“абу райҳон беруний” Тўрт парда, беш кўринишли т а р и Х и й д р а м а

Маҳмуд:- Бутун дунё менга тобе бўлиши шарт! 
Маймандий:-Бўлади. 
Маҳмуд:- (уйланади) Нима учун шу чоққача Халифадан дарак йўқ? Нима учун 
жавоб ёзмас мен юборган номага? Халифа ҳам мендан қўрқар... Донғим уни 
қўрқитар... Йўлимга ғов бўлмоқчи у... Кучаймасин дейди-да! Ҳа, зарбамга 
учраб бир кун қон йиғлайди Халифа! 
Маймандий:- Вақти келур, Халифа ҳам қаршингизда тиз чўкур, бутун ислом 
оламига сиз ўзингиз халифа бўлмоғингиз керак, султон. Иншоолло, бўласиз. 
Маҳмуд:- Ҳа, айтганинг келсин, вазир... 
Маймандий:- Қариб қолган халифа. 
Маҳмуд:- Қарсак чалади. 
Мулозим киради. Айтгил, қўшин бошлиқлари ҳузуримга кирсинлар. 
Мулозим чиқиб кетади. Бир оздан сунг лашкарбошилар киришади. 
Сополтегин:- Улуғ султон, фармонингга мунтазирмиз! 
Маҳмуд:- Жуда соз! Оға ботир, ҳолинг қалай? 
Оға ботир:- Ёмон эмас, султоним. 
 Маҳмуд:- Яқин кунда янги юриш бошланади... Қўшинни тайёр тутиш зарур! 

---

16 
Оға ботир:- Султон, қўшин жуда чарчаган, агар бир оз дам бермасак, қўшин 
ишдан чиқади. 
Маҳмуд:- (даргазаб) Дамни гўрда, у дунёда оладилар! Сен ўзинг чарчаганга 
ўхшаб қолдинг! Сен қўшиндан озодсан. 
Оға ботир:- Бутун умрим қўшин билан бирга ўтган, султоним! Ахир, энди 
қариганда... 
Маҳмуд:- Гап қайтарма! 
Оға ботир:- Ахир, мен...Сенинг учун жондан кечиб жангга кирдим неча бор! 
Оқибати шу бўлдими?! 
Маҳмуд:- Жаллод!! 
Оға ботир:- Султон!! 
Маҳмуд:- Беҳаё! Қандай қилиб султонингга сўз қайтара оласан! 
Жаллод киради. 
Олиб чиқиб дорга осинг, бу ақлдан озганни! Токи бўлак шаккокларга ўрнак 
бўлсин! 
Жаллод:- Қани, юр! 
Жаллод боши эгилган Оға ботирни олиб чиқиб кетади.