“абу райҳон беруний” Тўрт парда, беш кўринишли т а р и Х и й д р а м а

Маъмун:- Билолмадим... Абу Райҳон, сиз не дейсиз бу ҳақда? 
Беруний:- Назаримда бу илтифот замирида мақсад бор. Ҳеч шубҳасиз. Халифа 
ҳам ҳайиқади Маҳмуддан. Сизга бундай унвон бериб, сизга қарши Маҳмуднинг 
ғазабини қўзғатмоқчи бўлиши ҳам мумкиндир... Агар Маҳмуд ғазабини 
Хоразмга қаратса, Бағдод омон қолади, деб ўйлаши ҳам мумкиндир... Ҳа, бу 
гаплар, агар Маҳмуд қулоғига чалинса, ҳам ғазабдан, ҳам ҳасаддан ёрилгундек 
бўлади! 
Ибн Сино:- Ёки сизга унвон бериб, Хоразмни улуғлаб, Султон Маҳмуд 
хуружига чек қўймоқчи бўлгандир. 
Маъмун:- Ҳа, ҳар ҳолда бежиз эмас, бу илтифот, бу унвон... Шунинг учун бу 
борада унча шов-шув кўтармай, тантанани камроқ қилиб, Халифамиз юборган 
Элчиларни, сарполарни мамлакатнинг чеккароқ бир шаҳрида қабул қилсак... 
Беруний:-Жуда мақбул гапингиз. 
Маъмун:-Ундай бўлса, сиз ўзингиз бошлиқ бўлинг бу ишга, ҳамроҳингиз Ибн 
Сино, Вазир, Дабир бўлсинлар. Халифага мўлжалланган совға-салом ортилган 
карвон билан пешвоз чиқинг элчиларнинг йўлига, элчиларни хурсанд қилинг, 
кутиб олинг яхшилаб. Вазиятни тушунтиринг элчиларга батафсил. 
Беруний:- Хўп бўлади, шоҳим. 
Маъмун:- Раҳмат, яна битта илтимос! 
Беруний:- Эшитаман. 
Маъмун:- Биламизки, сиз амални севмайсиз. Аммо битта лавозим бор сиздан 
бўлак ҳеч киши уддасидан чиқолмайди, шуни сизга ҳавола қилмоқчиман... 
Беруний:- Қандай амал экан, шоҳим? 
Маъмун:- Бош мироб. Сиз табиат, набототнинг, зироатнинг, сувларнинг, 
дарёларнинг тилини ҳам биладиган олимсиз. Хоразмда бир қатра сув олтин 
билан баробар! Ерларимиз сувга ташна, сувга муҳтож деҳқонлар. Кўп хиёнат 
содир бўлур сувни тақсим қилишда. Адолатлик одам турса бу кори хайр 
бошида, сувга сероб бўлур эди сувга ташна Хоразм. 
Д а б и р:- Ҳеч шубҳасиз, деҳқонларнинг дуосини олурсиз. 
Беруний:- (пича ўйлагач) Майли, шоҳим, мироб бўлсам бўлай, илмий ишимга 
халал бермас деб ўйлайман... 
Ибн Сино:-Балки тегар фойдаси! Ҳа, бу халқнинг манфаати билан боғлиқ 
бўлган иш. Халқ ичида кўп юрасиз ҳамда ўжар Жайҳуннинг барча сири 
асрорини ўрганасиз мукаммал!