Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari kafedrasi
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Zeydel metodi.
0 0,6 0,44 0,95 1 1.6 1 0,881 0,754 0,892 1,851 1,72 2 0,9884 0,9482 1 ,0029 1,9147 1,9859 3 0,9904 0,9814 0,9. 508 1 ,9939 1,9854 4 0,99944 0,99753 0,99769 1,99364 1 ,99897 5 0,99839 0,99865 0,99929 1,99954 1 ,99970 6 0,99986 0,99989 0,99977 1,99976 1,99960 7 0,999934 0,999920 1,000018 1,999788 1 ,999947 8 0,999974 0,999951 0,999976 2,000042 1,999978 Bu jadvaldan ko’ramizki 8-iterasiya ; ; = 0,99998; = 2,00004; = 1,99998 yechimdan iborat. Bu topilgan taqribiy yechim aniq yechim , dan beshinchi xonaning birliklari bo’yichagina farqlanyapti. Zeydel metodi. Zeydel metodi chiziqli bir qadamli birinchi tartibli iterasion metoddir. Bu metod oddiy iterasiya metodi-dan shu bilan farq qiladiki, dastlabki yaqinlashish ga ko’ra ni topamiz. So’ngra ( )' ga ko’ra topiladi va h. k. Barcha lar aniqlanganidan keyin lar topiladi. Aniqroq aytganda, hisoblashlar quyidagi sxema bo’yicha olib boriladi: Endi Zeydel metodining yaqinlashish shartini ko’rib chiqaylik. Bu shart quyidagi teorema bilan beriladi. 5-teorema. Zeydel metodining yaqinlashishi uchun (9.26) tenglamaning barcha ildizlari modullari bo’yicha birdan kichik bo’lishi zarur va kifoyadir. Isbot. Berilgan A matrisani ikkita k ) (k i x ) ( 2 k x ) ( 3 k x ) ( 4 k x ) ( 5 k х 99997 , 0 1 x 99995 , 0 2 x 3 х 4 x 5 x 1 3 2 1 x x x 2 5 4 x x ) , . . . , , ( ) 0 ( ) 0 ( 2 ) 0 ( 1 n x x x ) 1 ( 1 х ) 0 ( ) 0 ( 2 ) 1 ( 1 , . . . , , n x x x ) 1 ( 2 x ) 1 ( i x . . . , , ) 3 ( ) 2 ( i i x x . . . . . . . . . . , . . . . . . . . , , 1 1 ) 1 ( ) 1 ( 1 ) ( 1 1 ) 1 ( ) 1 ( 3 ) ( 22 2 ) 1 ( 1 22 21 22 2 ) 1 ( 2 2 ) ( 11 1 11 1 ) 1 ( 1 n j k j nn nj nn n k n n i j k j ii ij i j k j ii ij ii i k i n j k j j k k n j k j j k x a a a b x x a a x a a a b x x a a x a a a b x x a a a b x 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2 1 2 23 22 21 1 13 12 11 nn n n n n n a a a a a a a a a a a a 104 matrisalar yig’indisi shaklida yozib olamiz. U holda sistemani shaklda yozish mumkin. Zeydel metodi esa (9.27) ko’rinishdagi iterasiyadan iboratdar. Bu tenglikni ga nisbatan yechsak: . (9.28) Bu esa, Zeydel metodining matrisasi — bo’lgan oddiy iterasiyaga teng kuchli ekanligini ko’rsatadi. Demak, 1-teoremaga ko’ra Zeydel metodining yaqinlashuvchi bo’lishi uchui — matrisaning barcha xos sonlari modullari bo’yicha birdan kichik bo’lishi zarur va kifoyadir. Shuning uchun ham (9.29) tenglamaning barcha ildizlari modullari bo’yicha birdan kichik bo’lishi kerak. Agar bu tenglama ildielarining ushbu (9.30) tenglama ildizlari bilan ustma-ust tushishini ko’rsatsak, teorema isbot bo’ladi. Bu sea quyidagicha ko’rsatiladi: Bu yerda bo’lganligi uchun (9.29) va (9.30) bir xil ildizlarga ega. Agar biz (9.28) ni deb olib, oddiy iterasiya metodi bilan yechadigan bo’lsak, u holda (9.28) jarayonning yaqinlashishi uchun (9.31) tenglamannng barcha ildizlari modullarn bo’yicha birdan kichik bo’lishi kerak. (9.26) va (9.31) tenglamalarni solishtirib ko’rsak, oddiy iterasiya metodi bilan Zeydel metodining yaqinlashish sohalari, umuman, farqli degan fikrga kelamiz. Haqiqatan ham, shunday sistemalar mavjudki, ular uchun oddiy iterasiya metodi yaqinlashadi, Zeydel metodi esa uzoqlashadi va aksincha shunday sistemalarni keltirish mumkinki, ular uchun Zeydel metodi yaqinlashuvchi bo’lib, oddiy iterasiya metodi uzoqlashadi. Lekin (9.21) yoki (9.22) shartlarning birortasi bajarilsa, oddiy iterasiyaga nisbatan Zeydel metodi tezroq yaqnnlashadi. Bu quyidagi teoremada yanada aniqrok ifodalangan. 0 . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . 0 0 . . . 0 0 , . . . 0 0 . . . 0 0 . . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . 2 1 1 , 2 1 , 1 12 1 , 2 22 1 21 11 n n n n nn n n n n a a a a a D a a a a a a a C D C A b x A b x D x C b x D x C k k ) ( ) 1 ( ) 1 ( k х b C x D C x k k 1 ) ( 1 ) 1 ( D C 1 D C 1 0 ) det( 1 D C E 0 ) det( D C ). det( det )] ( det[ )] ( det[ ) det( 1 1 1 1 1 D C C D C C D C E C C D C E 0 det 1 С c x B x k k ) ( ) 1 ( 0 . . . ~ ~ . . . . . . . . . . . . ~ . . . ~ ~ . . . ~ 2 1 2 12 1 21 n n n n b b b b b b n , . . . , , 2 1 105 6-teorema. Agar quyidagi shartlarning birortasi bajarilsa, u holda ixtiyoriy dastlabki yaqinlashish uchun Zeydel metodi yaqinlashadi va bu yaqinlashish birinchi shart bajarilganda oddiy iterasiya metodining yakinla» shishidan sekin emas. Isbot. Quyidagi belgilashlarni kiritamiz: . (9.32) Faraz qilaylik, birinchi shart bajarilsin u holda bo’ladi. Bu belgilashlarda Zeydel metodi ushbu (9.33) sxema bo’yicha olib boriladi. Bundan tashqari teoremaning birinchi sharti bajarilganda sistema yagona yechimga ega, bu yechimni masalan, oddiy iterasiya bilan topish mumkin. Demak, (9.34) (9.34) dan (9.33) ni ayirib modullarga o’tsak, kelib chiqadi. Quyidagi belgilashlarni kiritsak, . (9.35) bo’ladi. Faraz qilaylik, ga bo’lganda erishilsin: . U vaqtda (8.35) da deb olib, yoki tengsizlikka ega bo’lamiz. Agar deb olsak, u holda 1 max , 1 max , 1 , 1 n j i i ii ij j n i j j ii ij i a a a a ) 0 ( х n i j j ij i ii i i ii ij ij a b a a , 1 max , , 1 i n i j k j ij i j k j ij k i x x x 1 ) ( 1 1 ) 1 ( ) 1 ( c x B x i n i j j j ij i x x , 1 n i j ij k i j ij k n i j ij j k j j i j ij k j j j n i j k j i ij i j k j j ij k i i x x x x x x x x x x x x i x x 1 1 ) ( 1 1 1 ) 1 ( 1 ) ( 1 1 ) ( 1 ) ( 1 1 ) 1 ( ) 1 ( max max | | n i j ij i i j ij i q p 1 1 1 , 1 ) ( 1 ) 1 ( ) 1 ( | | k i k i k i i x x q x x p x x ) 1 ( max k i i i x x ) (k s s i 1 ) 1 ( ) 1 ( ) 1 ( | | max | | k k i i i k s s x x x x x x s i 1 ) ( 1 ) 1 ( 1 ) 1 ( k s k s k x x q x x p x x 1 ) ( 1 ) 1 ( 1 k s s k x x p q x x i i i p q 1 max 1 106 (9.36) tengsizlikka ega bo’lamiz. Endi ekanligini ko’rsatamiz. Haqiqatan ham, (9.32) ga ko’ra bo’lganligi uchun . Demak, . Bundan esa (9.37) kelib chiqadi. (9.36) tengsizlikdan yai hosil qilamiz. Bu esa teoremaning birinchi sharti bajarilganda Zeydel metodining yaqinlashishligini bildiradi. (9.37) tengsizlik esa Zeydel metodishng yaqinlashishi oddiy iterasiya metodiga nisbatan sekin emasligini ko’rsatadi. Endi teoremaning ikkinchi sharti bajarilganda Zeydel metodining yaqinlashishligini ko’rsatamiz. Biz bu yerda deb olamiz. Faraz qilaylik, va mos ravishda sistemaning yechimi va Zeydel jarayonining yaqinlashishi bo’lsin. U holda va Bulardan kelib chiqadi. Bu tengsizliklarni barcha lar bo’yicha yig’amiz: hamda yig’ish tartibini o’zgartirsak, (9.38) Endi 1 ) ( 1 1 ) 1 ( k k x x x x 1 1 | | , 1 n i j i ij i i q p i i p q i i i i i i p p p p p q 1 1 1 1 1 ) 0 ( 1 1 ) 1 ( x x x x k k n j i i ij , 1 | | ) , . . . , , ( 2 1 n x x x x ) , . . . , , ( ) ( ) ( 2 ) ( 1 ) ( k n k k k x x x x c x B x i n i j j ij i j j ij i x x x 1 1 1 ) , . . . , 2 , 1 ( 1 ) ( 1 1 ) 1 ( 1 ) 1 ( n i x x x i n i j k i ij i j k ij k i n i j k j j ij i j k j j ij k i i x x x x x x 1 ) ( 1 1 ) 1 ( ) 1 ( | || | | || | | | . . . , 2 , 1 i n i n i j k j j ij n i i j k j j ij n i k i i x x x x x x 1 1 ) ( 1 1 1 ) 1 ( 1 ) 1 ( | || | | || | | | 1 1 ) ( 1 1 1 ) 1 ( 1 ) 1 ( | | | | | | | | | | j n i ij n j k j j n j i ij n j k j j n i k i i x x x x x x 107 va . deb olamiz. Ko’rinib turibdiki, . Bundan zsa, kelib chiqadi. (8.38) tengsizlik quyidagi yoki ko’rinishga ega bo’ladi. Endi bo’lganligi uchun kelib chiqadi. Bundan esa, bo’lganligi uchun hosil bo’ladi. Demak, hosil bo’lib, shu bilan teorema to’liq isbot qilindi. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling