Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Инсоний фазилатлар қуйидагилардир:
1. Исломият.
2. Диёнат.
3. Ота-онани ҳурмат қилиш.
4. Илм-маърифат.
5. Идрок, фаҳм-фаросат.
6. Сабр-қаноат.
7. Тартиб-интизом.
8. Виждон.
9. Ватанни севиш.
10. Адолатли бўлиш.
11. Олий ҳиммат.
12. Тилни ёмон сўзлардан сақлаш.
13. Сир сақлай билиш.
14. Иффатли бўлиш, одамлар қўлидаги нарсалардан таъма 
қилмаслик.
15. Мулойимлик.
16. Хайрихоҳлик (одамларга яхшиликни исташ).
17. Авф, кечиримли бўлиш.
18. Ғайрат, шижоат.
19. Виқор, салобатли бўлиш...

---

– 166 –
Камтаринлик - зийнат
нсон ўзини бошқалардан ортиқ деб билмасли-
ги, ўзини ақлли, ўзгаларни ақлсиз деб тасаввур 
қилмаслиги, ҳар қандай яхши ишни ўзига лойиқ ва ўзгаларга 
нолойиқ деб ҳисобламаслиги зарур. Ким юқоридаги ил-
латларга қўл урса, демак у ўзини ўйлайдиган худбин бола-
дир. Худбин одам фақат ўзини ўйлайди, ўзгалар билан иши 
йўқ. Уларга ўз хатолари кўринмайди. Агар кўрсалар ҳам 
уни камчилик деб ҳисобламайди ёки тан олишни истамай-
ди. Бошқаларнинг фазилатларини кўрсалар ёки эшитсалар, 
бундан ғазабланадилар. Агар бошқаларда бирон камчилик 
кўриб қолсалар, дарров шов-шув кўтариб, буни ҳаммага ош-
кор қиладилар.
Эй фарзанд, сен бундай камчиликлардан узоқ юр. Доим 
камтарин бўл, фақат ўз айбингни кўр, ўзгаларни текшириб, 
ортидан айб қидириб юрма. Агар бировнинг айбини кўриб 
қолсанг, бир ўзига айтиб, уни тўғрилашга ҳаракат қил. 
Зинҳор манмалик кўчасига кирма, қилган ишинг ва айт-
ган гапинг зўр бўлганда ҳам кеккайма. Манманлик инсон-
ни хорликка етаклайди. Камтарлик сени улуғ мартабаларга 
эриштиради. Зеро, камтарга камол, манманга завол, дейди 
халқимиз. 
Фойдали насиҳатлар
1. Кимда-ким манманлик қилиб ўзини юқори 
тутса, уни на халқ ва на Тангри севади.
2. Кибр ва ғурурдан узоқ бўл. Кибр кишини эл 
орасида хор, беқадр ва беэътибор қилади.
3. Биров сени ўзингда йўқ сифатлар билан 
мақтаса, ундай одамга ишонма, чунки у сенда 
йўқ ёмон сифатлар билан бошқа жойда сени ёмонлаши мумкин.

---

– 167 –
Сарой қаерда?
(Ибратли ҳикоя)
азрати Умар халифалиги даврида халқидан ажрамас ва 
улар қаторида ҳаёт кечирарди. Камтарин бўлганидан 
ўзи учун тахт қурдирмаган эди.
Византиялик бир ҳоким ҳазрати Умарнинг зиёратига ке-
либ, уни қидира бошлади. Қараса шаҳарда на сарой ва на бир 
данғиллама уй бор.
Йўлда бир одамдан: “Халифангиз қаерда?” деб сўради. 
Йўловчи: “Халифамиз шу ерда, қумлар устида ётибди”, дебди.
Шунда ҳоким жуда ҳам ҳайратда қолибди.
– Эрон ва Ҳиндга фармон жўнатган халифа шуми? Тожу 
тахти, саройи йўқми? Посбонлар билан қўриқлайдиган одам-
лари йўқми? Бизнинг ўлкамизда бўлсайди, каттакон сарой-
лари бўларди. Шунчалик камтарлик ҳам бўладими? – деб ёқа 
ушлаб қолибди.