Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

G e o m e tr ik m a te r ia l b o la la m in g e n g s o d d a g e o m e tr ik f ig u ra la r 
b ila n ta n is h tiris h , u la m in g fa z o v iy ta s a v v u r la rin i riv o jla n tir is h , s h u n - 
in g d e k , a rif m e tik q o n u n iy a tla m i, b o g N a n is h la m i k o ‘rs a tm a li m a q ­
s a d la r ig a x iz m a t q ila d i (M a s a la n , to ‘g ‘ri to ‘rtb u rc h a k n in g te n g k v a d - 
ra tla rg a b o N in g a n k o ‘rs a tm a li o b r a z id a n k o ‘p a y tir is h n in g o ‘rin al- 
m a s h tiris h x o s s a s in i b o g N a n is h i o c h ib fo y d a la n ila d i...).
1 -sin fd a n b o s h la b t o ‘g ‘ri v a e g ri c h iz iq la r, k e s m a la r, k o ‘p b u r- 
c h a k la r v a u la m in g e le m e n tla ri, to ‘g ‘ri b u r c h a k v a h o k o z o k iritilg a n .
0 ‘q u v c h ila r g e o m e trik f ig u ra la m i ta s a v v u r q ila o lis h n i, u la m i 
n o m la ri, k a ta k li q o g ‘o z g a s o d d a y a s a s h la m i o ‘r g a n ib o lis h la ri k e ra k . 
B u n d a n ta s h q a ri, u la r k e s m a v a s in iq c h iz iq u z u n lig in i, k o ‘p b u rc h a k
p e rim e trin i, t o ‘g ‘ri to ‘rtb u rc h a k , k v a d ra t v a u m u m a n h a r q a n d a y
f ig u ra n in g y u z in i (p a le tk a y o rd a m id a ) to p is h m a la k a s in i e g a lla b o l­
ish la ri k e ra k .
7 - § . 0 ‘ q i t i s h m e t o d i t u s h u n c h a s i
B osh lan g N ch sin fla rd a m a te m a tik a o ‘q itish n in g m a q sa d la ri q u y i- 
dagilar: u m u m ta ’lim m a q sad i, ta rb iy a v iy m a q sad i, a m a liy m a q sad i. B u
m a q sa d la r b ir-b iri b ila n u zv iy bogN iq boN ib, b ir-b irin i toN diradi.
1. T a ’ lim m a q s a d i o ‘q itu v c h id a n q u y id a g ila m i ta la b q ila d i:
a ) o ‘q u v c h ila r g a m a te m a tik b ilim la r tiz im id a n , b ilim , m a la k a
k o ‘n ik m a b e rish ;
b ) h a q iq iy o la m n i m a te m a tik m e to d la r b ila n o ‘rg a n is h ;
v) o ‘q u v c h ila m in g o g ‘z a k i v a y o z m a n u tq la rin i o ‘s tiris h n i, u n ­
in g sifa tli b o N ish in i t a ’m in la sh ;
g ) 
o ‘q u v c h ila r g a m a te m a tik a d a n
s h u n d a y b ilim la r b e ris h n i 
t a ’m in la s h i k e ra k k i, b u b ilim la r o rq a li, fao l b ilis h fa o liy a ti o rq a li, 
b ilim , m a la k a , k o ‘n ik m a la ri o rtib b o rsin .
2. T a r b iy a v iy m a q s a d . M a te m a tik a o ‘q itis h o ‘q u v c h ila r n i s a b o t- 
lilik k a , tiris h q o q lik k a , p u x ta lik k a , o ‘z fik ri v a x u lo s a la rin i n a z o a ra t
30

---

q ila o lis h g a , a y n iq s a , k u z a tis h , a s o s id a a y tila d ig a n f ik rla m in g ra v o n
b o M ish ig a e ris h is h k e ra k . M iq d o r la r o ra s id a g i b o g ‘la n is h n i ifo d a la s h
u c h u n m a te m a tik a d a s im v o lla r is h la tila d i. M a n a s h u m a te m a tik til 
r iv o jla n is h i k e ra k . 0 ‘q itu v c h in in g v a z ifa s i s im v o lik tild a ifo d a la n - 
g a n m a te m a tik f ik m i 
o n a tilig a k o ‘c h iris h g a
o ‘rg a tis h d a n ib o ra t 
b o ‘lm o g ‘i k e ra k .
B ilis h g a in tilis h , m u s ta q il is h d a n q a n o a t h o s il q ilis h t u y g ‘u la rin i 
ta rb iy a la s h i k e ra k . M a te m a tik a fa n in i o ‘q itis h n in g o ‘zi o ‘q u v c h ila rd a
d iq q a t v a f ik m i t o ‘p la y b ilis h n i ta rb iy a la y d i.
0 ‘q itu v c h i q u y id a g ila m i t a ’m in la s h i k e ra k :
a ) o ‘q u v c h i m o d d iy o la m d a g i b o g N a n is h la m i, m iq d o r la m in g
o ‘z g a ris h in i, b ir-b iri b ila n a lo q a s in i a n g la y o lis h i;
b ) o ‘q u v c h ila m in g m a te m a tik a n i o ‘rg a n is h g a a s to y d il q iz iq is h in i 
t a ’m in la s h ;
d ) m e h n a tg a , v a ta n g a in s o n la rg a b o N g a n m u n o s a b a tin i ta rb iy a - 
la sh , e s te tik d id h o s il q ilish ;
g ) 
o ‘z b e k m illa tin in g ta rix i, ju m la d a n , m a te m a tik a o ‘q itilis h i 
ta rix ig a b o N g a n d u n y o q a ra s h n i ta rb iy a la s h ;
d ) o ‘q u v c h ila m in g fik rla s h q o b iliy a tin i v a m a te m a tik m a d a n i- 
y a tin i ta rb iy a la s h .
3. 
A m a liy r iv o jla n tiru v c h i m a q sa d . M a te m a tik a o ‘q itis h d a n ku- 
z a tilg a n a m a liy m a q s a d - o ‘q u v c h ila r o lg a n b ilim la m i, a m a ld a
q o N la y o lis h g a o ‘r g a tis h -d a n ib o ra t. 
O lin g a n b ilim la m i s o n la r v a
m a te m a tik ifo d a la r, n u q ta la r u s tid a b a ja r ila d ig a n a m a lla rg a ta tb iq
q ila b ilis h , h a r x il m a s a la la rn i y e c h is h d a fo y d a la n a b ilis h g a o ’rg a tish . 
B u b ilim la m i k u n d a lik h a y o td a u c h r a y d ig a n m a s a la la rn i h a l q ilis h g a
q o N la y b ilis h g a o ‘rg a tish d ir.
0 ‘q itis h m e to d i tu s h u n c h a s i d id a k tik a v a m e to d ik a n in g a s o s iy
tu s h u n c h a la rid a n biri.
S h u n d a y q ilib o ‘q itis h m e to d la ri o ‘z la s h tiris h , ta rb iy a la s h v a
riv o jla n is h k a b i u c h ta a s o s iy v a z ifa n i b a ja ra d i.
0 ‘q itis h m e to d la rid a n , t a ’lim n in g y a n g i m a z m u n ig a , y a n g i 
v a z if a la r ig a m o s k e la d ig a n la rig a o n g li ta n la b o lis h u c h u n o ld in
h a m m a o ‘q itis h m e to d la rin i ta s n ifla s h n i o ‘ rg a n ib c h iq is h z a ru r.