B. O. Bekn azarov
Download 4,41 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Oqsillarning ajralishi. 0 ‘simliklaming oqsilli ajratmalaridan nisbatan keng ma'lum boMgani bu hasharotxo‘r o'simliklaminL, umurtqasiz hayvonlami oziq sifatida ajratgan hazm suyuqligidir. Ammo oqsilli ajratmalar boshqa o‘simliklar barglaridan ham ajralichi mumkin. Masalan, terak va tol o‘simliklari barglaridan ajraluvchi shiralaming tarkibi ontogenez davomida terpenoidlardan glikoproteinlargacha o ‘zgarishi mumkin (Х.З-rasm). Shuningdek, oqsilli shira ajratuvchilarga boshoqdoshlar aleyron qavati hujayralaridan ajraluvchi shirani ham misol qilish mumkin. Proteinlar maxsus aleyron vakuolalarda yigMlishi va ichki muhitga ajralishi mumkin. Masalan, boshoqdoshlar va dukkaklilar aleyron hujayralaridagi zaxira oqsillar hamda boshoqdoshlar endospermidagi gidrolitik fermentlar. HasharotxoM* o‘simliklarda shira ajralishi azot va fosfoming mavjudligiga sezgir kimyoviy retseptorlarning ishi tufayli indutsirlanadi. Boshoqdoshlar aleyron hujayralaridan shira ajralishi gibberellin gormoni nazorati ostida boMadi. T uzlam ing ajralishi. 0 ‘simliklarda mineral moddalami ajralishida uch guruh sekretor hujayralar qatnashadi. l.Galofit, o‘simliklaming barglari va poyalaridan tuz ajralihini ta’minlovchi bezchalar. Ushbu bezchalar galofit o‘simliklming tuzlar miqdori yuqori boMgan sharoitda o‘sishi va rivojlanishi davomida olgan tuzlaming ajmlishini ta’minlaydi va tuzlar bilan birgalikda ko‘p miqdorda suvning ham vo‘qo!ishiga olib keladi. Tuzlar barg va poyalaming yuzasidagi kutikulalarda yig‘ilishi yoki yomg‘ir suvlari bilan yuvilib ketishi mumkin (X.3-rasm). Х.З-rasm . Tamarix aphylla o ‘simtigining tuz ajratuvchi bezchalarini tuzilish sxemasi (Thomson va b,, 1960): 1-ajratuvchi hujayralar; 2— yig'uvshi hujayralar; 3—mezojlll hujayralar; 4— plazmodesmalar; 5—mikrovakuolalar; 6—ajratma yig 'ilgan hujayra devori oraliqlari; 7—kutikula va kutinlashgan hujayra devoir; 8—teshikchalar. 2 .0 ‘simliklaming barglaridagi ikki qismdan, ya’ni boshcha va oyoqchadan iborat. ikkita hujayradan tashkil topgan tuz ajratuvchi tukchalar. Boshcha hujayrasi vakuolasida ko‘p
miqdorda tuz
to‘planganidan so‘ng u oyoqchadan uziladi (apokrin sekreujyasi) va o ‘simlik shu yo‘l bilan ortiqcha tuzdan qutiladi. 0 ‘simlik vegetatsiyasi davrida uning o‘rnida bir necha marotaba yangi boshcha hosil bo‘Iib uzilib turadi. Tuzli tukchalar bilan juda kam miqdorda suv yo‘qotiladi va u sho‘rlangan tuproqlarda o ‘suvchi o ‘simliklar orasida keng tarqalgan- dir.
3.Hasharotxo‘r o ‘simliklarning ionlar, suv va gidrolitik fermentlar ajratuvchi bezchalari. Tuz ajratuvchi sistemalarning o‘simlikning boshqa o ‘tkazuvchan tizimi bilan bevosita aloqasi yo'q. Bezchalardagi va tukchalardagi ionlar simplast bo‘yicha tashiladi. Chunki, ushbu hujayralaming yon devorlari suberin va lignin bilan to‘yingan bo‘ladi. Tuzlarning chiqarii ishi membrananing tashuvchi pompalari yoki vezikulalaming ishi tufayli ro‘y beradi. Masalan, limonnium o ‘simligining tuz bezchalarining tashqi hujayralarining plazmalemmasida xlor ionlarini tashqariga yo‘nalti- 302 ruvchi elektrogen nasoslari mavjud. Xlor bilan birgalikda esa natriy ionlarining ham passiv tashiluvi ro‘y beradi (X.4-rasm). 5 4
2 1 11 12 13 X.4-rasm. Kermak (Limonium latifolium) barglarining tuz ajratuvchi bezchalari: 1 -k o ‘ndalang qobiq, 2-kutikula, 3—bezshali hujayra, 4 -q o ‘shimcha hujayra, 5—bokalsimon hujayra, 6 -y ig ‘uvchi hujayra, 1-yadro, 8— yadrocha, 9—tonoplast, 10-markaziy vakuola, 11-diktiosomalar, 12-mitoxondriyalar, 13—vakuolacha, 14-lipid tomchilari. Xlor tashuvchi nasosning ishi esa tashqi eritmadagi tuzlar miqdori bilan boshqarilib turadi va o ‘simlikning tashqi tuzli sharoitga moslashishi mexanizmining ajralmas qismi hisoblanadi. Tuz yig‘uvchi tukchalar boshchalarida tuzning yig‘ilishi ham xuddi shunday tashqi muhitda faqatgina NaCI oshsagina ro‘y beradi. Bezchalar va tukchalarga ionlarning tashiluvi og‘irlik tufayli boshqariladi va ATF energiyasining sarflanishi bilan boradi. Terpenoidlarning ajralishi. Ushbu ikkilamchi metabolitlarning ajralishi bir hujayrali hosilalar yoki ko‘p hujayrali tuzilmalar tufayli ro‘v beradi. Bir hujayrali hosilalarga yog‘ hujayralari, sekretor idiobiastlar misol bo‘ladi. Ko‘p hujayrali terpenoid ajratuvchilarga bez tukchalari, bezchalar, bezli epidermis, osmoforlar va boshqalar misol bo‘lib terpenoidlarning asosiy qismi hujayradan tashqariga chiqariladi. Idioblastlarda esa terpenoidlar asosan vakuolalarda yig‘iladi. Terpenoidlar ajratuvchi hujayralam ing o ‘ziga xos tomontaridan bin bu ularda siiliq ER
nisbatan rivqjlanganligidir va
ushbu hmhns. hozirgi
vaqtda terpenoidlarning sintezids qatnashadi deb s.jara'adi. Shuningdek, 303
terpenoidlar ajratuvchi hujayralarda nisbatan ko‘p miqdorda leykoplastlar, mitoxondriyalar va yog‘ tomchilari uchraydi. 0 ‘simliklar tomonidan ajratiladigan efir moylari, mumlar, kauchuk va gutta teфenoid-izoprenning (C5H8) hosilalari hisoblanadilar va auefil CoA ishtirokida turli hujayralarda sintezlanadilar. Efir moylari tarkibiga quyidagilar kiradi: a) aldegidlar, spirtlar va alifatik terpenlar (Ci0H6) va spirtfarning efirlari. Masalan, lenaleol spirti landish gullaridan ajraladi. L 1 apelsin moyida ham ko‘p uchraydi. Geraniol atirgul, geran va ekvalipt gullari tarkibida ko‘p uchraydi; b) uiklik terpenlar va ulaming hosilalari. Masalan, limonen skipidar, tmin va ukrop moylari tarkibida ko‘p uchraydi. Ikkilamchi spirt mentol
qilishi mumkin. Shuningdek, pinen moddasi skipidarning asosiy qismini tashkil qiladi. Kauchuk va gutta esa izoprenning polimer hosilalaridir. Ammo ularning tarkibidagi izopren qoldiqlarining soni har xildir. Masalan, gutto tarkibida 100 dona atrofida izopren qoldig‘i bo Isa kauchuk tarkibida 500-5000 dona boMishi mumkin. Kauchukning asosiy manbayi braziliva geveya o‘simligidir. Markaziy Osiyo sharoitida kauchuk ko‘k~ sag‘iz va to‘q-sag‘iz o ‘simliklari tarkibida ko‘p boMadi. Ushbu o ‘simliklarda kauchuk ildizlaming sut ajratuvchi qismlarida yigMladi. Gutta moddasi esa subtropik o ‘simlik evkomiya barglarida ko‘p uchraydi. 0 ‘simliklarning ekskretor tizimlari. Yuqorida aytib o‘tilganidek, ajratmalar-sekretlar (polisaxaridlar, terpenoidlar, mumlar va boshq.) maxsus bo‘shliqlarda, va sut shirali ko‘rinishda yigMlishi mumkin. Sekretor hosila-bo‘shliqlar o ‘simlikning barcha qismlarida uchrashi mumkin. Ular avval bir-biriga qattiq yopishgan hujayralami orasini ajralishi yoki ayrim hujayralaming erib ketishi tufayli hosil boMishi mumkin. Keyingi holda ajratma hujayra erib ketgunicha ajralishi mumkin deb hisoblanadi. Ushbu maxsus bo‘shliqlar va sut shirali hosilalardan shiraning ajralishi faqatgina ushbu to‘qimalar zararlanganda ajralganligi tufayli ular o ‘simliklarning ekskretor tizimlari deyiladi. 0 ‘simliklar ko‘pchillk moddalami passiv ravishda va faol tipda, ya'ni metabrolik energiya sarflash orqali ajralishi mumkin. Sekraiftya jarayoni maxsus to'qim alar faoliyati tufayli boMadi. Ammo bu barcha hujayralar uchun xosdir. Masalan, hujayra devorining shakllanishi, membrananing ion
nasoslari, ikkilamchi faol tashiluv shular 304 jumlasidandir. 0 ‘simlik hujayrasi ajratmalari mexanizmi asosida xuddi hayvon hujayralaridagi kabi hollar yotadi. Ammo o ‘simliklarda yagona ajratuvchi tizim yo‘q. Ajratma moddalar o‘simlik hujayrasining vakuolasida yoki maxsus hosila-joylarda yig‘ilishi, ayrim hollarda esa tashqariga chiqarilishi mumkin. 0 ‘simlik ajratmalari avvalo uning o‘zi uchun, ya'ni ionlar gomeostazini ushlab turish uchun katta ahamiyatga ega. 0 ‘simlik ajratmalari tuproq
va yer usti
fitoitenozini shakllantirishda hamda hasharotxor o‘simliklar bilan hasharotlaming evolutsiyasida muhim o ‘rin tutadi. NAZORAT SAVOLLARI 1.Moddalar ajralishining usullari. 2.0 ‘simliklarda maxsus sekretsiya tuzilmalarining ishlashi. 3.Nektarning ajralishi. 4.Polisaxaridlaming ajralishi. 5.0qsillarning ajralishi. 6.Tuzlarning ajralishi. 7.Teфenoidlaming ajralishi. 8 .0 ‘simliklaming ekskretor tizimlari. 305 XI. 0 ‘SIM LIK HUJAYR ALARINING O NTO G ENEZI VA H UJA Y R A T U Z ILM ALARINING BIOG ENEZI 0 ‘tkazuvchi to‘qimalar orqali hujayraga kiruvchi suv va ozuqa moddalar, ya'ni saxaroza, amidlar, aminokislotalar va boshqa organik birikmalar, mineral kationlar va anionlar hujayrani o ‘zini
tashkillashtiruvchi moddalaming sintezi uchun, xususan, oqsillar, nuklein kislotalar va boshqa azot saqlovchi birikmalar, qandlar va polisaxaridlar, lipidlar, ikkilamchi metabolizm moddalari, ya'ni vita’niinlar, fitogormonlar, polifenollar, terpenoidlar, alkaloidlar va bosiiqalarning biosintezi uchun ishlatiladi. Ushbu jarayonlarda asosiy o ‘rinni informatsiyani saqlovchi va beruvchi nuklein kislotalar hamda tuzilishi nuklein kislotalar tomonidan kodlanuvshi oqsillar tutadi. Oqsillar hujayra hayot faoliyatining va tuziimalari biogenezining asosini rashkil qiladi. Hujayra tuzilmalari biogenezining asosiy prinsiplaridan biri, bu, molekulalardan yuqori turuvchi komplekslarning o 'z -o ‘zidan vig'ilishidir. X I.l. O Q SIL L A R VA NUK LEIN K ISLO TALARNING SINTEZI Ma'lumki har bir hujayra ikki tipdagi nuklein kislotalarni ya’ni dezoksiribonuklein (DNK) va ribonuklein (RNK) kislotalarini tutadi. Eukariot hujayralarda DNK
yadroda joylashgan b o lib xromosomalarning asosiy komponentini tashkil qiladi. Mitoxondriyalar va xloroplastlarda prokariot tipdagi DNK bo‘lib ko‘rinishi jihatiukn halqaga o ‘xshaydi. Ribonuklein kislotasining barcha uchta tipi y a 'n i mRNK, rRNK va tRNK DNK matritsasi asosida sintezlanadi (transkripisiya). Ammo yadro DNKasi asosida sintezlangan RNK molekulalari o ‘zlarining sedimentatsiya koeffitsienti bosyicha xloroplastlar va mitoxondriyalar DNKalari asosida sintezlangan RNK molekulalaridan farq qiladi. Polisomalardagi oqsil sintezida RNK molekulalarining barcha tiplari qatnashadi (translatsiya) va ushbu jarayonning borishi sitoplazma, mitoxondriya va xloroplastlarda deyarli bir xil bo‘ladi. DNK molekulasida o ‘simlikning o‘sishi, rivojlanishi va hayot faoliyatiga oid barcha informatsiyalar to'rtta nukleotidning navbat- lashishi ko‘rinishida yig‘ilgan bo‘ladi. Ushbu informatsiya DNK (triplet kodi) molekulasining qo‘sh zanjiri bo‘ylab ushbu tur organizmiga mos
rivvisfcda uchta azotli birikma k o ‘rinishida y ig ‘ilgan boMadi. D N K irrokkulasidan chiquvchi informatsiya sintezlanuvchi oqsil molekulasini kodlaydi. Xl.l-rasm da polipeptid zanjirlarga xos xususiyatlar beruvchi alifatik, aromatik, oltingugurt tutuvchi, dikarbon, ikki asosli, oksiaminokislotalar va iminokislotalar keltirilgan. I.A lifa tik am inok islotalar V.O ltingugurt tutuvchi am inok islotalar C H V C H , CH NHj— C H — C O O H Valin ch ^ ov C H
I fH,
N H j- C H — C O O H Leysin N H j- C H — CO O H Aianin C H ,
I C H 2
C H — C H , I N H 3— C H — CO O H Izoleysin II. O k siam in okislotalar C H 3
C H 2— OH ] r
C H - O H 1 J I N H j- С Н — CO O H N H f—C H — C O O H
C H f - C O O H J R C H f - C O — N H j J R N H f—C H — C O O H Asparagin kislotasi C H j- C O O H 1 b I R
NHj— C H — C O O H N H f - C H — C O O H Glutamin kislotasi Glutamin IV.Ikki a so sli am inok islotalar H S — CH v— C H — C O O H I
N H ,
R S — С Н ,— C H j— C H — CO O H I I
N H j s — s t I C H , C H 2
I I N H r - C H C H — N H , I I C O O H C O O H Sistin Metionin V I.A rom atik am in ok islotalar I NH,— C H — C O O H Asparagin C H f - C O — N H j C H , C H f - C H — C O O H N H , (CIU-NH, NHj— C H — CO O H
( c h , ) , - n h
- c ; N H — C H — C O O H Arginin N jh Triptofan V II.Im in ok islotalar O- "O- - C H f - C H — C O O H N H ,
Polipeptid zanjirlarga xos xususiyatlar beruvchi aminokislotalar klassifikatsiyasi; R-radikal (V.V,Kuznetsov, G.A.Dmstriyeva, 2005). O kz navbatida aminokislotalaming navbatlanishi oqsii molekulasining tuzilishini va
xususiyatlarini belgilaydi. DNK molekulasidan oqsil molekulasiga informatsiyaning berilishida RNK molekulalari qatnashadi (XI.2-rasm). XI.2-rasm . Oqsillar sintezida ribonuklein (RNK) va dezoksiribonuklein (DNK) kislotalarning o‘rni: /-yadro DNKasi (oqsil tuzilishi haqida
DNK qo‘shaloq zanjirining replikatsiyasi: Prokariot organizmlar genomiga nisbatan eukariot organizmlar genomi juda murakkab tuzilgandir. Bu albatta tabiiydir. Chunki prokariot genomi faqat bir hujayraning tuzilishini belgilasa, eukariot organizmlar genomi butun bir
murakkab tuzilgan organizmning o ‘sishini, rivojlanishini va umuman butun ontogenez haqida ma’lumot tutganligi tufayli milliardlarcha informatsiya tutadi. Shu sababli ham evolutsiya mobaynida xromosomalardagi DNK massasi ortib borib genlar ekspretsiyasi va boshqariluv sistemasi murakkablasha borgan. Eukariot organizmlarning xromosoma apparati quyidagi hollar bilan xarakterlanadi, 1. Yadro xromatinida DNK molekulasi asosiy oqsillar kompleksi bilan (gistonli va gistonsiz) hamda qisman lipidlar va RNK molekulalari bilan bog‘langandir. DNKning qo‘sh zanjiri va gistonlar birgalikda nukleosomalar va DNK zanjiridan tashkil topgan davriy tuziimalar hosil qilgan.
ularga 140-200 juft nukleotidlardan tashkil topgan. Nukleosomalarning diametri 10 nm atrofida bo‘lib har bir nukleosoma oralig‘ida 30-50 juft
nukleotidlardan iborat va uzunligi 10-20 nm boMgan DNK molekulasi joylashgandir. Xromatindagi DNK molekulasining mana shunday joylashishi unga yanada murakkabroq halqalar hosil qilishiga va juda ko‘p informatsiya saqlashiga yordam beradi. Nukleosomalar tarkibidagi DNK molekulasi nukleosomalar oraliqlaridagi DNK molekulasiga nisbatan nukleazalar ta'siriga qiyin beriladi. Nukleosomalarning zanjiri yoyilgan holatda u faol bo‘lib DNK yoki RNK molekulasining sintezi ro‘y beradi. Agarda halqa yoki kompakt yigMlgan holda boMsa nukleosomalar faol boMmaydi. 2.Genlar (sistronlar) funktsional bog‘langan oqsillar sintezini kodlaydi va ular prokariotlardagiga o‘xshash operonlarga birlash- magan hamda xromosomalaming har xil uchastkalarida (giston genlari va RNK genlaridan tashqari) joylashgan. 3.RNK molekulasining ko‘pchiligi, avvalo, RNK hosilalari holidp sintezlanadi. Birlamchi transkripting hosil boMganidan so‘nfc uning protsessingi (etilishi) ro‘y beradi. Protsessing ikki jarayonni o‘z ichiga oladi, ya'ni kepirovka (sar-inglizsha-shapkasha manosini anglatadi) va metillanish, poliadinlanish, fragmentatsiyalanish va splaysing (splising-inglizcha-ikki uchidan uzayish). Eukariotlardagi RNK molekulasining yarim hayot davri 3-6 soatdan 48 soatgacha boMishi mumkin. 4.Eukariotlardagi DNK molekulasi zanjirida odatda bir marotaba (mRNK molekulasini sintezlovchi ko'pchilik tuzilma genlari) uchraydigan ajoyib davriylikdan tashqari juda ko‘p davriy qaytarilishlar ham uchraydi. Qaytrilishlaming soni o‘nlab va yuzlab (o‘rta chastotali qaytarilishlar) hatto
genomlarda millionlab (yuqori chastotali qaytarilishlar) boMishligi mumkin. Yuksak o‘simliklar genomlarida ajoyib uchastkalar miqdori 20-30% atrofida. Genomning katta qismini genning tarkibiga kiruvchi ammo ulaming maxsus mahsuloti sintezida qatnashmaydigan DNK uchastkasi, ya'ni intron tashkil qiladi. DNK uchastkasining berilgan genning
maxsus transkripti sintezlana- digan qismi ekzon deyiladi. Shuningdek, genlar tarkibiga speyser («o‘rta plastinka») ham kiradi. Ammo speyser keyinchalik yemirilib ketadi. DNK tuzilishi. Ma'lumki DNK to‘rtta nukletidning yuqori polimeridir DNK nukleotidlari o‘z ichiga purin (adenin, guanin) va pirimidin (sitozin, timin) azotii asoslarini, qand-dizoksiriboza va fosfat kislotasi qoldigMni oladi. DNK molekulasi qo‘sh zanjir holatida boMib uning har bir zanjiri o'zaro bir-biri bilan fosfat kislotasining
dizoksiribozadagi 3-5 holatida ко valent bog‘langan nukleotidlar polimeridan iboratdir. DNK molekulasining ikkala zanjiri bir-biri bilan purin va pirimidin asoslarining ichkariga qaragan tomonlari hisobiga hosil bo'luvchi vodorod bog‘lari bilan bog‘langandir. Azotli asoslaming o'zaro ta’sirida adenin doimo timin bilan guanin esa sitozin (5-metiltsitozin) bilan o'zaro ta'sirda bo‘ldi (XI.3-rasm). Binobarin azotli asoslaming bir-biri bilan birikishida to‘rtta variant boiish i mumkin, ya'ni A-T, T-A, G-S, S-G. Mana shu o‘zaro ta'sir yoki komplementarnost DNK molekulasining o ‘z-o‘zini tuzishida RNK molekulasining DNK asosida sintezlanishida va hujayradagi barcha oqsillar sintezida ham yotadi. Eukariotlar DNK molekulasida 109— 10U juft asoslar bo4Iishligi mumkin. zaniiri zaniirlar zanjiri X I.3-rasm . Uotson va Krik tomonidan tavsiya qilingan DNK replikatsiyasi moduli (V.V.Kuznetsov, G.A.Dmitriyeva, 2005).
DNK sintezi. DNK sintezi, ya'ni replikatsiyasi hujayra mitotik davrining ma’lum bir vaqtida toMttala azotli asoslar, DNK-toMg‘azuvchi va DNK polimeraza hamda Mg2+ ionlari ishtirokida yadroda ro‘y beradi. DNK replikatsiyasi yarim konservativ holatida ro‘y beradi, ya'ni uning molekulasining har bir zanjiri o ‘z-o‘ziga o‘xshagan yangi zanjir hosil qiladi va buning natijasida hosil boMgan DNK zanjirining har biri «yangi» va «eski» zanjirdan iborat boMadi. Bu yerda shuni aytib o‘tish lozimki, DNK replikatsiyasida uning ikki spiralli zanjiri bir vaqtning o‘zida bir necha joyidan tarqaladi va shu yerdan ikki tomonga qarab replikatsiya boshlanib to u keyingi yoki oldingi replikatsiyalanuvchi joyga yetgunicha davom etadi. DNK molekulasining yangi zanjiri hosil boMishi, DNK polimeraza fermenti ta'sirida boMadi. Polimerning qutbliligi holati bir zanjirning uchinchi-oxiridan ikkinchi zanjirning beshinchi-oxiriga qarab boradi (XI.4-rasm). X M w r ! i DNK asosiy bo"-qichJ ,;^ уЛ -К . ^ v .
. у i n n ; *
■ У а- .^ ’- :ж . У у у - J zur.jir, ?~erida qoluvchi zt.r/.r. 313
DNK replikatsiyasi asosan DNK-polimeraza, va DNK zanjirining tarqalishiga va replikatsiyaning boshlanishiga yordam beruvchi omillaming o ‘zaro bir-biri bilan aloqadagi ta’siri natijasida ro‘y beradi. RN K tuzilishi va sintezi. Barcha RNK molekulalari ham to‘rtta azotli asoslardan tuzilgandir. Ammo ularda pirimidin asosi boMgan timin o‘rnini uratsil egallagan. Shuningdek, pentozalar shaklida dezoksiriboza emas, balki riboza mavjuddir. RNK molekulasining oMchamlari har xildir (XI.5-rasm). Masalan: mRNK 1000-10000 atrofidagi nukleotidlar ketma ketligidan iborat bo'lib hujayradagi barcha RNK miqdorining 1-3% foizini tashkil qilishi mumkin . X I.5-rasm . tRNK molekulasining tipik (a) va fazoviy (b) tuzilishi. Ribosomalardagi rRNK molekulasining o‘zi ham har xil Svedberg (vadrochalarda sintezlanadigan 18S, 5,8S, 28S) sedimentatsiyalariga ega boMgan va 5S-PHK (bir nechta xromosomalarda sintezlanadi) tuzilishiga ega to‘rt xil ko‘rinishda boMadi. Har bir 20 dona aminokislotaning o‘ziga xos tRNK boMib ulaming tarkibidagi nukleotidlar soni 75-80 dona boMishi mumkin. Shuningdek, tRNK tarkibiga ko'plab metillashgan va boshqa nukleozidlar kiradi. RNK molekulalari qo‘sh zanjir hosil qilmaydi, ammo halqalar va ayrim hollarda beda bargiga o‘xshash ko‘rinishlar hosil qilish mumkin. RNK sintezida ham polimerazalar qatnashadi ammo ular RNK- polimerazalardir. Eukariotlar yadrosida uch xil tipdagi polimerazalar mavjud. I-RNK polimeraza yadrochada joylashgan boMib RNK sintezi bilan bogMiqdir. I I-RNK polimeraza mRNK sintezini, amalga oshiradi.
Download 4,41 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|