Ekoloji LÜĞƏt a
Download 3.98 Mb. Pdf ko'rish
|
|
DƏNİZ FAUNASI – okean və dənizlərdə yaşayan heyvanların məcmusu, 160 minə qədər növü məlumdur. Bunun təqribən 10 mini ibtidailərdir, 5 mini süngərlər, 9 mini bağırsaqboşluqlar, 7 mini çoxqıllı və b. qurdlar, 4 mini çiyinayaqlılar və birozoylar, 80 mini molyuskalar, 20 mini xərçənglər, 6 mini dərisitikanlılar, 1 mini qişalılar, 16 mini balıqlar, 150 növü məməlilər və sürünənlərdir. Yaşama mühitinə və həyat tərzinə görə D.f. müxtəlif ekoloji qruplara bölünür: su qatında (pelagialda) yaşayan D.F. (plankton və nekton) və dəniz dibində – bentosda yaşayan D.f. D.f.-nın insanlar üçün çox böyük təsərrüfat əhəmiyyəti vardır. D.f.- nın bir çox növləri mühafizə olunur.
yaşayan bitkilərin məcmusu. D.f.-na çiçəkli və sporlu, eləcə də ibtidai bitki növləri daxildir. Bir qismi suda asılı vəziyyətdə (plankton), digərləri suyun dibində substrata yapışmış halda (bentos) yaşayır. Plankton həyat tərzi, əsasən diatom yosunlar və qamçılıların nümayəndəsi üçün xarakterikdir. Göy-yaşıl yosunlar, az miqdarda yaşıl yosunlar da plankton həyat sürür. Bunlar su səthindən 100 m, bəzi yosun növləri isə 80-400 m-dək dərinlikdə olur. Bentos bitkilər Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 109
dənizlərin sahilə yaxın hissələrində inkişaf edir. Bura çiçəkli bitkilər, yosunlar və bəzi bakteriyalar daxildir. Dəniz fitobentosunda qırmızı yosunlar, qonur yosunlar və yaşıl yosunlar üstünlük təşkil edir. Göy- yaşıl yosunlar və diatom yosunlar nisbətən az yayılmışdır. Xəzər dənizinin bentos florasında yaşıl makrofitlərdən entermorfa, kladofora, xara yosunları və qırmızı yosunlardan laurensiya, polisifoniya, çiçəklilərdən dənizotu, suçiçəyi, ruppiya, nayas növləri geniş yayılmışdır. D.f. sahilboyu zonada yaşayan onurğasız heyvan və balıqların yem bazasıdır. D.f.-nın sənaye əhəmiyyəti də var. DƏNİZ İQLİMİ – okeanın atmosferə təsiri çox olan şəraitdə əmələ gələn iqlim. Kontinental iqlimdən fərqli olaraq havanın gündəlik və illik temperatur fərqlərinin azlığı, yayda nisbi rütubətliyin çoxluğu, çox buludlu və yağıntılı, dəniz tərəfindən əsən küləklərin üstün olması ilə fərqlənən iqlimdir. D.i.-nin quruya təsiri, əsasən, atmosferin ümumi dövranı nəticəsində yaranır. Materiklərin içərilərinə doğru D.i. tədricən kontinental iqlimə keçir. Eyni enlikdəki quruya nisbətən okean üzərində havanın rütubətliyi və illik yağıntının miqdarı adətən çoxdur. DƏNİZ PARKI – nadir dəniz ekosistemlərini öyrənmək məqsədilə dəniz akvatoriyasında yaradılan milli və ya təbii park. DƏNİZ SƏVİYYƏSİ – Orta çoxillik D.s. Dənizin sakit vaxtındakı səviyyəsinə uyğun olub dünya okeanında suyun açıq səviyyəsinə deyilir. Bu səviyyə quruda mütləq yüksəklik (şaquli məsafə) və dənizdə dərinliklər hesablanarkən başlanğıc səviyyə kimi qəbul edilir. Yer səthindən mütləq yüksəklik Baltik dənizində Kronştadt reykasındakı (futştok) sıfır qeydindən hesablanır. Müxtəlif dəniz və okeanlarda suyun səviyyəsi küləyin istiqamətindən və gücündən, qabarma və çəkilmədən, buzların əriməsindən, çayların gətirdiyi sulardan asılı olaraq dəyişilir. Lakin dənizlərin orta səviyyəsi isə hər yerdə eynidir.
tükənməz təbii təmizləyici sayılırdı. Hazırda isə məlum olmuşdur ki, D.ç. kontinental (təmiz) su hövzələrinin çirklənməsindən də təhlükəlidir. Dünya okeanına hər il bir neçə milyon ton maye və bərk tullantılar daxil olur. Neftlə çirklənmə qlobal xarakter daşıyır. Qəzaya uğrayan tankerlərdən də okean olduqca çoxlu miqdarda neftlə çirklənir. DƏNLİ BİTKİLƏR – dən verən əsas bitkilər; insanları ərzaqla, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 110
heyvanları yemlə, sənayenin bəzi sahələrini xammalla təmin edir. D.b. taxıl bitkiləri və dənli-paxlalı (noxud, lərgə, lobya, mərcimək və s.) bitkilər qrupuna ayrılır. Taxıl bitkiləri qrupuna buğda, arpa, çovdar, çəltik, vələmir, qarğıdalı, darı, qarabaşaq və s. daxildir.
meylli, mənfi formasına deyilir. D. başlıca olaraq axar suların eroziya fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlir, digər denudasiya prosesləri ikinci dərəcəli iş görür. D.-lər əsas və ona qovuşan yan D.-lər də az növbəsində üçüncü, dördüncü və i.a. dərəcəli D.-ri qəbul edir. Hər D.- nin əsas morfoloji hissələri onun dibi, ətəkləri və yamaclarıdır. D-nin dibinin ən alçaq – su axan zolağı yataq, daşğın zamanı su basdığı hissəsi isə çaybasar adlanır. D.-nin dibi ilə yamaclarının birləşdiyi yer D.-nin ətəkləri, ətəkləri ilə yallar (suayrıcılar) arasındakı hissələri isə D.-nin yamacları adlanır. D.-nin ana süxurlarından təşkil olunmuş yamacları hündür və ya alçaq, dik və ya yastı, profildə isə düz, batıq, qabarıq və pilləli (terraslı) ola bilər. Yamaclar dikliyinə və profil formasına görə eyni olduqda simmetrik D. eyni olmadıqda asimmetrik D. adlanır.
və okeanlarda orqanizmlərin şaquli yayılması qanunauyğunluğu. D.q. təzyiq, temperatur və duzluluq qradiyentləri ilə əlaqədardır.
dərinlik orqanizmlər qrupu. DƏRKETMƏ – insan hərəkətlərinin məqsəd və səbəblərinin əsasında –yaranan bilikləri formalaşdıran insan fəaliyyətinin yaradıcılıq prosesi. Dərketmənin elmi, estetik, dini və b. növlərini fərqləndirirlər.
profilaktikasında istifadə olunan geniş bitki qrupu. D.b.-nin müalicəvi xassəsi onların tərkibindəki fizioloji təsiredici fəal maddələrin (alkaloidlər, qlikoidlər, flavonoidlər, vitaminlər, aşı maddələri, kumarinlər, efir yağları və bir sıra turşular, mikroelementlər, fermentlər) olması ilə əlaqədardır. D.b-nin xüsusi qrupunu antibiotiklər (fitonsidlər) əmələ gətirən bitkilər təşkil edir. D.b-ni tədarük edərkən bitkinin növünü, hansı hissələrini yığmağı, onların tərkibində olan maddələrin ən çox toplanma vaxtını və s. bilmək vacibdir. Dərmanların çox hissəsi bitki mənşəlidir: ürək-damar sistemi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 111
xəstəlikləri zamanı işlədilən dərmanların 80-90%-i bitkilərdən alınır. Bu dərmanların əksəriyyəti sintetik dərmanlara nisbətən az zəhərli olub, kənar təsirə malik deyil. Azərbaycanda farmokopeyaya daxil edilən 100-dək növdən əlavə bir çox bitki məlumdur. Respublikamızın florasında xalq təbabətində işlənən 800-ə qədər dərman bitkisi aşkara çıxarılmışdır. Azərbaycanda il ərzində tədarük edilən 20-25 növ çoxişlənən D.b.-ndən (dazı, itburnu, bağayarpağı, damotu, gicitikən, yemişən, boymadərən, qatırquyruğu, andız, cökə, murdarça və s.) 200 tona yaxın (o cümlədən 120 ton itburnu) xammal alınır. Respublikamızda 50-dən çox bitki növünün sənaye əhəmiyyəti vardır. Əzvay, nanə və s. D.b. təsərrüfatlarda becərilir. Azərbaycan Respublikasında D.b. ilə elmi-tədqiqat işi Azərbaycan MEA Botanika İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin əczaçılıq fakultəsi və ali məktəblərin əlaqədar kafedraları, həmçinin bəzi klinikalar tərəfindən aparılır. DƏRYAÇA – bax: su anbarı, göl. DƏSTƏ – heyvan sistematikasında bir neçə fəsiləni birləşdirən taksonomik kateqoriya. Yaxın D.-lər sinif əmələ gətirir. Bitki sistematikasında sıra D.-yə müvafiq tutulur.
tarakankimilərə yaxındır. Əsasən, tropik və subtropik ölkələrdə yaşayır. 2000-dən çox, Azərbaycanda isə 8 növü var. Müxtəlif həşəratlarla qidalanır; bəzi növləri hətta xırda onurğalılara (kərtənkələ, quş) hücum edir. Arıları, miniciləri və s. qırdığı üçün bəzi növləri zərərlidir.
miqdarda şərti əmək. DƏYƏRLİK – insan üçün təbiət obyektlərinin müsbət və mənfi əhəmiyyəti, bu və ya digər ictimai, mədəni hadisələr. DƏYİŞKƏNLİK (biologiyada) – müxtəlif qohumluq dərəcələrindən olan və ya fərdlər qrupunda (növ, cins, sort və s.) xassə və əlamət müxtəlifliyinin meydana çıxması. D.-in əsas səbəbi orqanizmin həyat şəraitində baş verən dəyişilmələrdir. D.-in irsi və qeyri irsi fərdi və kütləvi, fasiləli və ardıcıl, asılı olmayan və korrelyativ, istiqamətli və istiqamətsiz, adaptiv və qeyri adaptiv və s. formalarına təsadüf edilir. İrsi D. adətən müxtəlif mutasiyaların baş verməsi və
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 112
çarpazlaşma nəticəsində meydana çıxır. Qeyri-irsi D. dedikdə fərdin və ya fərdlərin əlamət və xassələrində xarici mühitin təsirilə (qida, temperatur, işıq, rütubət və s.) baş verən dəyişikliklər nəzərdə tutulur. Modifikasiya D.-i adlanan qeyri irsi D. yalnız həmin D-.in meydana çıxmasına səbəb olan xarici mühit şəraiti mövcud olduğu halda, yeni nəsildə baş verə bilər. Məs. bir çox cücünün rəngi alçaq temperaturda tünd, yüksək temperaturda isə açıq olur. Mövsüm ilə əlaqədar olaraq mühit şəraitinin dəyişilməsi qısaömürlü orqanizmlərin müxtəlif nəsillərində D.-in meydana çıxmasına səbəb olur. Belə D-ə mövsümi D. deyilir. Bir növə aid olan orqanizmlərin müxtəlif yerlərdə (məs. bataqlıq, bozqır, səhra, meşə və s.) yaşaması onlarda ekoloji D-in meydana çıxması və ayrı-ayrı ekotiplərin yaranmasına səbəb olur. İrsi və qeyri-irsi D. arasında sıx əlaqə vardır. Qeyri irsi D.-in özü xarici mühit amillərinin təsirinə orqanizmin irsi əlamət və xassələrinin dəyişilməsilə cavab vermək qabiliyyətidir. Təbiətdə növ əmələgəlmə prosesində D.-in böyük əhəmiyyəti var. Daha məhsuldar bitki sortları və heyvan cinsləri yaratmaq məqsədilə D.-dən istifadə edilir. DƏYİŞKƏNLİK: – Bioloji dəyişkənlik – fərdlər, qruplaşmalar və s.-nin istənilən dəyişkənliyə (morfoloji, funksional və s.) uğrama qabiliyyəti dərəcəsi. B.d. canlı orqanizmin mühüm xassəsidir; o, orqanizmlərin ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi zamanı yaranır və virus, bakteriya, göbələk, bitki, heyvan və insanın mövcud formalarının adaptiv müxtəlifliyini təmin edir. B.d. müxtəlif formaları arasında təkamül prosesləri üçün sort, cins və növəmələgəlmə üçün ilkin mexanizm kimi nəsli dəyişkənlik birinci rol oynayır, onlar sonrakı nəsillərdə də möhkəmlənir. – Genotipik dəyişkənlik, autogen dəyişkənlik – genetik əsası olan dəyişkənlik. G.d.-yə genetik müxtəliflik kimi baxılır, o, hər hansı bir növün populyasiyasını səciyyələndirir. – Korrelyativ dəyişkənlik – Ç. Darvinə (1859) görə nisbi dəyişkənlik olub orqanizmin bir hissəsinin struktur və funksiyasının dəyişməsi çox vaxt digər hissəsinin və ya hissələrinin dəyişməsinə səbəb olur. məs., heyvanların dəri və yununun rəngini dəyişməsi, bataqlıq quşlarının boyun və ayaqlarının, dimdik və dillərinin uzunluğunun dəyişməsi və s. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 113
– Fenotipik dəyişgənlik – ayrı-ayrı fərdlərin və ya populyasiyaların fenotipik əlamətlərinin dəyişkənliyi. – Qeyri-müəyyən fərdi dəyişgənlik – Bu dəyişgənlik formasını Ç. Darvin (1859) eyni növ, çeşid və cinsli fərdlərində müxtəlif fərqlərin olması kimi başa düşür; oxşar şəraitdə mövcud olan bir fərd digərindən fərqlənir. Məs., bir qozanın içindəki toxumlardan oxşar olmayan bitkilər inkişaf edir, bir cüt heyvanın nəsilləri eyni şəraitdə böyüməsinə baxmayaraq bir-birinə o qədər də bənzəmir. Darvinin fikrincə belə dəyişkənlik yalnız ətraf mühitin şəraiti ilə deyil, həm də orqanizmin bütün xüsusiyyətləri və vəziyyəti ilə müəyyən edilir. Orqanizmin bütün xüsusiyyətlərinin q.f.d. geniş yayılmışdır. Fərdi nəsli dəyişkənlik nəticəsində fərdlərin böyük dəyişgənliyi evolyusiya prosesləri üçün mühüm material hesab olunur. DƏYİŞMƏYƏN POPULYASİYA – doğum, ölüm və yaş strukturunun nisbi sabitliyi (dəyişməzliyi) sayəsində populyasiyanın sayı dəyişmir.
inkişafında sakitlik (dinclik) dövrü: maddələr mübadiləsinin kəskin azalması və forma əmələ gətirən proseslərin dayanması ilə xarakterizə olunur. D. zamanı orqanizmin xarici mühitin əlverişsiz şəraitinin təsirinə davamlığı artır. Məs. cücülər insektisidlərə qarşı davamlı olur. D. orqanizmlərin şaxtayadavamlığını və qışlamasını təmin edir. Quru iqlim şəraitində estivasiya adlanan yay D.-sı müşahidə edilir. Məs. çəhrayı qurdda (tırtıl) və pambıq sovkasında embrional D-sı, süfrə D.-sı, pup D.- sı imaqo D.-sı olur. Qış D.-sı dövründə bir çox ilanlar qış sükutuna (qış yuxusuna) gedir. D. dövründə istiqanlı cücülər, qurdlar, balıqlar, qurbağalar, kərtənkələlər, ilanlar və s. heyvanların tənəffüsü və ürəkdöyüntüsü zəifləyir, bədənlərinin temperaturu kəskin aşağı (0-4 °-yə qədər) enir. DİAPAZON (diapazon) – biliklərin, fəaliyyətin həcmi, əhatəliyi və hərəkətlərin əhatəsi. DİASPOR (yun. Diaspora - səpilmə) – ana bitkidən ayrılan hissə. Bitkinin çoxalmasını və yayılmasını təmin edir. Vegetativ D.-a kök yumrusu, soğanaq, tallidi, generativ D.-a isə sporlar, toxum, meyvə, haşameyvə aiddir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 114
DİB BAKTERİYALARI – bax: bakteriobentos. DİB ÇÖKÜNTÜLƏRİ – Daxili su hövzəsində təbii və texnogen mənşəli maddələrlə gedən fiziki-kimyəvi və biokimyəvi proseslər nəticəsində su obyektinin dibinə çökən gətirmələr və bərk hissəciklər. D.ç. orqanizmin yaşaması üçün yararlı (daş, çınqıl, qum), həmçinin oksidləşmə prosesi üstünlük etdiyi gil, lil, iri və xırda detrit və iri üzvi qalıqlar orqanizmin yaşaması üçün yararsız (reduksiya prosesi üstünlük təşkil etdiyi lil, iri və xırda detrit, iri üzvi qalıqlar, həmçinin antropogen mənşəli qruntlar – sellülokağız fabrikinin ağac lifləri, səthi müxtəlif qalınlıqda neft məhsulları ilə örtülən qruntlar) dib çöküntülərinə bölünür. DİB FAUNASI – bax: Zoobentos. DİB FLORASI – bax: fitobentos. DİFFUZİYA (lat. Diffusio – yayılma, axma) – bir-birinə toxunan maddələrin atom və ya molekullarının istilik hərəkəti nəticəsində qarşılıqlı nüfuz etməsi hadisəsi. Maddənin sistemdə qeyri-müntəzəm paylanması. D. üçün əlverişli şəraitdir. Maddə D. edən hissəciklərin sıxlığı çox olan yerdən sıxlığı az olan yerə doğru axır, nəticədə D.-edən hissəciklər bütün sistemdə bərabər paylana bilir. D. hadisəsi maye və bərk cisimlərdə də müşahidə olunur. Bərk cisimlərdə D. ən kiçik, qazlarda isə ən böyük sürətə malik olur. D. temperaturdan çox asılıdır. Eyni bir fazada temperatur yüksək olduqda D. da böyük olur. D. edən hissəciklər yüklü olduqda xarici elektrik sahəsi onların D.- sını gücləndirir və ya zəiflədir. Bu hadisəyə elektrodiffuziya deyilir. D. hadisəsindən texnikanın müxtəlif sahələrində istifadə olunur.
xarici görünüşcə (rəng, ölçü, kütlə və s.) fərqli olması. DİNAMİK MÜVAZİNƏT – sistemin komponentlərinin və strukturunun daimi təzələnməsi hesabına saxlanmış müvazinəti; – sistemi (cocuoeko - sistemi) uzun müddət müəyyən keyfiyyət halında saxlayan enerji, maddə və informasiyanın gəlir və çıxarının bərabərliyi (balansı).
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 115
becərilməyən şumlanmış əkin yeri. Birinci 2-3 il D.q.t. sahəsində birillik otlar, 5-7 il kökümsovlu bitkilər bitir, sonra isə sahənin bitki örtüyü təbii çəmən və ya çöl örtüyünə uyğunlaşır. Dincə qoyulma dövründə torpaqda üzvi maddələrin miqdarı artır, strukturu yaxşılaşır, alaqla mübarizə asanlaşır. Torpağın dincə qoyulması gələcəkdə həmin sahədən yüksək məhsul götürülməsinə imkan verir.
və onların qruplarının dinamikasını və təkamül münasibətlərini öyrənən bölməsi.
qrupu. Onlar polixlorlu dibengodioksinlər (PX DD) və ona uyğun olan polixlorlu dibenzofuronlar (PX DF) sinfinə aiddir. Üzvi maddələrdə həll olur, kanserogen təsirə və davamlığa malikdir. Torpaqda dioksinlərin yarımparçalanma dövrü 10-20 il təşkil edir.
diqressiv sırası; məs. məhv edilmiş meşə sahəsində yaranmış sabit (dəyişilməyən) otlaq.
hissəciklərə parçalayan, sudakı nefti təmizləmək üçün işlədilən maddə; 2) dispers fazası şəklində olan neft (suspenziya, emulsiya və s.).
– maddələr mübadiləsində assimilyasiya prosesinin əksi; zülallar, nuklein turşuları, yağlar və karbohidratların (o cümlədən qida ilə qəbul edilən) çevrilməsi ilə gedən üzvi birləşmələrin bəsit maddələrə parçalanması. D.-ya daxil olan tənəffüs, qıcqırma və qlikoliz prosesləri maddələr mübadiləsində əsas yer tutur. D.-nın son məhsulu su, karbon qazı və ammonyakdır. D. ilə assimilyasiyanın qırılmaz əlaqəsi orqanizm toxumalarının daim yeniləşməsini təmin edir. Assimilyasiyanın D.-dan üstün getməsi, orqanizmin böyümə və inkişafını, yeni hüceyrə və toxumaların əmələ gəlməsini, onun kütləcə artmasını təmin edir. Bəzi pataloji hallarda və aclığa məruz qaldıqda D-nın assimilyasiyadan üstün getməsi orqanizmin kütləcə azalmasına səbəb olur.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 116
orqanizmin ona göstərilən istənilən xarici təsirə qarşı spesifik olmayan mənfi reaksiyası (pis stres).
huminli və bataqlıq D.g. ayrılır. DİSTROF SU HÖVZƏSİ – olduqca az miqdarda biogen maddə olan (ona görə də kasat-həyati) su hövzəsi. DİSTROFİYA (dis...+yun trophe - qidalanma) – orqan və toxumalarda maddələr mübadiləsinin pozulmasından baş verən xəstəlik halı. Səbəbi: orqanizmə kifayət qədər qida maddələrinin daxil olmaması və onların yaxşı mənimsənilməməsidir. DODAQÇİÇƏKLİLƏR FƏSİLƏSİ (Lamiaceae) – fəsiləyə daxil olan 100-dən artıq cinsdən Azərbaycanda biri – rozmarin becərilir. Dərman rozmarini (Rosmarinus officinalis) – həmişəyaşıl sıx budaqlı koldur. Aralıq dənizi sahili ölkələrində yayılıb. Yarpaq və çiçəklərindən təbabətdə geniş istifadə olunur. Abşeronun bağ və parklarında alçaq boylu bordür kimi geniş istifadə olunur. DOĞUM SAYI – bir ildə və ya vahid vaxt ərzində nəslin orta sayı (yüz və ya min doğuş verən fərdin). DOQQUZDON FƏSİLƏSİ (Caprifoliaceae) – fəsilənin 15 cinsinə 400-dən çox növ daxildir. Qara gəndalaş (Sambucus nigra) – Boyu 8 m-ə çatan ağac və ya koldur. Azərbaycanda Böyük və Kiçik Qafqaz meşələrində sulu dərələr boyunca bitir. Otvari gəndalaş (S.ebulus) – Azərbaycanda düzən və dağətəyi rayonlarında geniş yayılıb. Başınağacı cinsi (Vibrunum) – həmişəyaşıl və yarpağını tökən ağac və ya koldur. Həmişəyaşıl başınağacı (V.tinus) – Vətəni Aralıq dənizi ölkələridir. Azərbaycanın bir sıra yaşayış məntəqələrində dekorativ bitki kimi becərilir.
vadilərində, dərələr boyunca yayılmışdır. Adi gərəməşov (V. lantana) – Azərbaycanda dağ meşələrində subalp zonasına qədər qalxır. Doqquzdon cinsi (Lonicera) – Qafqazda 7, Azərbaycanda 5 növü meşə və kolluqlarda bitir, kol və ya sarmaşan növləri var. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ────────────────────────────────────────── 117
DOLO QANUNU – Belgiya paleontoloq-darvinist L.Dollo (1893) tərəfindən irəli sürülüb. Bu qanuna görə təkamül prosesləri qayıtmazdır (bərpa olunmazdır), orqanizm (populyasiya, növ) bir sıra əcdadlarının keçdiyi əvvəlki vəziyyətinə qayıda bilməz. Qeyd etmək lazımdır ki, hələ Ç.Darvin (1859) üzvi aləmin təkamülünün dönməzliyini geniş müzakirə etmişdir. Download 3.98 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|