Biznesni boshqarish va axborot texnologiyalari fakulteti biznesni boshqarish kafedrasi

MAVZU: Mexnat bozori va korxonalarda mehnat resurslaridan foydalanish.
Reja:
1. Mexnat bozori, rakobatlashagan mexnat bozori.
2. Mexnat bozorida monopsoniya bulgan xoll.
3. Minimal ish xaki. Ish xaki stavkalari tabakalashuvi.
4. Daromadlarni taksimlash.
1. Daromadlarni taqsimlanishiDaromad turlari.
Daromadlar iqtisodiyot nazariyasiga ko’ra ishlab chiqarishda qatnashgan omillarning shu ishlab chiqarishdan olinadigan umumiy daromadga qo’shgan hissasi bo’yicha taqsimlanadi. Ishlab chiqarilgan mahsulotlardan tushadigan daromadni bunday taqsimlanishi jamiyat uchun kerakli bo’lgan tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarshni rag’batlantiradi. Ishlab chiqarilgan mahsulotlar va xizmatlar jamiyatdagi insonlarning turmush darajasini belgilab beruvchi baza hisoblanadi va bu boylikdan jamiyatdagi har bir shaxsning o’z ulushini olishi bozor sharoitida tengchilikka asoslanmaydi. Lekin, bunday taqsimlanishning tenglikka asoslanmaganligi ko’pchilikni qoniqtirmaydi. Shuning uchun ham davlat daromadlaridagi notekislikni yumshatish uchun o’zining daromad siyosatini amalga oshiradi.
Ishlab chiqarish omillari egasining daromadi omillar bozorida aniqanadi. Ma’lumki, korxona egalari ishlab chiqarish omillarining egalariga (ishchi kuchi, kapital, yerga) har bir omilning chekli mahsulotiga ko’ra haq to’laydi. Ishlab chiqarish resurslari xarajatlarini to’lagandan keyingi qolgan daromad korxona ixtiyorida qoladi va unga korxona egalarining iqtisodiy foydasi deyiladi.
Iqtisodiy = Umumiy – Ishlab chiqarish
foyda daromad omillari xarajati
Mukammallashgan bozor nazariyasiga ko’ra, mukammallashgan bozorda ishlab chiqarish omillari egalari korxonadan, shu korxonada ishlatilgan omillari uchun olgan haqi, shu omillarning chekli mahsulotiga aniq teng bo’lsa, u holda iqtisodiy foyda nolga teng bo’ladi (agar masshtab samarasi o’zgarmas bo’lsa).
Ma’lumki, korxonalar o’z kapitaliga ega, shu sababli ular o’z kapitalini ishlatgani uchun foyda oladilar.
Shunday qilib, bozor sharoitida quyidagi daromadlar asosiy daromadlar hisoblanadi: ishchi kuchi daromadi, kapital daromad (foizlarda), kichik firmalar daromadi, renta – yer egalari daromad, sof foyda.