Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti fizika fanidan masalalar

 
 
Masala yechish namunalari 
 
1. Harakatdagi liftning shiftidagi ipga 
massali yuk 
osilgan. Bu yukka 
massali ikkinchi yuk osilgan boshqa 
ip bog‘langan. Agar yuklar orasidagi ipning tarangligi 
bo‘lsa, yuqoridagi ipning 
tarangligini toping. 
Berilgan: 
Yechish: 
; 
; 
; 
___________
Yukka ta’sir qiluvchi kuchlar 1.1 – rasmda 
ko‘rsatilgan. Unga ko‘ra harakat tenglamalari 
quyidagi ko‘rinishga ega: 
Bunda 
– yukning tezlanishi (liftning tezlanishiga teng),
va

---

24
– og‘irlik kuchlari. Tenglamalarni 
ga nisbatan 
yechib, 
ni olamiz. 
Javob:
1.1 – rasm 
2. Ikki jism qiya tekislikka o‘rnatilgan vaznsiz blok orqali 
o‘tkazilgan yengil ip bilan bog‘langan (2.1 – rasm). Bu jismlar qan- 
day tezlanish bilan harakat qilishini 
toping. Ishqalanishni hisobga olmang. 
Jismlarning massalari mos ravishda 
va
ga teng. Qiya 
tekislik gorizont bilan 
burchak 
hosil qiladi. 
2.1 – rasm
Berilgan: 
Yechish: 
; 
; 
; 
_______________________
Jismga 2.2 – rasmda tasvirlangan 
kuchlar ta’sir qiladi. Tizimni 
massali yuk tortib ketadi deb faraz 
qilinsa, yukning harakat tengla-
malari quyidagicha bo‘ladi: 
(2.1) 
(2.1) tizimdan taranglik kuchlari 
ekanligini bilgan holda, 
bu kuchlarni yuqotib, tezlanishni 
topish mumkin: 
2.2 – rasm 

---

25
ni topamiz. 
Manfiy ishora harakat haqiqatda biz faraz qilgan yo‘nalishga 
teskari yo‘nalishda sodir bo‘lishini bildiradi. 
Javob: 
3. Vertiklaga nisbatan 
burchak ostida 
tezlik-
da uchib ketayotgan 
massali snaryad qum ortilgan 
platformaga tegib, unda ushlanib qoldi. Agar platformaning massasi 
bo‘lsa, snaryad tekkandan keyin platformaning tezligi 
qanday bo‘lishini toping.