Axborot kommunikatsiya texnologiyalari izohli lug‘ati
Download 9.86 Mb. Pdf ko'rish
|
|
SAM qisq.: Security Account Manager Xavfsizlik tizimida qayd yozuvlar menejeri. Samsung Electronics korporatsiyasi ingl.: Samsung Electronics corporation rus.: корпорация Samsung Electronics Telekommunikatsiyalar, kompyuterlar va
maishiy texnikani ishlab chiqaruvchi katta kompaniya. Samsung Electronics 1969 yllda Koreya Respublikasida yaratilib, tezda xalqaro kompaniyaga aylangan. Shaxsiy kompyuterlar bilan birga bu yerda qattiq disklar, monitorlar, integral sxemalar va h.k.ni ishlab chiqarish keng yo‘lga qo‘yilgan.
Ma’lumotlarni saqlash qurilmalari tarmog‘i. Ma’lumotlarni saqlash
qurilmalarini birlashtiruvchi yuqori tezlikka ega bo‘lgan tarmoq.
Ss
255
ingl.: counter rus.: счётчик qarang: tashriflar sanagichi. sanoat josusligi ingl.: industrial espionage rus.: промышленный шпионаж Egasiga zarar yetkazuvchi yoki yetkazishi mumkin bo‘lgan noqonuniy harakatlar. Bunda tijorat sirini tashkil qiluvchi ma’lumotlarni to‘plash, egallab olish va uzatish nazarda tutiladi. Santa Cruz Operation korporatsiyasi ingl.: Santa Cruz Operation corporation rus.: корпорация Santa Cruz Operation Axborot tarmoqlari uchun dasturiy ta’minotni ishlab chiqarish bilan shug‘ullanuvchi kompaniya. AQSHda yaratilgan bo‘lib, UNIX operatsion tizimining yuqori
samarali rusumlarini, jumladan «muqaddas xoch jarayoni» deb nomlangan SCO UNIX
operatsion tizimi va OpenServer operatsion tizimini yaratish orqali mashhur bo‘lgan. sarlavha ingl.: header rus.: заголовок Ma’lumotlar paketining boshida joylashgan bo‘lib, manzillash axborotini va o‘zida xatolarni tekshirish kodlarini saqlaydi. Shu atamaning o‘zi, elektron pochta xabarida, bevosita matn oldida joylashgan qismini belgilash uchun ham ishlatiladi.
Ketma-ket SCSI. Diskli jamlovchilarni ulash uchun SCSI
interfeysining evolutsiyasi. Ma’lumotlarni ketma-ket uzatishuslubidan foydalanadi. SATA qurilmalarini qo‘shishni ham ko‘zlaydi.
SIM uchun qo‘llanmalar to‘plami, SAT bayonnomasi. Uyali
radiotelefonlar SIM
kartalarini SMS
xabarlar yordamida dasturlashtirish, dasturiy ta’minotni yurgizish imkonini beradi. Foydalanuvchini aynanlashni ta’minlaydi.
Ketma-ket ATA. Diskli jamlovchilarni ulash uchun ATA
interfeysining evolutsiyasi. Ma’lumotlarni ketma-ket uzatish uslubidan foydalanadi. SATAN qisq.: Security Administrator Tool for Analyzing Networks Tarmoqlar tahlili uchun xavfsizlik ma’muri quroli.
Xaridor tomonidan tanilishi mumkin bo‘lgan, lekin so‘zlar
bilan ifodalanishi mumkin bo‘lmagan belgilash. Bu belgi tovarning ishlab chiqaruvchisini ko‘rsatadi, ammo, chiqarilayotgan mahsulot turini ko‘rsatmaydi. Masalan, IBM (IBM korporatsiyasi), Novell (Novell korporatsiyasi). savdo ta’minoti ingl.: marketware rus.: торговое обеспечение Savdoga oid dasturlar majmuasi. U yagona maslakga tayangan va sotish-sotib olish, muzokaralar o‘tkazish, izlash va kataloglar xizmati ishi va kelishuvlarni amalga oshirishni ta’minlaydi. savdo tizimi ingl.: trade system rus.: торговая система Xaridor va sotuvchi muloqoti maromida savdo amallarini o‘tkazish uchun mo‘ljallangan virtual tizim. Axborot majmualarida odatda, virtual ofis bilan chambarchas birlashgan bo‘ladi. Mutaxassislarning maslahatlari, infratuzilmali xizmatlar va boshqa qo‘shimcha imkoniyatlarni ta’minlaydi. sayt ingl.: site rus.: сайт qarang: veb-sayt saytni indekslash ingl.: site indexing rus.: индексация сайта Ishlatilayotgan so‘zlar va iboralar ro‘yxatini tuzish maqsadida saytning matn materiallarini mantiqiy tahlil qilish. Shu tarzda tuzilgan ro‘yxat foydalanuvchi so‘rovi bo‘yicha saytda
saytni indekslash
256
axborotni izlashda ishlatiladi. Indekslash avtomatik rejimda
izlash robotlari deb nomlangan maxsus dasturlar tomonidan amalga oshiriladi. Barcha izlash tizimlari tomonidan qo‘llaniladi. SCA qisq.: Single Connector Architecture Bitta ulash uyasiga ega bo‘lgan arxitektura - Wide SCSI
interfeys signallari hamda oziqlantirish shinalarini birlashtiradigan qattiq diskni ulash uyasi. Odatda bunday ulash uyasi qattiq disklarni «issiq» almashtirish imkonini berib, serverlarda ishlatiladi.
Dispetcherlik boshqarish va ma’lumotlarni to‘plash. Sanoat ishlab chiqarishini boshqarish uchun mo‘ljallangan tizimlar sinfi nomi. SCS qisq.: Structured Cabling System Tartibga solingan kabel tizimi, TSKT. SCSI qisq.: Small Computer Systems Interface Kichik
kompyuter tarmoqlari tizimlari interfeysi, SCSI interfeysi. Yuqori tezlikdagi parallel interfeys standarti, jamlovchi va chekka qurilmalarni kompyuterga ulash
uchun ishlatiladi (masalan, qattiq disk yoki skanerni). «Skazi» deb talaffuz qilinadi.
1. Single Density – Bir xil zichlik (axborotni yozishda). 2. Standard Deviation – O‘rtacha kvadratik og‘ish.
Xavfsiz xotira kartasi. SanDisk, Panasonis va Toshiba firmalari tomonidan qo‘llab-
quvvatlanadi. O‘lchamlari va tavsifnomalari bo‘yicha MMCga juda o‘xshaydi, biroq biroz yirikroq. MMSdan asosiy farqi – mualliflik huquqlarini muhofaza qilish texnologiyasi: karta beruxsat nusxa olishdan kriptografikaviy himoyaga, axborotni tasodifiy o‘chirilishi yoki buzilishiga qarshi kuchaytirilgan himoyaga ega.
Sinxron raqamli shajara, SDH standarti. Ma’lumotlarni uzatish optik tola tarmoqlarini qurish standarti. SDI qisq.: Single Document Interface Bitta
hujjat interfeysi, SDI interfeysi. Qo‘llanmalar bilan foydalanuvchi interfeysining tashkillashtirish usuli. SDI qo‘llanmasi yo har doim bitta hujjat bilan ishlaydi, yo har bir yangi hujjat uchun qo‘llanma oynasidan tashqari yana bir oyna ochadi.
DTni ishlab chiqish to‘plami. Dasturiy ta’minot ishlab chiquvchi uchun mo‘ljallangan utilitalar, hujjatlar, dasturiy koddan iborat to‘plami. SDMI qisq.: Secure Digital Music Initiative Raqamli
musiqa muhofazasini ta’minlash bo‘yicha tashabbus, SDMI komissiyasi. 1998 yilning dekabr oyida RIAA tashabbusi bilan yaratilgan.
Sinxron
dinamik TXQ.
SDRAM mikrosxemalarida ketma-ket tanlash paytida ma’lumotlarni olish vaqti nanosoniyalarda ko‘rsatiladi. Aslida esa
sinxron xotira
mikrosxemalari qobiqlaridagi raqamlar ushbu xotira ishlay oladigan tizim shinasining eng ko‘p takt chastotasini ta’minlaydi. SDRAM tezkorligi va shina takt chastotasi muvofiqligi jadvalda quyida keltirilgan: Xotira tezkorligi, ns: 12, 10, 8, 7 Shinaning eng ko‘p chastotasi, MGs: 83, 100, 125, 133 SDSL qisq.: Symmetric Digital Subscriber Line Simmetrik raqamli abonentlik liniyasi, SDSL standarti. Ma’lumotlarning 2 Mbit/s
tezligigacha simmetrik uzatilishini ta’minlaydi va kichik korxonalarning Internetdan erkin foydalanishi uchun
foydalanilishga mo‘ljallangan. SDSL ulanishning asosiy kamchiliklari turli ishlab
chiqaruvchilar jihozlarining past uyg‘unligi va shovqinlarga SCA
257
nisbatan past bardoshligi. Hozirgi paytda ushbu texnologiyaning yaxshilangan xili – SHDSL keng tarqalgan. U shovqinlarga qarshi kodlashdan va yagona G.shdsl standartidan foydalanadi. seans pog‘onasi shluzi ingl.: circuit-level gateway rus.: шлюз сеансового уровня Tarmoqlararo ekranni (brandmauerni) amalga oshirish usullaridan biri. Mualliflashgan mijoz bilan tashqi xostni bevosita o‘zaro ishlashiga yo‘l qo‘ymaydi. Ishonchli mijozning aniq xizmatlarga bo‘lgan talabnomasini qabul qilib, talab qilingan seansdan erkin foydalanish huquqini tekshirib tashqi xost bilan ulanish o‘rnatadi. Shundan so‘ng shluz, har ikki yo‘nalishdagi paketlardan, ularni filtrlamay nusxa ko‘chiradi.
Xotirali ranglar ketma-ketligi tizimi, SECAM standarti. Fransiya va sobiq
SSSR mamlakatlarida ishlatiladigan rangli
televideniye standarti. Seiko Epson korporatsiyasi ingl.: Seiko Epson corporation rus.: корпорация Seiko Epson Aniq mexanika va elektronika mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi kompaniya. Seiko Epson Yaponiyada 1942 yilda yaratilgan. Kompaniya o‘zining Epson printerlari va Seiko elektron soatlari bilan mashhur. Shu bilan birga, u modemlar, skanerlar va boshqa
tashqi qurilmalar ishlab chiqaradi. Shuningdek, katta integral sxemalar, cheklar, kvitansiyalar, shtrixli kodlarni chop etish uchun ixtisoslashtirilgan ixcham printerlar ham ishlab chiqaradi.
Tilshunoslikning semiotik (semiotika – belgilar va belgi tizimlari to‘g‘risidagi fan) nuqtai nazardan til birliklari (so‘zlar, gaplar va h.k.lar)ning ma’nolari va mazmunlari, tilning iboralari va uning tug‘ilishi, ko‘rilishi va o‘zgarishida ishtirok etuvchi mantiqiy shakllarini o‘rganuvchi bo‘limi. Kompyuterli dasturlashtirish sohasida kodlar, buyruqlar, xabarlar mazmunini belgilaydi va ma’lumotlar ma’nosini aniqlash yoki kodlash uchun xizmat qiluvchi jami amallarni o‘z ichiga oladi.
Ekranni barmoq tegishi orqali kompyuterni boshqarish uchun xizmat qiladi.
Ketma-ket. Ma’lumotlarning seriyali uzatish deganda ularni bir onda bir bitdan uzatish tushuniladi. Seriyali atamasining teskarisi parallel, unda bir paytning o‘zida bir necha bit uzatiladi. sertifikat ingl.: certificate rus.: сертификат Sertifikatlash markazi tomonidan foydalanuvchi, kompyuter yoki xizmat uchun berilgan raqamli imzoli
hujjat. Sertifikatlar boshqa veb
bog‘lamasini mazkur veb bog‘lamasi sifatida aynanlashtirish mumkin emasligini ta’minlaydi. Bu elektron tranzaksiyalar, masalan, elektron savdo xavfsiligini ta’minlash imkonini beradi va bog‘lama tomonidan uzatiladigan yoki qabul qilib
olinadigan axborotdan beruxsat foydalanishning oldini oladi. sertifikatlash markazi ingl.: certificate authority rus.: сертификационный центр Raqamli
sertifikatlarni saqlash
bilan shug‘ullanuvchi kompaniya yoki tashkilot. Foydalanuvchi shaxsini tekshirib, undan ochiq kalitni saqlash uchun qabul qiladi. Bundan keyin boshqa foydalanuvchilar sertifikatlash markaziga ushbu foydalanuvchi ochiq kalitining haqiqiyligini tekshirish uchun murojaat qilishlari mumkin. “Elektron raqamli imzo to‘g‘risidagi” O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga ko‘ra yuqorida aytilgan vazifalar Ro‘yxatga olish markazi zimmasiga yuklatilgan. server ingl.: server rus.: сервер 1. Tarmoqda joylashgan fayllar va boshqa resurslardan erkin foydalanishni taqdim etuvchi tarmoqdagi kompyuter. Internetda server
server
258
deganda, veb-sahifalar joylashgan va veb- brauzerlari so‘rovlariga javob
beruvchi kompyuterga tushuniladi. 2. Mijoz deb nomlanuvchi dasturlarga ma’lum xizmatlarni ko‘rsatuvchi dastur. Server dasturi va mijoz
dasturlari bitta
yoki turli
kompyuterlarda bajarilishi mumkin. Masalan, kompyuterda o‘rnatilgan elektron pochtasi dasturi mijoz dasturidir. U pochta qutisi bilan ushbu quti joylashgan kompyuter bilan server dasturi orqali muloqotda bo‘ladi. Serverlarning eng muhim turlari quyidagicha: - WWW serverlari ko‘ptashuvchi axborot va ma’lumotlar bazalari tarkibini taqdim etish uchun mo‘ljallangan; - elektron pochtasi serverlari; - fayllarni almashish uchun mo‘ljallangan FTP serverlari; - vokeiy vaqtda muloqot qilish serverlari (chatlar); - Internet telefoniyasi faoliyatini ta’minlovchi serverlar; - Internet orqali radio va videoni uzatish tizimlari. 3. Server dasturi bajarilayotgan kompyuter.
Server bilan har bir aloqada bo‘lish vaqtinchalik parol (sessiya soni) uzatishni mo‘ljallangan foydalanuvchining ish seansi. Odatda sessiyalar mahfiy ma’lumotlar – elektron pochtasi, fayllar, bank hisob raqamlari – bilan ishlash uchun hosil qilinadi. Foydalanuvchi 15-20 daqiqa davomida murojaat qilmasa sessiya
tugallangan hisoblanadi. SET qisq.: Secure Electronic Transaction qarang: xavfsiz elektron kelishuv SGI korporatsiyasi ingl.: SGI corporation rus.: корпорация SGI Yuqori
samarali abonentlik tizimlari, ma’lumotlarga tezkor ishlov berish usullari va vositalarini yaratish bilan shug‘ullanuvchi kompaniya. SGI (Silicon Graphics Incorporated qisqartmasi) James Clark tomonidan 1982 yilda yaratilgan bo‘lib, Mountain View (Kaliforniya)da joylashgan. SGI
o‘zining kompyuter grafikasi va
multiplikatsiya sohasidagi mahsulotlari bilan ayniqsa mashhur. Silicon Graphics superkompyuterlar, katta ajrataolishga ega bo‘lgan murakkab grafik va video obyektlarga ishlov berish uchun zarur bo‘lgan katta xotiraga ega 64-razradli grafik ish stansiyalarini ishlab chiqaradi. Kompaniyaning yangi ishlanmalari qatoriga qo‘llanma yaratish vositalari va WWW uchun serverlar kiradi.
Standart umumlashtirilgan belgilash tili. Elektron hujjat tuzilishini belgilash uchun ISO 8879 standarti. SGML asosida oddiyroq til XML yaratilgan. SGRAM qisq.: Synchronous Graphics RAM Sinxron grafik TXK. Videokartalarda mahalliy xotira sifatida qo‘llaniladigan oddiy sinxron xotira turi. Yozuvni bir paytning o‘zida bir necha manzilga yozish imkonini beruvchi sahifa registri borligi bilan farq qiladi. Bu ekran maydonlarning tez to‘ldirilishi yoki tozalanishi imkonini beradi. SGSN qisq.: Serving GPRS Support Node GPRS ta’minot bog‘lamasi. GPRS tizimi elementi – GSM kadrlarini TCP/IP paketlariga aylantiruvchi paketli uzib-ulagich. Sharp korporatsiyasi ingl.: Sparp corporation rus.: корпорация Sharp Elektron texnikasini ishlab
chiqaruvchi kompaniya. Sharp ko‘p tashuvchili vositalarga ega bo‘lgan ixcham shaxsiy kompyuterlar va suyuq kristalli ko‘rsatkichlar hamda monitorlar ishlab chiqaradi.
SDSL texnologiyasining mukammallashtirilgan xili. Ma’lumotlarni taxminan 2.3 Mbit/s gacha bo‘lgan tezlikda uzatish imkonini beradi. Ushbu texnologiya eng
avvalo ma’lumotlarni SES
259
almashish kanalining eng ko‘p ishonchliligiga erishishga qaratilgan. SHDSL texnologiyasida signalga ishlov
berishning mukammallashtirilgan uslubidan foydalaniladi. Bu ulanish barqarorligi va liniyada shovqinlarga qarshi yuqori chidamlilikni ta’minlaydi. Bitta telefon kabelida joylashgan bir necha SHDSL aloqa kanallari bir biriga halaqit bermaydi. SHDSL barcha raqamli modemlar orasida aloqa liniyasining eng katta uzunligini ta’minlaydi – 6 kmga yaqin. SHDSL texnologiyasining muhim afzalligi ish jarayonida ma’lumotlarni uzatish tezligi o‘zgarmasligidadir. Bu korporativ foydalanuvchilar uchun odatda muhim shart bo‘ladi. ADSL modemdan farqli o‘laroq SHDSL modem mijoz va server rejimida ishlashi mumkin, bu esa ikkita SHDSL modemni bir biri bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri. Qo‘shimcha uzib-ulagichlarsiz ishlash imkonini beradi.
1. Qiziqishlar bo‘yicha maxsus guruh bo‘lib, u ACMga yo‘naltirish bo‘yicha tuzilgan. 2. Qiziqishlar bo‘yicha yangiliklar guruhi. SIGMOD qisq.: Special Interest Group on Management of Data Ma’lumotlarni boshqarish bo‘yicha ACM SIG guruhi, SIGMOD guruhi.
1.
Ma’lumotlarni aks
ettirish uchun
ishlatiladigan fizikaviy kattalikning o‘zgarishi. 2. Parametrlari xabarni mos ravishda aks ettiruvchi xohlagan fizikaviy jarayonni bildiruvchi moddiy
axborot tashuvchisi. O‘zining fizikaviy tabiatiga ko‘ra signal elektr, akustik, optik, elektrmagnit va boshqa bo‘lishi mumkin.
Download 9.86 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|