Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

6. Anketalashtirish
( s o ‘r o v n o m a ) o N k a z ish
metodi
B iro r m a s a la g a n is b a ta n fik rla m i a n iq la s h , b a ’zi f a k tla m i 
t o ‘p la s h ta la b q ilin g a n h o lla r d a a n k e ta la s h tir is h m e to d id a n fo y ­
d a la n ila d i. A g a r ja v o b la r o g ‘z a k i o lin a d ig a n b o N sa , u h o ld a b u
ja v o b l a r q a r o r g a t o ‘la y o z ila d i. K o ‘p c h ilik b ir s a v o ln in g o ‘z ig a ja v o b
b e r g a n d a , b u n in g u s tig a h a r k irn m u s ta q il ja v o b b e rs a , y o z m a a n k e ta - 
la s h q im m a tli b o N ad i.
35

---

A n k e ta d a n fo y d a la n ilg a n d a q u y id a g i ikki ta la b g a am al q ilish zarur:
1) a n k e ta d a s a v o lla r k a m b o ‘lish i k e ra k ;
2 ) s a v o lla r sh u n d a y tu z ilis h i k e ra k k i, u la m i h a m m a b ir x il tu- 
s h in s in , u la r a n iq (m u jm a l b o ‘lm a g a n ) ja v o b la m i ta la b q ilsin .
Ilm iy - p e d a g o g ik ta d q iq o tla rd a n a z a riy m e to d la r e ta k c h i o ‘rin 
tu ta d i. H a r b ir ta d q iq o td a o ld in o ‘r g a n is h o b ’e k tin i ta n la s h , n a z a riy
ta h lil a s o s id a o b ’e k t q a y s i fa k tla rd a b o g M iq lig in i a n iq la s h v a te k ­
s h iris h u c h u n u la rd a n e ta k c h ila rin i ta n la s h k e ra k . T a d q iq o tn in g
m a q s a d v a v a z ifa la rin i y a q q o l a n iq la s h g ip o te z a s in i tu z is h s h u n g a
m o s r a v is h d a ta d q iq o t o ‘tk a z is h m e to d ik a s in i 
is h la b c h iq is h , 
ta d q iq o tn in g b o r is h id a o lin g a n f a k tla m i tu s h u n tiris h v a ta h lil q ilis h
u s u lla rin i ta n la s h v a x u lo s a la m i ifo d a la s h lo z im . B u is h la m in g
h a m m a s in i b a ja ris h u c h u n ta d q iq q ilin a y o tg a n m a s a la n in g ilg a ri va 
h o z irg i v a q td a g i n a z a riy a s i v a a m a liy o tin i y o r itu v c h i a d a b iy m a n - 
b a la m i o ‘r g a n is h v a ta h lil q ilis h k e ra k . N a z a r iy m e to d la r b o s h q a m e ­
to d la r b ila n b ir q a to rd a m a te m a tik a m e to d ik a s ig a o id h a r b ir
ta d q iq o d g a q oM laniladj. H a r q a n d a y ilm iy m u a m m o la m i h a l q ilis h d a
q o ‘y ilg a n m a s a la g a o id h a m m a a d a b iy o tn i o ‘r g a n is h v a n a z a riy
ta d q iq o t o ‘tk a z is h k e ra k . B u s iz m a q s a d g a y o ‘n a ltirilg a n b o N m a y d i, 
s in a s h b a z a n x a to la r yoN i b ila n o lib b o r ila d i, s h u b ila n b ir g a h a r 
d o im h a m q o ‘y ilg a n m a s a la n in g to N a ja lb q ilin is h ig a o lib k e lin a v e r- 
m a y d i. S h u b ila n b irg a a d a b iy o tn i o ‘rg a n m a y tu rib v a n a z a riy ta h lil 
q ilm a y tu rib , fa n d a iz c h illik t a ’m in la n m a y d i.
M atem atik a m eto d ik asig a d o ir tadqiqotlarda b o sh q a m eto d la rd a n
h a m foydalaniladi. O d atd a b u m e to d la m in g h am m asid an b irg alik d a fo y ­
dalanish, b u xil n atija lam in g ishonchli boN ishini ta ’m inlaydi.
H o z irg i z a m o n d id a k tik a s id a o ‘q itis h m e to d la ri k la s s if ik a s i-
y a s ig a h a r x il y o n d o s h is h m a v ju d . B iz n in g fik rim iz g a e n g m a q s a d g a
m u v o fiq , h a r x il m e to d la m i o ‘z ic h ig a o lg a n k la s s ifik a s iy a d ir.
Y u q o rid a k e ltir ilg a n t a ’rifd a n o ‘q itis h m e to d la ri o ‘q itu v c h i v a
o ‘q u v c h ila m in g b irg a lik d a g i fa o liy a tid a n ib o ra t e k a n i k o ‘rin a d i.
B in o b a rin , b u n d a y fa o liy a t ta s h k il q ilis h r a g ‘b a tla n tiris h v a n a ­
z o r a t q ilis h n i n a z a rd a tu ta d i, s h u n g a k o ‘r a o ‘q itis h m e to d la ri h a m
u c h ta k a tta g u r u h g a b o N in a d i: o ‘q u v f a o liy a tin i ta s h k il q ilis h m e to d ­
la ri; o ‘q u v fa o liy a tin i r a g ‘b a tla n tiris h m e to d la ri; o ‘q u v fa o liy a tin i 
sa m a ra d o r lig in i n a z o ra t q ilis h m e to d la ri.
0 ‘q u v b ilis h fa o liy a tin i ta s h k il q ilis h m e to d la rin i b ir n e c h ta g u ­
r u h la r g a b o N ib k la s s if ik a s iy a q ilis h m u m k in .
36

---

I. 0 ‘q u v c h ila r b ilim o la d ig a n m a n b a la r b o ‘y ic h a :
O g ‘z a k i, k o ‘rs a tm a li v a a m a liy m e to d la r ( tu s h u n tiris h , su h b a t, 
h ik o y a , k ito b b ila n is h la s h v a h .k ).
K o ‘rs a tm a li m e to d la r (te v a ra k a tro fd a g i p r e d m e tla r v a h o d is - 
a la m i k u z a tis h , u la m in g m o d e lla ri v a ta s v ir la rin i q a ra s h ) 
0
‘q u v c h i- 
la m in g a m a liy ish la ri.
II. 0 ‘q u v c h ila r fik rin in g y o ‘n a lis h i b o ‘y ic h a :
I n d u k s iy a , d e d u k s iy a v a a n a lo g iy a .
III. P e d a g o g ik t a ’s ir, b o s h q a ris h n in g d a r a ja s i, o ‘q u v c h i- la m in g
o ‘q is h d a m u s ta q illik la r d a ra ja s i b o ‘y ic h a :
0 ‘q itu v c h i b o s h c h ilig id a b a ja rila d ig a n o ‘q u v ish i m e to d i;
0 ‘q u v c h ila m in g m u s ta q il is h la ri m e to d i.
IV . 0 ‘q u v c h ila m in g m u s ta q il fa o llik la ri d a ra ja s i b o ‘y ic h a :