Агробизнесни ташкил этиш ва бошқариш тдау-2020 Ўзбекистон республикаси

3.4.2-жадвал
Республика деҳқон хўжаликлари сони ва ер майдонларининг ўзгариш динамикаси

Ҳудудлар	Деҳқон (шахсий ёрдамчи) хўжаликлар сони, бона						Шу жумладан: юридик шахс мақомидаги деҳқон хўжаликлари сони, дона						Деҳқон (шахсий ёрдамчи) хўжаликларининг жами экинмайдони, (гектар)
Йиллар:	2015 й.	2016 й.	2017 й.	2018 й.	2019 й.	2015 й.		2016 й.	2017 й.	2018 й.	2019 й.	2015 й.		2016 й.	2017 й.	2018 й.	2019 й.
Ўзбекистан Республикаси	4 731694	4 768 976	4 831 511	4927314	201	19 474		21347	22 824	22805	23614	477160		480172	472540	472935	472444
Қорақалпоғистон Республикаси	234 511	236 243	241 894	255747	263986	1 772		1878	1 976	1823	1832	31537		31810	32292	32965	33155
Вилоятлар:
Андижон	481 261	484 869	490 749	490380	512081	2 095		1768	1 788	1824	1849	28453		28453	28453	27170	27834
Бухоро	349 776	349 845	346 469	332711	326473	1 318		2345	2 603	2514	2428	39076		39076	39635	39474	38688
Жиззах	153 383	157 507	171 100	190794	193111	61		43	50	60	73	24167		24327	24898	24914	23887
Қашқадарё	458 740	470 354	478 255	483436	497029	5 257		5431	5 622	5633	6489	69472		69865	69566	69713	71076
Навоий	146 261	148 556	150 030	154453	160035	172		186	196	201	203	16598		17610	17736	17887	17440
Наманган	462 983	462 807	461 757	472451	468916	305		316	325	330	279	29805		30559	30201	27527	29130
Самарқанд	511 151	511 151	511 461	530998	536310	394		476	657	690	714	57592		57592	57592	64808	61530
Сурхондарё	369 309	376 876	411 196	407287	404596	230		223	226	213	231	44319		44390	44381	46434	47121
Сирдарё	130 573	133 007	129 220	130470	124099	54		54	57	59	59	14942		14996	15114	13390	11302
Тошкент	604 354	604 488	593 206	463791	461026	3 277		3570	3 736	3684	3708	40782		40867	32184	29389	31100
Фарғона	581 306	581 306	587 611	591499	591732	4 288		4828	5 358	5546	5522	41036		41036	41036	40653	41809
Хоразм	248 086	251 967	258 563	276626	298812	251		229	230	228	227	39381		39591	39452	38611	38377

Манба: Ўзбекистон Республикаси Статистика қўмитаси маълумотлари асосида
Республика миқёсида пахта ва дон экинлари майдонларини қисқартириш ва бўшаган ерларга уларга нисбатан юқори даромад келтирувчи, аҳолини ички ресурслар ҳисобига озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлаш имконини берувчи таркибий ислоҳотлар жараёнида қишлоқ хўжалиги экинларини алмашлаб экиш тизимини тадбиқ этиш асосида мақбул жойлаштириш, хўжалик субъектларининг фаолиятини ихтисослаштириш орқали маҳсулотлар ассортиментини кенгайтириш чора-тадбирларига алоҳида эътибор қаратилиб келинмоқда (3.4.3-жадвал).

3.4.3- жадвал Республика деҳқон хўжаликларининг экин майдонлари кўрсаткичлари таҳлили. минг га (қавс ичида жами экин майдонига нисбатан бошқа экинларнинг улуши, %)
	2005 й.	2010й.	2015 й.	2016 й.	2017 й.		2018 й.		2019 й.*		2019 й. нисбатан, %да
											2005й. га		2010й. га		2015й. га
Жами экин майдонлари	441,9 (100)	471,5 (100)	477,2 (100)	480,2 (100)		472,5 (100)		472,9 (100)		472,4 (100)		106,9		100,2		99,0
Ш.ж: дон экинлари	208,2 (47,1)	217,6 (46,2)	211,8 (44,4)	210,5 (43,8)		201,7 (42,7)		179,4 (37,9)		161,9 (34,3)		77,8		74,4		76,4
техника экинлари	10,1 (2,3)	8,0 (1,7)	6,2 (1,3)	6,1 (1,3)		5,4 (1,1)		5,1 (1,1)		5,6 (1,2)		55,4		70,0		90,3
картошка, сабзавот ва полиз маҳсулотлари	160,4 (36,3)	187,3 (39,7)	215,0 (45,1)	219,2 (45,6)		224,7 (47,6)		250,4 (52,9)		262,3 (55,5)		163,5		140,0		122,0
озуқа экинлари	63,2 (14,3)	58,6 (12,4)	44,2 (9,3)	44,3 (9,2)		40,7 (8,6)		38,1 (8,1)		42,6 (9,0)		67,4		72,7		96,4

3.4.3-жадвалда республика деҳқон хўжаликларининг экин майдонлари кўрсаткичлари таҳлили берилган бўлиб 2005 йилда деҳқон хўжаликларининг экин майдони 441,9 минг гектар бўлган бўлса шунинг 47,1 фоизига донли экинлар, 2,3 фоизига техника экинлари, 36,3 фоизига картошка, сабзавот ва полиз маҳсулотлари , 14,3 фоизи озиқа экинлари экилган бўлса бу кўрсаткич 2019 йилга келиб деҳқон хўжаликларининг экин майдони 472,4 минг гектар бўлган бўлса шунинг 34,3 фоизига донли экинлар, 1,2 фоизига техника экинлари, 55,5 фоизига картошка, сабзавот ва полиз маҳсулотлари , 9,0 фоизи озиқа экинларига тўғри келмоқда. Картошка, сабзавот ва полиз маҳсулотлари етиштиришни кўпайганлигидан мақсад аввало экспорт имкониятларини кенгайишига, унинг харид баҳосининг кўтарилиши ҳамда маҳлулотга бўлган талабнинг ортиши, давлат тамонидан иқтисодий-ҳуқуқий тамондан қўллаб қувватланишидир.

Республикамиз деҳқон хўжаликларида қишлоқ хўжалик маҳсулотлари етиштиришда ўзига хос хусусиятлардан яна бири бу минтақалар кесимида мос экин турларини экиш, маҳсулотларни етиштириш муддатлари ва шароитлари фарқланади. Масалан: жанубий вилоятларда бошқа минтақаларга нисбатан мавжуд самарали ҳарорат миқдори ҳисобига ўн-ўн беш кун эрта етиштириш имконияти юқори бўлиб, бу йилнинг баҳор ойларида кетма-кет равишда бозорларни арзон ва янги чиққан маҳсулотлар билан таъминлаш имкониятини беради. Шимолий ҳудудларда,яъни, Қорақалпоғистон Республикаси ва Хоразм вилояти ҳамда Фарғона водийсида қишлоқ хўжалик экинлари жанубий ҳудудларга нисбатан кечроқ 15-20 кун оралиқда кетма-кет равишда экилади. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини эрта етиштириш, биринчидан, уларни юқори баҳоларда сотиб, катта даромад олиш имконини яратса, иккинчидан, республикамизнинг барча ҳудудларидаги бозорларни қишлоқ хўжалик озиқ-овқат маҳсулотлари билан мавсумлар бўйича узлуксиз таъминлашга замин яратади. Бироқ, таҳлиллар кўрсатишича, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини эртароқ етиштиришда деҳқон хўжаликларидаги мавжуд имкониятлардан тўлиқ фойдаланганлигига қарамасдан охирги йилларда деҳқон хўжаликларда ҳосилдорлик камайиш ҳолати кузатилмоқда. (3.4.4-жадвал).