uzatgan kishi haqida 
 
Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: «Bir tikuvchi taom tayyorlab, Rasululloh sallallohu alayhi 
va sallamni mehmonga taklif qildi, men ham ul zot birlan birga bordim. Qarasam, Janob 
Rasululloh idishning chetidagi qovoqlardan olib yeyaptilar. Shu bugundan e’tiboran men 
qovoqni xush ko‘rib qoldim!». 
 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
333
Abu Salamaning o‘gillari Umar rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam 
menga: «Ung qo‘ling birlan yegil!» — dedilar». 
 
4-bob. Taom yeyishni hamda bundan boshqa ishlarni o‘ngdan boshlash 
lozimligi haqida 
 
Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam tahoratni 
ham, poyafzal kiyishni ham, soch tarashni ham o‘ngdan boshlashni yaxshi ko‘rar erdilar. 
Ul zot barcha o‘ngdan boshlash joiz bo‘lgan ishlarni o‘ngdan boshlashni odat qilgan 
erdilar». 
 
5-bob. To‘ygunicha taom yegan kishi haqida 
 
Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: «Abu Talha Ummu Sulaymga: «Rasululloh sallallohu 
alayhi va sallam ochlikdan toliqqan ko‘rinadilar, ovozlarini arang eshitdim, biror 
yeguliging bormi?» — dedilar. Ummu Sulaym bir necha arpa nonini yopinchig‘lariga 
o‘rab, qo‘ynimga tiqib qo‘ydilar-da, meni Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning 
qoshlariga jo‘natdilar. Men nonlarni olib yo‘lga chiqdim, ul zotni masjiddan topdim, 
huzurlarida bir qancha odamlar ham bor erdi. Men ularning tepasiga borib turdim. 
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam menga: «Seni Abu Talha yubordimi?»—dedilar. 
Men: «Ha»,— dedim. Janob Rasululloh: «Taomga taklif qildimi?» — dedilar. Men: 
«Ha»,— dedim. Janob Rasululloh o‘zlari birlan birga o‘ltirganlarga: «Turingizlar!» — 
dedilar-da, yo‘lga chiqdilar, men ham birgalikda yo‘lga chiqib, ularni Abu Talhaning 
uylariga boshlab bordim. Abu Talha: «Ey Ummu Sulaym, Janob Rasululloh bir necha 
odamlar birlan birga keldilar, bizning ersa ularni mehmon qilarlik taomimiz yo‘q!» — 
dedilar. Ummu Sulaym: «Olloh taolo va uning Rasuli yaxshiroq bilgaydur!» — dedilar. 
Abu Talha tashqariga chiqib Janob Rasulullohni kutib oldilar, keyin ikkalalari uyga kirib 
kelishdi. Janob Rasululloh: «Ey Ummu Sulaym, boringni olib kelavergil!» — dedilar. 
Ummu Sulaym boyagi nonlarni dasturxonga qo‘yib erdilar, Janob Rasululloh nonxurush 
keltirmoqni amr qildilar. Ummu Sulaym yog‘donlariga meva solib, nonxurush tayyorlab 
berdilar. Keyin, Janob Rasululloh dasturxonga qo‘yilgan yeguliklarni maqtab-maqtab 
tanovul qildilar. So‘ng, o‘zlari birlan kelgan odamlardan o‘n kishini dasturxonga taklif 
qilmoqqa ruxsat berdilar. Ular to‘ygunlaricha yeb, so‘ng chiqib ketishdi. Keyin, yana o‘n 
kishini dasturxonga taklif qilmoqqa izn berdilar, ular ham to‘ygunlaricha yeb, chiqib 
ketishdi. So‘ng. yana o‘n kishini dasturxonga taklif qilmoqqa ruxsat berdilar, ular ham 
to‘ygunlaricha yeb, chiqib ketishdi. Keyin, yana o‘n kishiga izn berdilar, ular ham 
to‘ygunlaricha yeb, so‘ng chiqib ketishdi. Shul tariqa, barchalari to‘yib ovqatlanishdi, 
vaholanki ular sakson kishi erdilar». 
 
Abdurrahmon ibn Abu Bakr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Biz Rasululloh sallallohu 
alayhi va sallam birlan birga bir yuz o‘ttiz kishi erdik. Janob Rasululloh: «Birortangizda 
yegulik bormi?» — dedilar. Bir kishida bir so’ yoki shunga yaqin yegulik bo‘lib, u 
boshqalar birlan baham ko‘rgisi kelmay, gapni chaynadi. Keyin, bir novcha mushrik bir 
qo‘y yetaklab kelib qoldi. Shunda Janob Rasululloh unga: «Sotiladimi yoki hadyami?» — 
dedilar. Mushrik: «Yo‘q, sotiladi»,— dedi. Janob Rasululloh qo‘yni undan sotib oldilar, 
men uni so‘ydim. Janob Rasululloh uning jigarini qovurishni buyurdilar. Olloh taologa ont 
ichamanki, bir yuz o‘ttiz kishining har biriga qovurilgan jigardan kesib ulush ajratdilar, 
kim shu yerda bo‘lsa, ulushini o‘ziga berdilar, biror yerga ketgan bo‘lsa, ulushini 
ehtiyotlab olib qo‘ydilar. Keyin, qolganini ikki laganga soldilar, barchamiz to‘yguncha 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
334
yedik, shunda ham ikki lagan ortib qoldi, men uni tuyaga ortib qo‘ydim». 
 
Oisha raziyallohu anho: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam biz xurmo birlan suvga 
endigina to‘yganimizda vafot etib qoldilar»,— deydilar. 
 
6-bob. Olloh taoloning qavli: «Yo‘qdur gunoh ko‘rga va yo‘qdur gunoh 
cho‘loqqa va yo‘qdur gunoh xastaga va na o‘zlaringizga yemaklaringizda o‘z 
uylaringizdan yo otalaringiz uylaridan yo onalaringiz uylaridan yo 
birodarlaringiz uylaridan yo singillaringiz uylaridan yo amakilaringiz uylaridan 
yo ammalaringiz uylaridan yo tog‘alaringiz uylaridan yo xolalaringiz uylaridan 
yo kalitlari qo‘llaringizda bo‘lgan uydan yo do‘stlaringiz uyidan, yo‘qdur gunoh 
sizlarga bir bo‘lib emoqlaringizda yo alohida-alohida bo‘lib, keyin qachon 
kirsangizlar uylarga, bas salom beringizlar o‘z kishilaringizga-ki, (bu «Olloh 
taolo tarafidan muborak va pokiza duodur, mana shundoq bayon qilur Olloh 
taolo sizlarga o‘z oyatlarini toki sizlar tushuningizlar deb» 
 
Suvayd ibn an-Nu’mon rivoyat qiladilar: «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan 
birga Xaybarga yo‘lga chiqdik. Sahbo degan yerga yetganimizda («Sahbo Xaybardan bir 
kechalik yo‘l masofasida»,— deydilar Yahyo) Janob Rasululloh taom keltirmoqni 
buyurdilar, ammo talqondan bo‘lak yegulik keltirishmadi. Biz uni chaynay-chaynay 
yedik, keyin suv keltirmoqni amr qildilar, u birlan og‘iz chayqadilar, biz ham og‘iz 
chayqadik. So‘ng, tahorat olmay (taom tahoratni buzmaydi, og‘iz chayqalsa, bas) biz 
birlan shom o‘qidilar». Sufyon: «Men bu hadisni Suvayddan birinchi va oxirgi marta 
eshitdim»,— deydilar. 
 
7-bob. Yumshoq non hamda xontaxta va dasturxonda ovqatlanmoq xususida 
 
Qatoda rivoyat qiladilar: «Biz Anasning uyida bo‘ldik, uning huzurida nonvoyi ham 
o‘ltirgan erdi. Shunda Anas: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Olloh taologa ro‘para 
bo‘lgunlariga qadar ham na yumshoq non va na qaynatilgan qo‘y go‘shti yemaganlar!» 
— dedi». 
 
Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning 
na taqsimchada ovqatlanganlarini va na nonlari yumshoq bo‘lganini va na xontaxtada 
ovqatlanganlarini sira ham bilmayman!». 
 
Qatodaga: «Janob Rasululloh va ul zotning oilalari nimada ovqatlanishgan?»— deb 
aytishdi. Qatoda: «Dasturxonda»,— dedilar. 
 
Anas rivoyat qiladilar. «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Safiyyaga uylandilar. Men 
musulmonlarni ul zotning to‘y ziyofatlariga taklif qildim. Janob Rasululloh charm palosni 
to‘shamoqni amr qildilar, men uni to‘shadim, ustiga xurmo, pishloq va yog‘ qo‘yildi». 
 
Amr Anasdan naql qilib: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Safiyyaga uylandilar. 
So‘ng, charm palos to‘shatib, musulmonlarni «hays» (xurmoga yog‘ va pishloq qo‘shib 
tayyorlanadirgan taom) birlan ziyofat qildilar»,— deydilar. 
 
Vahb ibn Kayson rivoyat qiladilar: «Shom ahli Ibn Zubayrni: «Ey ikki kamarli ayolning 
o‘g‘li!» — deb izza qilishar erdi. Asmo ul kishiga: «Ey bolajonim, ularning seni nechun 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
335
bunday deb izza qilishlarini hamda ikki kamarning ne erkanligini bilurmisan? Bir paytlar 
men kamarimni ikkiga bo‘lib, Janob Rasulullohning meshlarini bir bo‘lagi birlan, 
safarxaltalarini ersa ikkinchi bo‘lagi birlan bog‘lab bergan erdim»,— dedilar. Shom ahli 
Ibn Zubayrni: «Ikki kamarli ayolning o‘g‘li!» deb izza qilganda, u ularga javoban: «Ey 
betamizlar, meni izza qilaman deb o‘zlaringizni izza qilayotirsizlar!»—der erdi». 
 
Ibn Abbos rivoyat qiladilar: «Ibn Abbosning xolasi bo‘lmish Xrris ibn Xuznning qizi 
Ummu Xafid Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga yog‘, pishloq va kaltakesaklar 
(echkemarlar) tortiq qildi. Janob Rasululloh ayollarini dasturxonga taklif qildilar, ular ul 
zotning xontaxtala-rida tanovul qilishdi. Ammo, Janob Rasulullohning o‘zlari ulardan 
jirkangandek o‘rinlaridan turib nari ketdilar. Agar kaltakesak go‘shti harom qilingan 
bo‘lganida ayollar ul zotning xontaxtalarida tanovul qilmagan bo‘lur erdilar, buning 
ustiga ul zot ularga kaltakesak go‘shtini yeyishni amr ham qilmadilar». 
 
8-bob Talqon haqida 
 
Suvayd ibn an-Nu’mon rivoyat qiladilar «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan 
birga Sahbo degan yerda bo‘ldik, Sahbo Xaybardan bir kechalik yo‘l uzoqligida Namozga 
hozirlik ko‘rib turgan erdik, Janob Rasululloh taom keltirmoqni amr qildilar, ammo 
talqondan bo‘lak yegulik yo‘q erdi. Biz ul zot birlan birgalikda talqon tanovul qildik. 
Keyin, ul zot suv keltirmoqni buyurdilar-da, og‘iz chayqadilar, so‘ng taho-ratni 
yangilamay namoz o‘qidilar, biz ham birgalikda o‘qidik» 
 
9-bob. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning taomni, Olloh taoloning ismini 
aytmay va uning nimadan tayyorlanganligini bilmay turib, tanovul 
qilmaganliklari xususida 
 
Abu Umoma ibn Saohl ibn Hunayf al-Ansoriy rivoyat qiladilar: «Xolid ibn Valid 
(Sayfulloh) Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga o‘zining va Ibn Abbosning 
xolasi bo‘lmish Maymunaning uyiga kirib, u yerda xolasining singlisi Xafida binti al-Xrris 
Najddan keltirgan qovurilgan kaltakesak go‘shtiga ko‘zi tushdi. Maymuna kaltakesak 
go‘shtini Janob Rasulullohning oldilariga olib kelib qo‘ydi. Janob Rasululloh taomga, 
uning nimadan tayyorlanganligini so‘ramay va Olloh taoloning ismini aytmay turib, 
kamdan-kam qo‘l uzatar erdilar. Ul zot kaltakesak go‘shtiga qo‘l uzatib erdilar, 
huzurlaridagi ayollardan biri: «Yo Rasulalloh, bu kaltakesak go‘shti!» — deb ogoh qildi. 
Shunda Janob Rasululloh darhol kaltakesak go‘shtidan qo‘llarini tortdilar. Xolid ibn Valid 
«Yo Rasulalloh, kaltakesak harommi?» — dedi. Ul zot: «Yo‘q, ammo yer yuzida undan 
jirkanmaydirgan birorta ham qavmim bo‘lmagay, men ham undan jirkanaman!»—
dedilar. Xolid ibn Valid: «Men ul zotning ko‘z oldilarida kaltakesak go‘shtini nimtalab 
yedim»,— deydilar» 
 
10-bob. Bir kishi to‘yadirgan ovqat ikki kishiga ham kifoya qiladi! 
 
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam 
«Ikki kishi to‘yadirgan ovqat uch kishiga kifoya qiladi va uch kishi to‘yadirgan ovqat to‘rt 
kishiga kifoya qiladi»,— dedilar». 
 
 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
336
11-bob. Mo‘min bitta ichagi to‘lguncha yeydi! 
 
Nofi rivoyat qiladilar: «Ibn Umar toki bir miskinni topib kelishmaguncha, ovqat yemas 
erdilar, topib kelishgach, u birlan birga ovqatlanar erdilar. Bir kuni birga ovqatlansin, 
deb bir kishini Ibn Umarning huzurlariga kiritib yubordim. U badnafs chiqib qolib, ko‘p 
ovqat yeb yubordi .Shunda Ibn Umar «Ey Nofi’, buni ikkinchi mening huzurimga kiritma! 
Men Janob Rasulullohning «Mo‘min bitta ichagi to‘lguncha, kofir ersa yettita ichagi 
to‘lguncha ovqat yeydi!» deb aytganlarini eshitganman»,— dedilar» 
 
Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alaihi va sallam 
«Darhaqiqat, mo‘min bitta ichagi to‘lguncha, kofir (yoki munofiq) ersa yettita ichagi 
to‘lguncha ovqat yeydi!» — dedilar» 
 
Sufyon Xazrat Umardan naql qiladilar: «Abu Nuhayk badnafs odam erdi. Ibn Umar unga 
«Janob Rasululloh «Darhaqiqat, kofir yettita ichagi tulguncha ovqat yeydi!» deb 
aytganlar, men ersam Olloh taolo birlan uning rasuliga iymonliman!» — dedi». 
 
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam 
«Musulmon bitta ichagi to‘lguncha, kofir ersa yettita ichagi to‘lguncha ovqat yeydi!»—
dedilar». 
 
Abu Hurayra rivoyat qiladilar: «Bir kishi ilgari juda ko‘p ovqat yer erdi, musulmon 
bulgach, kam ovqat yeydirgan bo‘ldi. Bu haqda Janob Rasulullohga aytishgan erdi, ul zot 
«Darhaqiqat, mo‘min bitta ichagi to‘lguncha, kofir ersa yettita ichagi to‘lguncha ovqat 
yeydi!»—dedilar». 
 
12-bob. Yonboshlab ovqat yemoq xususida 
 
Abu Jhuayfa rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam «Men yonboshlab 
ovqat yemayman»,— dedilar». 
 
Abu Juhayfa rivoyat qiladilar: «Men Janob Rasulullohning huzurlarida erdim, shunda 
huzurlarida o‘ltirgan bir boshqa kishiga: «Men yonboshlagan holda ovqat yemayman»,— 
dedilar». 
 
13-bob Qovurilgan go‘sht haqida 
 
Olloh taoloning qavli: «Keyin, keltirdi qovurilgan buzoq». 
 
Ibi Abbos rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga qovurilgan 
kaltakesak (echkemar) keltirildi, ul zot undan yemoq bo‘lib qo‘l uzatdilar. Shunda ul 
zotga uning kaltakesak go‘shti erkanligi aytildi, ul zot darhol undan qo‘llarini tortdilar. 
Xolid «Bu harommi?»—dedi. Ul zot: «Io‘q, lekin yer yuzida bundan jirkanmaydirgan 
birorta ham qavmim bo‘lmaydi, men ham bundan jirkanaman»,— dedilar. Xolid Janob 
Rasulullohning ko‘z oldilarida undan yedi». 
 
14-bob. Xazira haqida 
 
Nazr «Xazira — xurmodan va harira sutdan tayyorlanadirgan taomdur»,— deydilar 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
337
Maumud ibn ar-Rabi’ rivoyat qiladilar «Badr g‘azotida ishtirok qilgan sahobalardan biri 
Atbon ibn Molik al-Ansoriy Janob Rasulullohning huzurlariga kelib: «Yo Ra-sulalloh! 
Mening ko‘zim xira bo‘lib, shu holimda qavmimga imomlik qilaman. Agar yomg‘ir yog‘ib 
sel kelsa, men birlan ularning o‘rtasidagi vodiyni suv bosib ketib, ularga imomlik 
qilmog‘im uchun masjidlariga borolmay qolaman. Yo Rasulalloh, mening uyimga borib 
namoz o‘qisangiz, men siz namoz o‘qigan joyni o‘zimga namozgoh qilib olgan bo‘lur 
edim!»—dedilar. Janob Rasululloh: «Inshoolloh, shunday qilgayman!»—dedilar. Atbon 
bunday deydilar. «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan Abu Bakr as-Siddiq 
ertasiga quyosh ko‘tarilgan vaqtda mening uyimga tashrif buyurishdi. Ul zot ichkariga 
kirmoqqa izn so‘radilar, men izn berdim. So‘ng, ichkariga kirishlari hamonoq o‘ltirmay: 
«Uyingning qaerida namoz o‘qib bermog‘imni istaysan?» — dedilar. Men uyimning bir 
joyini ko‘rsat-dim, ul zot o‘sha joyga borib takbir aytdilar, biz saf tortdik, bizga imomlik 
qilib ikki rak’at namoz o‘qidilar, keyin ikki yelkalariga salom berdilar. Keyin, biz ul zotni 
o‘zimiz tayyorlagan «xazira»ga taklif qilib olib qoldik. Xonadon ahlidan bir qanchasi uyga 
kirib to‘planishdi. Shunda bir kishi «Molik ibn ad-Duxshin qaerda?» — dedi. Kimdir «U 
munofiqdur, Olloh taolo birlan uning rasulini yaxshi ko‘rmaydi!»—dedi. Ul zot «Olloh 
taoloning rizoligini istab «Lo iloha illallohu» deb aytganini ko‘ra-bila turib, bunday 
demagil!» — dedilar. Ul «Olloh taolo va uning rasuli ko‘proq bilguvchidir! Ammo, biz 
uning munofiqlarga nisbatan munosabatini ko‘rib, shunday deb aytuvdik»,— dedi. Ul zot 
«Darhaqiqat, Olloh taoloning rizoligini istab «Lo iloha illallohu» deb aytgan kishini 
kuydirmoqni Olloh taolo do‘zaxga harom qildi»,— dedilar». 
 
15-bob. Pishloq haqida 
 
Humayd rivoyat qiladilar: «Men Anasning bunday deb aytganini eshitib erdim: 
«Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Safiyyaga uylandilar. Dasturxonga xurmo, pishloq 
va yog‘ qo‘yib musulmonlarni ziyofat qildilar». 
 
Amr ibn Abu Umar Anasdan naql qilib: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (Safiyyaga 
uylanganlarida) «hays» (pishloqqa xurmo va yog‘ qo‘shib tayyorlanadirgan taom) 
tayyorladilar»,— dedilar. 
 
Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar «Xolam Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallamga (qovurilgan) kaltakesak go‘shti, pishloq va sut tortiq qildilar. (Qovurilgan) 
kaltakesak go‘shtini ul zotning xontaxtalariga qo‘yishdi. Agar kaltakesak harom 
bo‘lganida xontaxtalariga qo‘yishmas erdi. Ul zot sutni ichib, pishloqni yedilar (ammo, 
kaltakesakdan jirkanib yemadilar)». 
 
16-bob. (Qand) lavlagi va arpa xususida 
 
Sahl ibn Sa’d rivoyat qiladilar: «Biz jum’a kuni xursand bo‘lur erdik. Bizning bir 
kampirimiz bo‘lib, u (qand) lavlagini qozoniga solib, unga biroz arpa donidan qo‘shib 
qaynatib qo‘yar erdi. Biz jum’ani o‘qib bo‘lib, uni ko‘rgani borar va u bizni boyagi taom 
birlan siylar erdi. Shul boisdan ham biz har jum’a kuni xursand bo‘lur erdik. Odatda, biz 
jum’ani o‘qimagunimizcha na tushlik va na qaylula qilar erdik. Xudo haqi, o‘sha taomda 
na go‘sht yog‘i va na dumba yog‘i bo‘lar erdi». 
 
 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
338
17-bob. (Go‘shtni) tish birlan uzib olib chaynamoq va go‘shtni (qozondan) 
olmoq haqida 
 
Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam biqin 
(qobirg‘a) go‘shtini yeb bo‘lib, o‘rinlaridan turdilar-da, tahoratlarini yangilamay namoz 
o‘qidilar». 
 
Ibn Abbos rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam qobirg‘a go‘shtini 
qozondan olib yedilar-da, tahoratlarini yangilamay namoz o‘qidilar» (chunki, taom 
yeganda tahorat buzilmaydi, og‘iz chayqalsa, bas) 
 
18-bob Qo‘l go‘shtini yemoq xususida 
 
Qatoda otalaridan naql qiladilar: «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga 
Makka tomonga yo‘l oldik». 
 
Abdulloh ibn Abu Qatoda otalaridan naql qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallamning sahobalaridan bir guruhi birlan Makka yo‘lidagi bir joyda o‘ltirgan erdim, 
Janob Rasululloh ham yonginamizga kelib qo‘ngan erdilar. Barcha ehromda bo‘lib, faqat 
men ehrom bog‘lamagan erdim. Poyafzalimni yamab turganimda odamlar bir qulonni 
ko‘rib qolishdi, ammo buni menga bildirishma-di, chunki ular «Koshki, uni o‘zi ko‘rib 
qolsa!» deb istashgan erdi (chunki, ehrom kiygan odam o‘zi ko‘rib qolgan ov hayvonini 
ehrom kiymagan odamga ko‘rsatib qo‘ymasligi lozim). Bir payt, o‘girilib qulonga ko‘zim 
tushib qoldi. Urnimdan turib otimning oldiga bordim-da, uni egarladim. So‘ng, uni 
mindim, ammo qamchi birlan nayzani unutib qoldirgan erdim. Odamlarga: «Qamchi 
birlan nayzani olib beringizlar!» — dedim. Ular: «Yo‘q, aslo! Xudo haqi, biz senga bu 
ishda yordam bermaymiz!» — deyishdi (chunki, ular ehromda bo‘lib, ov borasida 
yordam ko‘rsatmoqlari mumkin ermas erdi). Men g‘azablanib otdan tushdim-da, qamchi 
birlan nayzani o‘zim olib, yana otga mindim. Otimni ov ustiga haydab, unga nayza 
otdim, so‘ng borib qarasam, o‘libdi. Odamlar uning go‘shtidan pishirib yeyishdi, so‘ng 
ehromdaliklari yodlariga tushib: «Qulon go‘shtidan yeb gunohkor bo‘lmadikmikan?» — 
deb xavotirga tushishdi. Keyin, biz yo‘lga tushdik, men qulonning ortib qolgan bir qo‘lini 
o‘zim birlan olib oldim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning qoshlariga borgach, ul 
zotdan shul haqda so‘radik. Ul zot: «Qulon go‘shtidan biror bo‘lak olib keldingizlarmi?» 
— dedilar. Men qulonning qo‘lini ul zotga uzatib erdim, ehromdaliklariga qaramay, uni 
yeb suyaklarigacha tozalab qo‘ydilar».