Convert to pdf

YONG'OQ MEVALAR 
is

---

O ’ rmon yong’ o g 'i, yong’ oq, kedr yong’ o g ’ i, bodom, pista, eryong^
keshyu-yong’ oq va boshqalar yong’ oq mevalilarga kiradi. Y O ng oq mevali^ 
tarkibida yog’ lar (40-70%) vaoqsillar (15,5-22%) ko’ pligj btlan farq qiladi. Ularq, 
mineral moddalar (3% gacha), A,S vitaminlar, V gurux vitaminlar Ьо’ Ц
YOng’oqlar to’ g’ ridan to’ g’ ri ovqatga xomligicha va qovurilgan tarzda ishlatila^ 
ulardan qandolatchilik korxonalarida, oshpazlikda foydalaniladi, ba zi yong’^ 
mevalardan moy olinadi.
O ’ RMON YONG’ OG’ I. Y O w oy i tarzda o ’ sadi va funduk degan ekma tuj 
bo’ ladi. Xonaki yong’ oqlar Qrimda, Zakavkazeda 
va O ’ rta Osiyoda ekilai, 
Fundukning mag’ izi o ’rmon yong’ oqlarining mag’ izidan yirikroq, p o’ chog’o 
yupqa, mag’ izi ko’ proq chiqadigan b o’ ladi. Bodom, qrimskiy, Kudryavic^ 
Abxazskiy deganlari eng yaxshi funduk navlariga kiradi.
Sifatiga ko’ ra o’ rmon yong’ og ’ i 1- va 2- tovar naviga , funduk yong’ og’ i esa 
oliy, 1- va 2- tovar navlariga bo’ linadi. Oliy nav yong’ oqlarining shakli, o ’ lchami 
va po’ chog’ ining rangi bir xil, o ’ rtacha og’ irligi 2,3 kg va kamida 50% mag’ izi 
chiqadigan bo’ lishi kerak. 
1
-navda turli pomologik navlar b o’ lishi mumkin, lekin 
ulaming shakli, o ’ lchami va po’ chog’ ining rangi o ’ xshash, o ’ rtacha o g ’ irligi 
1 , 2
g 
va 46% mag’ izi bo’ lishi kerak. 2-navga pomologik navlari har xil, shakli, o ’ lchami 
va po’ chog’ ining rangi hilma-xi! yong’oqlar kiradi. Mag’ izi 4 2% chiqadi.
Hamma yong’oq navlarining namligi 12%.
YONG’ OQ. Mevasi dumaloq yoki oval shaklda, po’ chog’ ining rangi ock 
q o’ ng’ irdan to’ q jigarTanggacha bo’ ladi. Po’ chog’ i yupqa, sirti silliq va ichki 
to’ siqlari kamroq navlari eng qimmatlilari hisoblanadi. Mag’ izi 53-61% chiqadi.
YOng’oq sifatiga ko’ ra oliy- 1- va 2- tovar navlariga b o’ linadi. Y O ng’ oq 
sifatiga baho berilayotganda, uning katta-kichikligi, po’ chog’ ining rangi, 
mag’ izining rangi, ta’mi va qancha chiqishi hisobga olinadi.
KEDR YONG’ OG’ I. Bu Sibirda o ’ sadigan kedr qarag’ ayining urag’ i. Kedr 
yong og I mayda, shakli tuxumsimon, po'chog’ i yupqa to’ q jigarrang b o’ ladi. U 
pishib etilgan, toza bo’ lishi kerak. Mag’ izi sarg’ ish rang, taxirligi y o ’ q, m og’ or 
yoki bo’ rsigan xidsiz b o’ lishi kerak.
16

---

BODOM. SHirin (eyishli) bodom asosan O ’ rta Osiyoda, Zakavkaze- 
Krimda o ’ stiriladi. Tarkibida zaxarli glikozid amigdalin (3-7% ) bor, achchiq 
bo’ lmaydigan) bodom ham b o’ ladi. SHirin bodom q og’oz po’ choqli, yumsh» 
po’ choqli, zich p o’ choqli, qattiq po’ choqli b o’ lishi mumkin. Bodomning shak. 
uzunchoq, ikki yoni yapasqiroq b o’ ladi.
Bodom sifatiga ko’ ra oliy va 1-tovar navga bo’ linadi. Standart talablarinira 
boshqa hammasiga javob berib, q og’ oz po’ choqli, yumshoq po’ choqli va zic. 
po’ choqli, mag'izi kamida 30% chiqadigan bodomlar oliy navga, qattiq p o’ choqli, 
mag’ izi kamida 25% chiqadigan bodomlar 1-navga kiradi.
PISTA. Rangi och sariq, ikki pallali qattiq po’ chog’ i bo’ ladi. T o’ la pishib 
etilganda p o’ choq choki b o’ ylab yoriladi. YOn tomonlari binafsha rang ko’ kish 
mag’ izining ta’ mi yoqimli, shirinroq b o’ ladi.
Pista sifatiga baho berilayotganda ulaming katta-kichikligi, bir xilligj, o g ’ zi 
ochiqligi, mag’ izi etilganligi va zararkunandalar qanchalar zarar etkazganligj 
hisobga olinadi. Mag’ izining namligi - ko’ pi bilan 10% b o ’ ladi.
ERYONG’ OQ. Mevasi tuproq ichida etiladi. Uni qazib olib, yuviladi va 
quritiladi. Eryong’ oq mamlakatimiz janubida ekiladi. Eryong’ oq mevasi uzunchoq 
bo’ lib, ustida mag’ izidan osongina ajraydigan, och-sariq to’ rsimon po’ chog’ oi 
bo’ ladi. Eryong’ oq mag’ izi tarkibida: oqsillar - 28% gacha, y og ’ lar - 4 8% gacha 
shuningdek V gurux vitaminlari bor.
Eryong’ oq mevasining po’ chog’ i toza, mag’ izi to’ liq, zich, achchig’ i y o ’ q va 
m og’ or mazasiz b o ’ lishi kerak.
KESHYU - Y O N G ’ OQ. Bu yong’ oq mag’ izi Xindistondan keltiriladi. 
Uning tarkibida: y o g ’ lar - 52% gacha, oqsillar - 4-29% va qandlar - 8% gacha 
b o’ ladi. Keshyu-yong’ oq shirinliklar tayyorlashda bodom o ’ mida ishlatiladi.
Y O ng’ oqlami joylashtirish va saqlash. YO ng’ oqlami xajmi 75 kg gacha 
b o’ lgan toza quruq qoplarga joylanadi. M ag’ izini esa ichiga pergament solingan 
yautiklarga o g ’ irligi 25 kg gacha qilib joylanadi. Magazinlarda yong’ oqlar 8-12°S 
haroratda va nisbiy namligi 70-75% b o’ lgan havoda 6 oygacha saqlanadi.