Abu abdulloh

14-bob. Jonlig‘ so‘yish vaqtida takbir aytmoq haqida 
 
Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ikkita 
shoxdor, semiz ola qo‘chqorni o‘z qo‘llari birlan qurbon qildilar. Shunda qo‘ylarning 
biqiniga oyoqlarini qo‘yib turib tasmiya va takbir aytdilar». 
 
15-bob. Kishi jonligini qurbon qilish uchun (Ka’baga) jo‘naqa, unga hech narsa 
harom qilinmaydi! 
 
Sha’biy raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Masruq Oisha onamizning huzurlariga kelib: 
«Yo mo‘minlar onasi! Kishi o‘z jonligini qurbon qilish uchun Ka’baga jo‘natadi, o‘zi ersa 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
369
jonligining bo‘yniga uning qurbonlikka atalganini anglatadirgan alomat osib qo‘yishni 
tayinlab, shaharda (uyida) qoladi. Ushal odam jonligini jo‘natgan kundan to hojilar 
ehromlarini yechgunlariga qadar ehromda qolib, hojilar qilishi mumkin bo‘lmagan 
narsalarni qilaveradi», — dedilar. Masruq bunday deydilar: «Men Oisha onamizning 
parda ortidan (gapimni ma’qullab) chapak chalganlarini eshitdim, so‘ng mo‘minlar onasi: 
«Men Janob Rasulullohning jonliglari bo‘yniga alomat osib qo‘yish uchun tizimcha 
(chilvir) yigirib berar erdim, keyin ul zot jonlig‘larini Ka’baga jo‘natar erdilar. Shunda ul 
zot hojilar qaytgunga qadar xonadonlaridagi erkaklarga halol qilingan narsalardan 
mahrum qilinmas erdilar»,— dedilar». 
 
16-bob. Qurbon qilingan jonlig‘lar go‘shtini yeyish va ehtiyot qilib qo‘yish 
haqida 
 
Jobir ibn Abdullhu raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam davrlarida qurbon qilingan jonliglar go‘shtini Madinaga (olib ketish uchun) 
ehtiyotlab qo‘yar erdik». 
 
Ibn Xabbob rivoyat qiladilar: «Abu Sa’id uyida yo‘q erdi, qaytib kelgach, oldiga go‘sht 
keltirib qo‘yishdi. Shunda Abu Sa’id: «Bu qurbon qilingan jonlig‘larimiz go‘shtidanmi? 
Olib ketingizlar, buni tatib ham ko‘rmayman!» — dedi. Abu Sa’id bunday deydi: «Keyin, 
men o‘rnimdan turib uydan chiqdim-da, birodarim Qatoda (onamning birodari) huzuriga 
yo‘l oldim. Ul kishi Badr g‘azoti ishtirokchisi erdilar. Huzurlariga borgach, bo‘lgan gapni 
aytib berdim. Shunda ul kishi: «Sendan keyin bir ish sodir bo‘lgan erdi»,— dedilar». 
 
Salama ibn al-Akva’ rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Sizlardan 
kimki jonlig‘ Qurbon qilgan bo‘lsa, uchinchi kun tong ottirmasingizdan burun uyingizda 
undan hech narsa qolmasin!» — dedilar. Kelgusi yili odamlar: «Yo Rasulalloh, bu yil ham 
o‘tgan yildagidek ish tutamizmi?» — deyishdi. Janob Rasululloh: «Yengizlar, yediringizlar 
va ehtiyot qilib ham qo‘yingizlar! Usha yili odamlar och qolgan bo‘lib, men bir-
birlaringizga yordam qilingizlar, deb erdim!»— dedilar». 
 
Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Biz qurbon qilingan jonlig‘lar go‘shtidan tuzlab 
Janob Rasulullohga (Madinaga) olib borar erdik. Shunda Janob Rasululloh «(Qurbon 
qilingan jonlig‘lar go‘shtidan) uch kundan ortiq yemangizlar!»— dedilar. So‘ng, go‘shtga 
istamaygina qo‘l uzaqalar-da, undan yegilari keldi. Yana Olloh taolo o‘zi yaxshiroq 
biladi!». 
 
Zuhriy rivoyat qiladilar: «Ibn Azharning mavlosi Abu Ubayd Qurbon hayiti kuni Hazrat 
Umar al-Xattob birlan birga bo‘lganini aytib bunday degandi: «Hazrat Umar xutbadan 
avval namoz o‘qidilar, so‘ng odamlarga xutba qilib «Darhaqiqat, Rasululloh sallallohu 
alayhi va sallam sizlarni mana shu ikki hayitda ro‘za tutmoqdan qaytardilar. Ammo, ikki 
hayitdan biri — sizlar og‘iz ochib ro‘zangizni tugatadirgan kundur, boshqasi ersa — sizlar 
qurbon qilgan jonlig‘laringiz go‘shtidan tanovul qiladirgan kundur!»— deb aytdilar. 
Keyin, men Usmon ibn Affon birlan Qurbon hayitida birga bo‘ldim, o‘shal kun jum’a kuni 
bo‘lib, ul kishi xutbadan avval namoz o‘qidilar so‘ng odamlarga xutba qilib: «Ey odamlar, 
bugun sizlar uchun ikki bayram bir kelgan kundur! Oliy martaba ahlidan kimki jum’ani 
kutmoqni istasa, kuqin va kimki (uyiga) qaytmoqni istasa, men unga ruxsat berdim!» — 
deb aytdilar. So‘ng men Hazrat Ali ibn Abu Tolib birlan (ham) Qurbon hayitida birga 
bo‘ldim. Ul kishi (ham) xutbadan avval namoz o‘qidilar, keyin odamlarga xutba qilib 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
370
«Darhaqiqat, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam qurbon qilgan jonlig‘laringiz go‘shtini 
uch kundan ortiq yemog‘ingizdan qaytardilar!»—deb aytdilar». 
 
Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam «Qurbon qilingan jonlig‘lar go‘shtini uch kun yengizlar!» — dedilar». 
 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
371
ICHIMLIKLAR HAQIDA KITOB 
 
Olloh taoloning qavli: «Darhaqiqat, mast qiluvchi ichimliklar, qimor, butlar va qur’a 
o‘qlari — bular hammasi nopok bo‘lib, shayton ishlaridandur, bas ulardan saqlaningizlar, 
shoyad najot topsangizlar!» 
 
Abdulloh ibn Umar raziyallohu aihu rivoyat qiladilar/«Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam «Kimki bu dunyoda mast qilguvchi ichimlik ichgan bo‘lsa-yu, keyin ichganiga 
tavba qilmagan bo‘lsa, oxiratda tavba qilmoqdan mahrum qilingaydur!»— dedilar». 
 
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Isro’ kechasi farishtalar Rasululloh 
sallallohu alayhi va sallamga ikki qadah keltirdilar, birida (mast qilguvchi) ichimlik va 
birida sut bor erdi. Janob Rasululloh qadahlarga bir nazar tashladilar-da, sut solingan 
qadahni oldilar. Shunda Jabroil alayhissalom «Sizni tabiatga (borliqqa) hadya qilgan 
Olloh taologa shukr! Agar ichimlik solingan qadahni olganingizda, ummatingiz gumroh 
bo‘lur erdi!» — dedilar». 
 
Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan 
shunday bir hadis eshitganmanki, uni mendan bo‘lak hech kim sizlarga aytib bermagay! 
Janob Rasululloh bunday degan erdilar: «Qiyomatning asosiy belgilari shulki, jaholat 
kuchayib, ilm (islom ilmi) susayadir, zino birlan ichkilikbozlik kuchayadir, erkaklar 
kamayib ayollar kupayadir, hattoki ellikta ayol uchun bir erkak to‘g‘ri keladir» 
 
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: 
«Mo‘min zino qilmaydi, zino qilayotgan vaqtida ersa mo‘min bo‘lib qololmaydi. Mo‘min 
(mast qilguvchi) ichimlik ichmaydi, ichimlik ichayotgan vaqtida ersa mo‘min bo‘lib 
qololmaydi. Mo‘min o‘g‘rilik qilmaydi, o‘grilik qilayotgan vaqtida ersa mo‘min bo‘lib 
qololmaydi!» — dedilar». 
 
1-bob Uzumdan tayyorlangan (mast qilguvchi) ichimlik haqida 
 
Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «(Mast qilguvchi) ichimlik harom qilingan 
vaqtda Madinada uzumdan qilinadirgan hech qanday (mast qilguvchi) ichimlik yo‘q 
erdi». 
 
Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Mast qilguvchi ichimlik uning harom erkanligi 
haqidagi oyat nozil qilingan vaqtda bizga harom qilindi va biz o‘sha vaqtda uzumdan 
qilinadirgan mast qilguvchi ichimliklarni Madinada juda kam uchratar erdik, mast 
qilguvchi ichimliklarimiz, asosan, xom va pishgan xurmodan tayyorlanar erdi». 
 
Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Hazrat Umar minbarga chiqib «Ammo ba’d, 
mast qilguvchi ichimliklarning harom erkanligi haqida oyat nozil bo‘ldi, ular besh 
narsadan — uzum, xurmo, asal, bugdoy va arpadan tayyorlanadi. Mast qilguvchi ichimlik 
— aqlni ozdiruvchi narsadur!» — dedilar». 
 
2-bob Mast qilguvchi ichimlikning harom erkanligi haqidagi oyatning nozil 
bo‘lishi va mast qilguvchi ichimlikning xom va pishgan xurmodan 
tayyorlanganligi haqida 
 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
372
Anas ibn Molik raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Abu Ubayda, Abu Talha va Ubay 
ibn Ka’bga xom va pishgan xurmodan tayyorlangan (mast qilguvchi) ichimlikdan quyib 
berib o‘ltirgan erdim. Nogahon, bir chopar kelib (mast qilguvchi) ichimlikning harom 
qilinganligini ma’lum qildi. Shunda Abu Talha: «Turgil, ey Anas, uni to‘kib tashla!» — 
dedilar, men uni to‘kib tashladim» 
 
Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men mahallada amakilarimga xom xurmodan 
tayyorlangan ichimlik quyib berib turgan erdim, (ularning orasida eng kichigi men 
erdim). Shunda odamlar mast qilguvchi ichimlikning harom qilinganligini aytishib: «Uni 
to‘kib tashlangizlar!» — deyishdi, biz uni to‘kib tashladik. 
 
Mu’tamirning otalari bunday deydilar: «Men Anasga: «Ular qanday ichimlik 
ichishayotgan erdi'»—deb aytdim. Anas: «Pishgan va xom xurmodan tayerlangan 
ichimlik»,— dedi». 
 
Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «(Mast qilguvchi) ichimlik harom qilindi, 
o‘shanda u xom va pishgan xurmodan tayyorlanar erdi». 
 
3-bob Asaldan tayyorlanadirgan (mast qilguvchi) ichimlik haqida 
 
Muoz raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Molik ibn Anasdan «fuqqo’» (arpa yoki 
mevalardan tayyorlanadirgan ichimlik) haqida so‘rab erdim, ul kishi: «Mast qilmasa, 
zarari yo‘q»,— dedilar». 
 
Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Odamlar Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallamdan «bit» (asaldan tayyorlanadirgan ichimlik) haqida so‘rashdi, bu ichimlikni 
yamanliklar ichishar erdi. Janob Rasululloh.: «Mast qilguvchi har qanday ichimlik 
haromdur!»—dedilar». 
 
Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Dubbo’ va 
muzaffatda sharob tayyorlamangizlar!» — dedilar». Abu Hurayra (avvalgi jildlardagi) o‘z 
rivoyatlarida bunga xintam va naqirni ham qo‘shib aytganlar. 
 
4-bob. Xamrning (musallasning) aqlni ozdiruvchi ichimliklardan erkanligi 
haqidagi hadislar 
 
Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Hazrat Umar Janob Rasulullohning 
minbarlariga chiqib bunday deb xutba qildilar: «Xamrning harom qilinganligi xususida 
oyat nozil bo‘ldi. Xamr besh narsadan — uzum, xurmo, bug‘doy, arpa va asaldan 
tayyorlanib, u aqlni ozdirguvchi ichimlikdur. Men sizlarga yana uch narsani aytmoqni 
istayman: «Janob Rasululloh aka-uka va ularning farzandlari o‘rtasidagi oqibaqizlik 
hamda sudxo‘rlik borasida nozil bo‘lgan oyatlar hukmlarini bizlarga tushuntirib berib, 
so‘ng dunyodan ko‘z yumdilar». 
 
Sha’biy rivoyat qiladilar: «Ey Abu Umar! Gurunchdan ham biror ichimlik tayyorlanar 
erdimi?» — dedim. Ul kishi: «Bunday ichimlik Janob Rasulullohning (yoki Hazrat 
Umarning) davrlarida sira ham bo‘lmagan»,— dedilar». 
 
Abu Hayyon: «Uzum o‘rniga mayiz(dan foydalanilar) erdi»,— deydilar. 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
373
 
Ibn Umar Hazrat Umardan nakl qilib: «Xamr besh narsadan — mayiz, xurmo, bug‘doy, 
arpa va asaldan tayyorlanar erdi»,— deydilar 
 
5-bob. Xamrni (mast qilguvchi ichimlikni) halol deb hisoblab, uni boshqa nom 
birlan atovchilar haqidagi hadis 
 
Abu Omir (yoki Abu Molik) al-Ash’ariy rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam bunday deb aytdilar: «Mening ummatim orasidan chinni idish, harir kiyim, xamr 
(mast qilguvchi ichimlik) va ayshu ishratni halol deb bilguvchi qavmlar chiqadi va (bir 
kuni o‘shal) qavmlar bir tog‘ etagiga kelib manzil tutishadi. Kechki payt (bir odam) ular 
uchun bir cho‘pon ayolni boshlab keladi, u bir zarurat birlan ularning oldiga kelgan 
bo‘ladi. Ular (ayolni olib qolib), unga: «(Sen hozir ketaver), oldimizga ertaga qaytib 
kelarsan!»—deb aytishadi. Shunda Olloh taolo ularni uyquga ketkazib, (ustlariga) tog‘ni 
qulatadi va (omon) qolganlarini qiyomatga qadar maymunu to‘ng‘izlarga aylantirib 
qo‘yadi». 
 
6-bob Xum hamda tosh, mis va yog‘och idishlarga mevalarni solib ezib suvini 
chiqarib qo‘ymoq haqida 
 
Abu Hozim rivoyat qiladilar: «Abu Usayd as-So’idiy kelib Janob Rasulullohni o‘z nikoh 
to‘yiga taklif qildi. To‘yda kelin bo‘lmish (uning xotini) shaxsan o‘zi mehmonlarga xizmat 
qildi. Bir kishi: «Bilasizlarmi, kelin Janob Rasulullohga nima quyib berdi? U tunda bir 
qancha xurmolarni tavrga (tosh, mis yoki yogoch idishga) solib ezib suvini chiqarib 
qo‘ygan erdi, ana o‘shani quyib berdi»,— dedi» 
 
7-bob Janob Rasulullohning xum va meshlardan foydalanmoqdan qaytarib, 
so‘ng (yana) unga ruxsat berganlari haqida 
 
Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam meshdan 
foydalanmoqdan qaytardilar. Shunda ansorlar «Bizning undan foyda-lanmaslikka hech 
ilojimiz yo‘q, u bizga juda zarur!» — deyishdi. Janob Rasululloh «Ichimlik tayyorlashdan 
bo‘lak maqsadlarda foydalansangizlar, mayli! — dedilar» 
 
Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam meshdan foydalanmoqdan qaytarganlarida, ul zotga «Hamma ham meshkobchini 
uchratavermaydi!»—deyishdi. Shunda ul zot chinni ko‘zadan foydalanmoqqa ruxsat 
berib, mumlangan idishdan foydalanmoqqa ijozat bermadilar». 
 
Hazrat Ali «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam qovoqdan yasalgan va mumlangan 
idishlardan foydalanmoqdan qaytardilar»,— deydilar. 
 
Ibrohim rivoyat qiladilar: « Men Asvadga «Sen mo‘minlar onasi Oisha raziyallohu 
anhodan qanday idishlarda sharob tayyorlashdan qaytarilgani haqida so‘radingmi?» — 
dedim. U: «Ha, so‘radim. Men mo‘minlar onasiga: «Janob Rasululloh qanday idishlarda 
sharob tayyorlashdan qaytardilar?»—deb aytdim. Mo‘minlar onasi: «Janob Rasululloh 
bizni, ya’ni barcha xonadon a’zolarini qovoq va mumlangan idishlarda sharob 
tayyorlamoqdan qaytardilar»—dedilar»,— dedi. Men unga «Ammo, chinni va ko‘k 
ko‘zalar xususida aytmading-ku!» — dedim. U «Nimaiki eshitgan bo‘lsam, senga aytib 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
374
berdim, endi eshitmagan narsam xususida ham aytib beraiinmi?!» — dedi» 
 
Abdulloh ibn Abu Avfo roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam ko‘k ko‘zadan foydalanmoqdan qaytardilar. Shunda men «Oq chinni ko‘zada 
ichsak bo‘lurmi?»—dedim. Ul zot «Yo‘q!» — dedilar (Ko‘za xoh oq va xoh ko‘k bo‘lsin, 
undagi meva suvi achib, mast qiladirgan bo‘lib qolgan bo‘lsa, ichish mumkin ermas!)» 
 
8-bob. Mast qilmaydirgan xurmo suvi haqida  
 
Bu yerda 6-bobdagi hadis takroran keltirilgan. 
 
9-bob. Boziq to‘g‘risida va har qanday mast qilguvchi ichimliklardan qaytargan 
kishi haqida 
 
Hazrat Umar, Abu Ubayda va Maoz tiloni (biroz qaynagach, uchdan biri buglanib ketgan 
uzum suvini) ichsa bo‘ladi, deb xisoblaganlar. Barro va Abu Juhayfa qaynab yarmi 
buglanib ketgan uzum suvini ichishgan. Ibn Abbos «Uzum (meva) suvini muzdakligida 
ichgil!»—deydilar. Hazrat Umar «Men gaplashayotib Ubaydullohdan sharob hidi 
kelayotganini sezdim. Agar mast bo‘lib qolganida darra urgan bo‘lur erdim!» —deydilar. 
 
Abu al-Juvayriyya rivoyat qiladilar: «Men Ibn Abbosdan boziq (qaynatilgan uzum suvi) 
haqida so‘radim. Ul kishi «Janob Rasululloh boziq haqida o‘z hukmlarini aytib ketganlar, 
nimaiki mast qilsa, u haromdur!» — dedilar». Shunda Abu al-Juvayriyya «Uzum suvi 
halol va pokizadur!» — debdilar. Ibn Abbos: Halol bo‘lgandan keyin, «pokiza» deyish 
ortiqcha, zero harom — o‘z-o‘zidan ma’lumki, nopokdur!»—deb aytibdilar. 
 
Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam halvo 
birlan asalni yaxshi ko‘rur erdilar». 
 
10-bob. Agar mast qiladirgan bo‘lsa, xom xurmolarni pishgan xurmolarga yoki 
(mevalardan tayyorlangan) ikki xil nonxurushni bir-biriga qo‘shmaslik lozim, 
deb hisoblagan kishi xususida 
 
Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Abu Talha, Abu Dajjona va Suhayl ibn al-
Bayzoga xom va pishgan xurmolar omuxtasidan quyib berayotgan erdim. Shu asnoda 
xamr (mast qilguvchi ichimlik) harom qilinganligi haqida xabar kelib qoldi. Shunda men 
ularning eng kichigi bo‘lishimga qaramay, uni uloqtirib yubordim. Biz o‘sha vaqtlarda 
xom va pishgan xurmolar omuxtasini «xamr» deb hisoblar erdik». 
 
Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam mayizdan 
hamda quritilgan, xom va yangi uzilgan xurmolardan (sharob tayyorlamoqdan) 
qaytardilar». 
 
Abdulloh ibn Abu Qatoda otalaridan naql qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam 
quritilgan xurmo birlan endigina rang kirgan xurmoni hamda quritilgan xurmo birlan 
mayizni bir-biriga qo‘shmoqdan qaytarganlar. Bularning har biridan alohida sharbat 
tayyorlanadi». 
 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
375
11-bob. Sut ichmoq haqida 
 
Olloh taoloning qavli: «(Oshqozon) axlati va qon ichidan ichuvchilar uchun musaffo 
xushta’m sut (hosil qilgaymiz)» 
 
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Isro’ kechasi Rasululloh sallallohu alayhi 
va sallamga bir qadah sut va bir qadah xamr (mast qilguvchi ichimlik) keltirildi». 
 
Ummulfazl rivoyat qiladilar: «Odamlar Janob Rasulullohning arafa kuni ro‘za tutgan yoki 
tutmaganlaridan shubha qilishdi. Shunda men ul zotga bir idishda sut yubordim, 
ichdilar». 
 
Jobir ibn Abdulloh rivoyat qiladilar: «Abu Humayd Naqi’ degan yerdan Janob 
Rasulullohga bir qadah (idish) sut keltirdi. Shunda Janob Rasululloh unga: «Bir cho‘p 
birlan bo‘lsa ham, ustini yopib olib kelmadingmi?!» — dedilar». 
 
Barro raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Abu Bakr 
birlan birga Makkadan keldilar. Abu Bakr bunday deydilar: «Biz (kelayotib) bir 
podachining yonidan o‘tib qoldik, Janob Rasululloh chanqab qolgan erdilar. Men bir 
idishga sut sog‘ib qonib ichdim. Shu payt Suroqa ibn Ja’sam oldimizga ot minib kelib 
qoldi. Janob Rasululloh (otni kechikib olib kelgani uchun) uni duoi bad qildilar. Shunda 
Suroqa: «Meni duoi bad qilmangiz, qarg‘ishingizni qaytarib olingiz!» — deb Janob 
Rasulullohga yolvorib erdi, ul zot shunday qildilar». 
 
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: 
«Eng yaxshi sadaqa — sersut sog‘in tuya bo‘lib, u atoi xudodur, sersut qo‘y ham atoi 
xudodur, u yoqqa borsang ham, bu yoqqa borsang ham, (sut to‘la) idishing o‘zing 
birlan!» — dedilar». 
 
Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam sut 
ichgach, (suv birlan) og‘izlarini chayqab tashladilar-da: «Sutda yog‘ bor»,— dedilar 
(ya’ni, tahoratli kishi tarkibida yog‘ bor biror ichimlik yoki taom iste’mol qilgach, og‘zini 
suv birlan chayqab tashlab, so‘ng namoz o‘qishi lozim)». 
 
Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: 
«Men (osmondagi) Sidrat al-Muntaho degan joyga ko‘tarildim, qarasam ul yerda to‘rt 
daryo mavjud erkan. Ikkitasi — ko‘zga zohir va ikkitasi — ko‘zdan pinhon. Ko‘zga zohiri 
— Nil birlan Furot bo‘lib, ko‘zdan pinhoni (Salsabil va Kavsar) jannatda erkan. Ul yerdan 
menga uchta qadah keltirildi, birida sut, birida asal va yana birida xamr (mast qilguvchi 
ichimlik). Men sut quyilgan qadahni olib, sutni ichdim. Shunda menga: «Sen va sening 
ummating islom va hidoyat ramzi bo‘lmish qadahni topdingiz!» — deyildi». 
 
Hishom, Sa’id va Hamom Qatodadan, ul kishi ersalar Anas ibn Molikdan, ul kishi ersalar 
Molik ibn Sa’sa’adan naql qilgan rivoyatda: «Uchta qadah» xususida eslatib o‘tilmagan. 
 
12-bob. Chuchuk (totli) suv ichib lazzatlanmoq haqida 
 
Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: «Abu Talha Madina ansorlari ichida eng xurmozori ko‘p 
kishi erdi. U xurmozorlaridan ko‘proq «Bayruhoni» yaxshi ko‘rar erdi. «Bayruho» masjid 

Sahihi Buxoriy. 3-jild. Imom al-Buxoriy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
376
qarshisida bo‘lib, Janob Rasululloh kirib ul yerdagi chuchuk (totli) suvdan ichib turar 
erdilar. Olloh taoloning «Uzingiz yaxshi ko‘rgan narsalardan nafaqa (ehson) 
qilmaguningizga qadar taqvoga erishmaysizlar!» degan oyati karimasi nozil bo‘lganda 
Abu Talha o‘rnidan turib: «Yo Rasulalloh! Olloh taolo: «Uzingiz yaxshi ko‘rgan 
narsalardan nafaqa qilmaguningizga qadar taqvoga erishmaysizlar!»—deydi. Mening eng 
yaxshi ko‘rgan molim ersa «Bayruho»dur, o‘sha molim Olloh taolo yo‘lida sadaqa bo‘la 
qolsin! Men uning tag-tugi birlan Olloh taolo yo‘lida sadaqa bo‘lmog‘ini istayman. Yo 
Rasulalloh, uni Olloh taolo o‘zingizga amr qilgan joyga sarf qilingiz!» — dedi. Janob 
Rasululloh: «Bayruho ajoyib (bozori chaqqon) mulkdur. Men sening ne deganingni 
eshitdim. yaxshisi uni qarindosh-laringga ehson qila qolgil!»—dedilar. Abu Talha: 
«Shunday qilgum, yo Rasulalloh!» — dedi-da, uni o‘z tug‘ishganlari birlan amakisining 
farzandlariga bo‘lib berdi». 
 
13-bob Sutga suv qo‘shmoq haqida 
 
Zuhriy rivoyat qiladilarki, Anas ibn Molik raziyallohu anhu Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallamning sut ichganlarini ko‘ribdilar. Ushanda Janob Rasululloh uning uyiga borgan 
erkanlar. Uyidagilar bir sovliqni sog‘ib sutga quduq suvidan qo‘shishibdi-da Janob 
Rasulullohga uzatishibdi, ul zot qadahni olib ichibdilar. Shunda chap yonlarida Abu Bakr 
as-Siddiq, o‘ng yonlarida ersa bir badaviy turgan erkan, sutning qolganini o‘sha 
badaviyga beribdilar. So‘ng: «(Avval) o‘ng(dagi), so‘ng yana o‘ng (dagi odamga uzatish 
lozim)!» — debdilar. 
 
Jobir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va 
sallam bir sahobalari birlan birga bir kishining uyiga kirdilar-da, unga «Agar bu kecha 
meshda saqlagan (tindirilgan) suving bo‘lganida erdi! Bulmasa hovuzdan ham ichib 
ketavera-miz»,— dedilar. Shunda xonadon egasi bog‘ini sug‘orib turgan erdi, Janob 
Rasulullohga: «Yo Rasulalloh, menda tindirilgan suv bor chorpoyaga chiqaveringiz!»—
dedi. So‘ng, o‘zi ham ular birlan chorpoyaga chiqib, (meshdan) qadahda suv oldi-da, 
unga sut qushdi. Janob Rasululloh uni olib ichdilar, keyin ul zot birlan birga kelgan kishi 
ham ichdi» 
 
14-bob Shirinlik (halvo) va asal yeyish haqida 
 
Zuhriy bunday deydilar: «Inson peshobini ichish qat’iyan man’ qilinadi chunki u 
nopokdur! Olloh taolo «Sizlar uchun pokiza ne’matlar halol qilindi»,— deydi» 
 
Ibn Mas’ud ichkilikbozlik xususida bunday deydilar: «Olloh taolo o‘zingizga harom 
qilingan narsalarni iste’mol qilishingiz oqibatida sodir bo‘ladirgan dardlardan sizlarni 
xalos qiladirgan davoni yaratmadi» 
 
Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam halvo 
birlan asalni yoqtirar erdilar».