Birinchi yordam bu shikastlanlarning hayoti va sog’lig’ini tiklash hamda

Tashqi qon oqishni to’xtatishda turli usullar qo’llaniladi. 
Qon oqish kuchli bo’lmasa (arteriya yoki venadan) yara ustini bosib bog’lash va 
tananing qon oqayotgan qismini ko’tarib qo’yish kerak. 
Bosib bog’lab qo’yish quyidagicha bajariladi: yara atrofidagi teriga yod 
surtiladi, yara ustiga bog’lovchi materiallar (sterilizatsiya qilingan doka, bintni bir-

---

23 
necha qatlam qilib) hamda paxta qo’yiladi va qattiq bosib bog’lab qo’yiladi. Agar qon 
oqishi to’xtamasa, unda bog’langan materiallarni olmasdan turib, ustiga paxtani 
yumaloq qilib qo’yiladida bir necha qatlam doka bilan yana qattiq bog’lab qo’yish 
kerak. yaralangan qo’l yoki oyoqni balandroq ko’tarib qo’yish kerak. 
Kuchli qon oqishini tezda to’xtatish uchun, qon oqayotgan tomirni yaralangan 
joydan teparoq qismiga suyakka qarab bosishkerak (qon oqib kelayotgan taraf 
bo’yicha). 32-rasm qizil qon tomirlarini suyakka bosilganda ko’proq natija beradigan 
joylarni nuqtalab bilan ko’rsatilgan.
Tananing yaralangan joylaridan oqayotgan qonni to’xtatish: 
- peshona va chakkalarda – quloq oldidan o’tgan chakkadagi qil qon tomirini bosib 
(1-nuqta); 
- boshni orqasida – gardandagi qizil qon tomirini bosish (2-nuqta); 
- bosh yoki bo’yindagi uyqu qon tomirlarini bo’yin suyaklariga bosib (3 va 4-
nuqta); 
- yelka (yelka bo’g’inlari yaqinida) va qo’ltiq 
tagidagi o’mrov qon tomirini o’mrov suyagiga 
bosib (5-nuqta); 
- blakda – qo’ltiq tagidagi (6-nuqta) yoki yelka qon 
tomirini (7-nuqta) yelkaning ichki tomonidan 
bosib; 
- kaft va barmoqlarda – nurli yoki tirsak qon 
tomirini, bilakning payidagi kaftni, bosib (8 va 9-
nuqta); 
- sonda – chotdan o’tgan qon tomirini bosib (10-
nuqta); 
- boldirda – sonning o’rtasidagi son qon tomirini 
(11-nuqta) yoki tizza tagidagi qon tomirini bosib 
(12-nuqta); 
- tovon va oyoq barmoqlari – tovon orqasidagi qon 
tomirni (13-nuqta) yoki boldirning yo’g’on 
suyagidagi qon tomirni bosib (14-nuqta) amalga 
oshiriladi.