Biologik xususiyatlari, ekish muddatlari usullari va meyori. Loviyaning xalq xo‘jaligidagi ahamiyati, botanikva

Biologik xususiyatlari. Ko‘k no‘xat eng ertapishar don ekini hisoblanadi. Ko‘k no‘xat sovuqqa chidamli, ertapishar va yer tanlamaydigan ekin bo‘lib., uning vegetatsiya davri 70-140 kunni tashkil etadi. Ko‘k no‘xat unib chiqayotganda va hayotining birinchi davrida ildizi tez rivojlanadi, yer ustki qismi sekin o‘sadi. 5-8 ta barg chiqarish fazasida ildizlarida tuganaklar shakllana boshlaydi. Ko‘k no‘xat uzun kun, yorug‘sevar o‘simlik bo‘lib, urug‘i 4-5⁰ C da unib chiqadi. Vegetativ organlarining rivojlanishi uchun 12-16⁰ talab qilinadi. Issiqlikni uncha talab qilmaydi. Harorat 26⁰ dan oshsa, hosilning shakllanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Yuqori hosil yetishtirish uchun tuproqning optimal namligi dala nam sig‘imining 70-80% ini tashkil etishi kerak. Unumdor yerlarda o‘sadigan ekin, yengil qumtuproqli, kislotali va sho‘rxok yerlar uning uchun yaramaydi. O‘zbekistonda ko‘k no‘xatning Vostok-55, Vostok-84, Usatiy-90 navlari ekiladi.

O‘g‘itlash. Ko‘k no‘xat fosforli o‘g‘itlarga ehtiyoj sezadi. Yerga fosfor 60-80 kg miqdorda solinadi. No‘xat o‘z ildizidagi tuganak bakteriyalar hayot faoliyati hisobiga azot bilan oziqlanadi. Biroq tuganaklar rivojlanish davrigacha azotli o‘g‘itlarga ehtiyoj sezadi, shuning uchun ekish oldida har gektarga 20-30 kg dan azotli o‘g‘it solinadi. Ko‘k no‘xat kaliyli o‘g‘itga kam talabchan bo‘ladi, biroq kaliyli o‘g‘itni gektariga 30-40 kgga miqdorda shudgorlash yoki ekish oldidan solinadi. Ko‘k no‘xat urug‘ini nitragin bilan dorilash, hosilni gektariga 6 ts ga, eski yerlarda 1,5 ts ga oshiradi. No‘xat urug‘ini unuvchanligi 92-95%, tozaligi 98-99% bo‘lishi kerak. Ko‘k no‘xat erta ko‘klamda, bahorgi don ekinlari bilan bir vaqtda ekiladi. Ekish meyori gektariga 1-1,2 mln  dona, vazn hisobida yirik donli no‘xatlar 250-300 kg  ga, mayda donli no‘xat 120-150 kg  ga, yengil tuproqli yerlarda 5-7 sm, og‘ir tuproqli yerlarda 4-5 sm chuqurlikda ekiladi.

Ko‘k no‘xat lalmi yerlarda keng qatorlab ekiladi, qator orasi 45 sm, ekish normasi 60 kg, sug‘oriladigan yerlarda 60-70 sm oraliqda ekilib, egatchalar orqali sug‘oriladi. Dukkaklarining 60-70 %i yetilganda, hosil o‘rib olinadi va don kombaynlari yordamida yanchiladi. Doni 14-16% namlikda saqlanadi.