Bookmany print

Ажина-гужина момо 
Қашқадарё вилояти Қамаши туманидаги Бадахшон 
қишлоғидан ёзиб олинди. 
Бу ўйин иссиқ ёз фаслида, ҳовлида ўйналади. Беш-
олти нафар қиз узунлиги йигирма сантиметр келадиган 
ғўзапоя чўпларини ўзлари учун танлаб оладилар. Ва 
чўпнинг бош қисмидан икки сантиметр пастликда кич- 
кина тугма ўрнатадилар. Тугмани маҳкам ушлаганча 
чўпнинг олд-орқа қисмини бемалол бекита оладиган 
газмол парчасини чўп устига ташлаб, ғалтак ип билан 
ўрайдилар. Яна битта узунлиги беш сантиметр кела- 
диган чўпчани ясалган хомаки қўғирчоққа қўл қилиб 
ўрнатадилар. Бунинг учун ҳам ғалтак ипдан фойдала- 
надилар. Агар газмол гулсиз, оч тусда бўлса, тугма 

---

Гулжаҳон Мардонова 
~
122
~ 
устига қош-кўз, оғиз, бурунча чизиб оладилар. Демак, 
ҳар бир қиз ўзига “ажина-гужина момо” ясаб олди. 
Қизлар бу қўғирчоқчаларга қишлоқдаги момолар- 
нинг отини қўйиб оладилар. Демак, бу қўғирчоқчалар 
қизлар ёрдамида турли образларни бажарадилар. Қиз- 
лар момоларнинг гапириш оҳангини, ишлатадиган сўз- 
ларини, феълларидаги ўзига хос характерни жонланти- 
риб ўйин ўйнайдилар. Биринчи қўғирчоқ эгаси: 
– Қизларгул, кеча Лойқага тўйга бордингиз? 
Қандай ўтди? 
Иккинчи қўғирчоқ эгаси тилга киради: 
– Бай-бай, мен айтай сиз эшитинг. Катта кураш, 
кўпкари бўлди. 
Учинчи қўғирчоқ эгаси: 
– Байбичанинг қўйган сарполари шундай яхши. 
Битта келиннинг олдига чиққан экан
1
. Шуниям чақир- 
ди. Оёғи остига қўй сўйди. 
Тўртинчи қўғирчоқ эгаси: 
– Келинглар, бошқа нарсадан гаплашайлик. Тўқил- 
ган ипларимни бўяб бўлдим. Қизил рангни ўрикнинг 
томиридан, сариқ рангни рўян ўсимлигининг гулидан 
олдим. 
Биринчи қўғирчоқ эгаси: 
– Ўрмакни қачон қурасиз? 
Тўртинчи қўғирчоқ эгаси: 
– Эртага. Ҳамма бизникига келсин. Келиним ош 
дамлайди. Сизлар тўқиб кўрсатасизлар, невараларим 
давом эттиради. 
“Ажина-гужина момо” ўйинини кузатсангиз қиш- 
лоқда бўлаётган турли воқеалар, янгиликлардан боха- 
бар бўласиз. Ким турмушга чиқяпти, ким ўқимоқчи, 
кимнинг каштаси қандай тикилибди, кимнинг гилами 
1
Бадахшонда келинчаккка куёв тарафдан рамзий янги она белгиланади. 

---