Dzyu-do, sambo umumiy qoidalari. Kirish

Belbog‘daii ushlab yon tomondan chalish
Dastlabki holat. Ikkala kurashchi o kng tik turish holatida
turadi. Hujum qiluvchi o ‘ng q o iin i raqibining o ‘ng yelkasidan
o ‘tkazib, uning belbog‘idan ushlab oladi, chap q o ‘li bilan esa
belbog‘ni oldindan ushlaydi.
Hujum qiluvchi raqibini o ‘ziga tortib, o ‘ng oyog‘i tovonini
raqibining tovoniga to kglrilab, yon tom ondan chalayotgan harakat
qiladi, ayni vaqtda chapga aylana borib, raqibini o kziga
bosib yiqitadi.
68
MILLIY KURASH BO ‘YICHA SPORT
M ASH G ‘ULOTLARINING ASOSIY USULLARI
Kurashchining sport trenirovkasini jismoniy tarbiya formalaridan
biri deb qarash kerak. Ularning ko‘p yillik sport trenirovkasida
quyidagi vazifalar hal etiladi. Sogiiqni mustahkamlash,
sportchining m ehnat va Vatan himoyasiga tayyorlash
uchun uni jismoniy jihatdan hartom onlam a umumiy va maxsus
rivojlantirish, sport natijalariga erishish va kurashning olimpiyada
turlariga tayyorlash, jamiyat quruvchilarni tarbiyalash.
Yakkama-yakka olishish turlaridagi sport trenirovkasi — bu
shug'ullanuvchilarga ta ’lim-tarbiya berish va ularni kamol toptirishning
kobp yillik, sistemali ixtisoslashtirilgan pedagogik
protsessi bo'lib, u jismoniy kamolotga va yuqori sport natijalariga
erishishga qaratilgandir. Shu boisdan ham biz sport trenirovkasiga
shug‘ullanuvchilarni tarbiyalash, ta'lim berish va rivojlantirishga
qaratilgan pedagogik protsess deb qaraymiz.
Tarbiya oiladan boshlanadi. Tarbiya ongni, xulq-atvorni,
shaxsni har tom onlam a rivojlantirishni biror maqsadga qarab
shakllantirishga qaratilgan protsessdan iborat boiadi. Chunki
oilada beriladigan bu tarbiya jarayonida faqat bilimlar o ‘zlashtirilib,
malaka va ko^nikmalar hosil qilinmaydi, o ‘zbek kishisining
axloqiy e ’tiqodi, his-tuyg^usi, axloqiy, irodaviy va jismoniy sifatlari,
xarakter xususiyatlari tarkib toptiriladi.
T a ’lim bu yangi bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash
ham da bularni jismoniy sifatlarini rivojlantirish axloqni tarbiyalash
bilan qo‘shib olib borgan holda takomillashtirishdan iborat
bo‘lgan ko‘p qirrali protsessdir.
Rivojlanish — sportchining sport trenirovkaning har bir bosqichida
bir xildagi jismoniy, texnik-taktik, funksional, axloqiy
va irodaviy tayyorgarlik holatidan boshqa ancha mukammallashgan
holatga o ‘tish protsessi. Insonning rivojlanishiga
tashqi muhit, hayot ikir-chikirlari, oilaviy sharoitlar, maktab,
o ‘quv yurtlari, jam oat tashkilotlari, mehnat jamoalari va
hokazolar ta ’sir etadi. Sport trenirovkasida rivojlanish-biror
maqsadga qaratilgan, pedagog trener tom onidan, muhit va
sharoitlar bilan boshqariladigan protsessdir. Bu rivojlanish turli
vositalar, m etodlar va mashg^ulot formalari ta ’sirida sodir bo‘-
ladi. Bular organizmning holati yaxshi tomonga qarab o ‘zga-
69
rishiga, sport natijalarining va um um an, shaxsning takomillashuviga
yordam beradi.
Kurashchilarning sport trenirovkasi protsessidagi tarbiya,
ta ’lim, va rivojlanishning vazifalari trener ham da sportchining
hamkorligida hal etiladi. Bunda trener rahbarlik rolini bajaradi,
sportchilar o ‘zlarining ongli, faol, mustaqil faoliyatlarini o ‘zo
‘zlarini takomillashtiruvchilari bilan bu vazifalarning tezroq
hal etishga yordam beradilar.