Дала тажрибаларини ўтказиш услублари

17.1. - чизма. Қувурлар орҳали сув бернлдапи тупроҳ тагцдан томяилатиб суториш пайкали тасаири:

1- тинитгич; 2- сув очиш крани; 3-бош қувур; 4-сув очгич; 5-сув сарфини ўлчовчи ҳисоблагич; 6-тақсимловчи қувур; 7-намловчи қувур.

Эслатча: кесма намловчи қувур орқали ўтказилган.





17.2,- «па Сурорнш млшмпян суш олкб ишлйрпн томчилвшб суғориш ГГС) пайкали псжцм.

1. 
   суғориш нави; 2-сув етказувчи қувур; 3-сув очиш крани; 4-сув улчагич идиш; 5 тақсимлоечи қувур.
   

Эслгта: ±_ 0,00 белп сифатида ер юзаси олинди.

16. 
    
    қа-
    да|
    ки
    м,
    бу.
    ои
    ёр
    на
    на
    ср]
    ит
    жо
    ма
    уч;
    
    пай
    
    
    ўлч
    
    ГЕРБИЦИДЛАР БИЛАН ТАЖРИБАЛАР ҚЎЙИШ УСЛУБЛАРИ
    

Ҳосилдорликни кугаришнинг асоси бўлган тупроқ унумдорлигини тиклашга қаратилган чоралар мажмуида ерларни кимёлаштириш ва мелиорациялаш билан бирга бсгона ўтларни йўқотиш мақсадидаги самарали чоралар ҳам муҳим ўрин эгаллайди.
Таъкидлаш керакки, ғўза, буғдой, маккажухори ва бошқа зироатлар ораскдаги бегона ўтлар уларнинг ҳосилдорлигини 8-10% камайтириб, қосили сифатини кескин пасайтиради
ЎзПИТИ (собиқ СоюзНИХИ) ва бошқа муассасаларда олиб борилган кўп йиллик тадқиқотлар натижасида бегона ўтларни йўқотишнинг кимёвий услуби ишлаб чиқилган ва ишлаб' чиқаришга жорий этиляпти.
Пахта ва ғадла етицгтирувчи ҳудудларда бегона ўтлар кўпайишига таъсир этувчи муҳим омиллардан бири алмашлаб экншни ихтисослаштиришдир. Пахта, ғалла, беда алмашлаб экиш далаларида 100 дан ортиқ ботаник турга мансуб бир йиллик (60%) ва кўп йиллик бегона ўтлар туркуми мавжуд. Пахтазор, ғаллазор ва маккажўхоризорлардаги бегона ўглар сони ва турлари тупроқ-иқлим шароитига, ерлар ўзлаштирилганлигининг давомийлигига, тупроққа ишлов бериш тизимига ва гербицидлар навбатланишига боглиқ. Гербицидлар билан тажриба ўгказиш учун ғўза, ғалла ва маккажўхори экилган далаларнинг ўт босганлик даражасини текшириш, ўтларни ҳисобга олиш ва ўт босганлик ҳолатини акс эттирувчи харита тузиш зарур.
Ўтлар санаш, санаб-тортиш ва кузатиш усулида ҳисобланади. Саноқпи ҳисоблаш 10-15га ер диагонали бўйича бир-бирига тенг масофада - 20-25 м/да параллел юриш билан ўтказилади. 0,25м² ёки 0,5м² ли рамка қўйилиб, уларнинг ичидаги утлар турлари бўйича алоҳида-алоҳида саналади. Ҳар бир далаца 10-15 тадан ҳисоб майдончаси (квадратлар) ажратилади. 1м²дати бегона утлар сонига асосланган ҳолда ўрганилаётган майдондаги бегона ўгларнинг ўртача сони аниқпанади.
Ғўза қаторлари квадрат марказида булади Кўп йиллик ўтлар майдончаларда турларга ажратилиб, санапади ва ҳўл ҳолатидаги вазни аниқпанади. Бунинг учун илдиз бўйнидан ажратилиб, тортилади.
Ғаллазорлардаги бегона ўтлар уларнинг квадрат шаклда ясалган тўрт бурчак (0,25 м², 0,5м², 1 м²) ичидаги тури ва сонини ҳисоблаш орқали аниқданади. Ҳисоб даланинг кенглигига қараб 1 га да диоганал шаклдаги 5-10 тагача нуқгаларда ўпсазилади. Тажриба майдонидаги бегона ўтлар ўрганилаётган ҳар бир услуб бўйича 4 нуқгада ҳисобга олинади.
Кўп йиллик бегона ўтлар билан зарарланган далаларда ҳисоб майдончалари ажриқ, қамиш, чирмовиқ ёки ғумай босган ерлардан танланади. Ажриқни ҳисоблаи. та унинг тарқалган майдони, пахтаэордаги жами майдони ўлчаниб, 3 балли даража бўйича баҳоланади.

Бир йилликпар, дона/м^2	Куп йилликпар			Утбос- ганлик балли	Утбос- ганлик даража си	Экинлар тозалиги- нинг баҳоланиши
	чирмовиқ, уя, салом- алайкум, дона/м^2	ғумай, дона/м^2	ажриқ, м^2/га
20 дан кам	3 гача	-	25 гача	1	кучсиз	яхши
21 дан 80 гача	4 дан 10 гача	4-10	100 дан купроқ	2	ўртача	қониқарли
80 дан кўпроқ	10 дан кўпроқ	10 дан купроқ	200 дан кўпроқ	3	кучли	қониқарсиз

Далани ғумай ёки чирмовиқ босганда 1м²даги уялар сони ҳисобланади.
Кўп йиллик бегона ўтлар илдизпоялари сони тупроқнинг 0-10; 10-20 ва 20-40 см ли қатламларини кавлаб аниқланади. Бегона ўтлар тўп бўлиб ўсган (ажриқ, ғумай, қамиш) ердан 0,25м² ли майдонча танланиб, илдизлар кавлаб олинади-да, тупроқдан ажратилиб, тортилади Тўданинг ҳар 200м² майдонидан 5 тадан намуна олинади ва чуқурлиги бўйича илдизпояларнинг ўртача вазни аниқпанади. Агар илдизбачкили
(какра, бўзтикан, қўйпечак, балиқкўз) ва илдизпояли (қамиш, ажриқ, ғумай) бегона Утлар катта майдонда усаётган бўлса, улар орасидаги бир йиллик углар сонидан қатъий назар, даланинг ўт босганлиги 3 балл баҳоланади.