Ekoloji LÜĞƏt a


IV qrup – aşağı keyfiyyətli torpaqlar, 21-40 balla qiymətləndirilmiş  və III-IV


Download 3.98 Mb.
Pdf ko'rish
bet55/60
Sana14.02.2017
Hajmi3.98 Mb.
#384
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   60

IV qrup – aşağı keyfiyyətli torpaqlar, 21-40 balla qiymətləndirilmiş 

və III-IV bonitet siniflərinə aid edilmişdir. 



V qrup – kənd təsərrüfatı istehsalı üçün şərti yararsız torpaqlardır. 

Bura güclü şorlaşmış, güclü şorakətli, daşlı, bataqlıq torpaqları daxildir. 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

456 


 

 

AZƏRBAYCAN TORPAQLARININ AQROİSTEHSAL  

QRUPLAŞMASI 

 

Torpaqların 

keyfiyyət 

qrupu 

Torpaqların adı Balı 

Sahəsi 

ha % 

I qrup 


yüksək 

keyfiyyətli 

torpaqlar 

100-81 bal 

Yuyulmuş dağ 

qaratorpaqlar 

100 14400 

0.17 


 

Mədəniləş. dağ 

qaratorpaqlar 

100 19170 0.22 

Torflu dağ-çəmən 95 27370 

0.32 


Sarı-podzollu-qleyli 94 57440 

0.66 


Qaratorpağabənzər 

dağ-çəmən 

90 63570 

0.74 


Mədəniləş. qəhvəyi 

dağ-meşə 

90 61140 

0.71 


Çimli dağ-çəmən 89 

218440 


2.53 

Bozqır. qonur dağ-

88 19170 

0.22 


Tipik qonur dağ-meşə 87  37720 0.44 

Çimli-karbonatlı dağ-

meşə 

87 9000 


0.10 

Karbonatlı qəhvəyi 

dağ-meşə 

87 61410 

0.75 

Dağ-meşə-çəmən 86 54920 



0.64 

Karbonatlı dağ 

qaratorpaq 

86 8100 


0.09 

Tipik dağ qaratorpaq 

85 

31870 


0.37 

Tipik qəhvəyi dağ-

85 310970 

3.60 


Çəmən qəhvəyi 85 

432150 


5.00 

Yuyulmuş qəhvəyi 

dağ-meşə 

84 235260 

2.72 

Tünd şabalıdı 84 



57710 

0.67 


Tünd boz 

84 


37320 

0.51 


Qrup üzrə orta 

86 

1814790 

21.00 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

457 


 

II qrup yaxşı 

torpaqlar 80-

61 bal 


Lessivajlı qonur dağ-

meşə 


80 291160 

3.37 


Adi şabalıdı 80 

437550 


5.06 

Sarı-podzollu dağ-

79 34570 

0.40 


Çəmən-boz 

/QSS 1,5-3m/ 

79 126950 

1.47 


Sarı podzollu 

78 


28170 

0.3 


Qədimdən suvarılan 

şabalıdı


77 368840 

4.27 


Qalıq karbonatlı qonur 

dağ-meşə


76 4500 

0.05 


Yuyulmuş subasar-

çəmən-meşə

75 234440 

2.71 


Qədimdən suvarılan 

çəmən-şabalıdı

74 9900 

0.11 


Dağ-çəmən-bozqır 72 76640 

0.86 


Yuyulmuş çəmən-

bataqlı /subasar daxil 

olmaqla/ 

71 87660 

1.01 

Mergelləşmiş çəmən-



bataqlı /subasar daxil 

olmaqla/ 

71 22770 

0.26 


Qalıq-karbonatlı dağ-

çəmən 


70 24300 

0.28 


Suvarılan çəmən-boz 

/QSS 1,5-3 m/ 

70 532920 

6.17 


Karbonatlı subasar-

çəmən-meşə

70 32410 

0.38 


Bozqır, qəhvəyi dağ-

meşə


69 100850 

1.17 


Tünd dağ boz-qəhvəyi 69  148850 1.72 

Tipik sarı dağ-meşə 68 36910 

0.43 

Çəmənli-boz 



/QSS 3-6 m/

68 491840 

5.69 

Suvarılan çəmənləş.-



boz

68 159510 

1.85 

Yuyulmuş çəmən-



bataqlı /bataqlı suba-

sar/ 


67 1800 

0.02 


Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

458 


 

Tipik boz

66

331430


3.84

Suvarılan boz

66

380310


4.40

Tünd dağ şabalıdı

65

27740


0.32

Adi dağ boz-qəhvəyi 63 189990 

2.20 

Subasar-çəmən  



/allüvial-çəmən/ 

63 671670 

7.77 

Qrup üzrə orta

71

4813680

56.06

III qrup orta 

dəyərli 

torpaqlar 

Adi dağ-şabalıdı

60

299420



3.47

Açıq dağ-şabalıdı

59

125250


1.45

Çəmən-şabalıdı

56

261850


3.03

Açıq şabalıdı

53

87420


1.01

Açıq dağ boz-qəhvəyi

45

33040


0.38

Açıq boz


44

61670


0.71

Qrup üzrə orta

56

868850

10.05

IV qrup aşağı 

keyfiyyətli 

torpaqlar 21-

40 

Boz qonur



40

166500


1.93

 

 



 

 

Qrup üzrə orta



40

166500

1.93

V qrup şərti 

yararsız 

torpaqlar 20 

baldan aşağı 

İbtidai dağ-çəmən

20

150980


1.75

İnk. etməmiş dağ 

qaratorpaq 

24 2700 


0.03 

İnk. etməmiş şabalıdı

19

47490


0.55

İnk. etməmiş qəhvəyi 

dağ-meşə

17 7200 


0.08 

İnk. etməmiş dağ 

şabalıdı

12 105600 

1.22 

Dellüvial şoranlar <10 32040 



0.37 

Allüvial şoranlar <10 1800 

0.02 

Şoranlar  



<10 

6570 


0.08 

Şorakətlər  



<10 

7470 


0.09 

Takırlar <10 

2000 

0.02 


Qumluqlar <10 

145620 


1.68 

Pozulmuş torpaqlar 

/neft/

<10 11700 0.14 

Pozulmuş torpaqlar 

/dağ-mədən/

<10 5400 0.06 


Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

459 


 

Çınqıllı çay məcraları <10  59040 0.68 

Çılpaq qayalar 

<10 

156510 


1.81 

Gilli süxurlar 



<10 

47700 


0.55 

İbtidai boz 

148110 


1.71 

Qrup üzrə orta 

12 

947880 

10.96 

Respublika üzrə 

cəmi:

66 8641500 

100 

 

 



 

RESPUBLİKA TORPAQLARININ AQROİSTEHSAL 

QRUPLARI ÜZRƏ ORTA ÇƏKİLİ BONİTET BALI  

VƏ TORPAQLARIN MÜQAYİSƏLİ DƏYƏRLİLİK  

ƏMSALI (TMDƏ) 

 

Torpaqların 

keyfiyyət qrupu 

Orta çəkili 

balları 

TMDƏ Sahəsi  

ha % 

I Çox yaxşı torpaqlar 

86 

1,30 


1814790 

21.00 


II Yaxşı torpaqlar 

71 


1,08 

4843680 


56.06 

III Orta dəyərli 

torpaqlar 

56 0,85 


868650 

10.05 


IV Aşağı dəyərli 

torpaqlar 

40 0,61 

166500 


1.93 

V Şərti yararsız 

torpaqlar 

12 0,18 


947880 

10.96 


Azərbaycan üzrə 

cəmi: 


66 1,00 

8641500 


100.0 

 

 

TORPAQLARN BONİTİROVKASININ ƏSAS PRİNSİPLƏRİ – 

Müxtəlif torpaqların münbitliyinin səviyyəsini təyin etmək üçün 

humusun, ümumi azotun, ümumi fosforun, ümumi kaliumun ehtiyatı, 

udulmuş  əsasların cəmi və iqlim şəraiti göstəriciləri qiymət kriteriyası 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

460 


 

kimi götürülür. Birillik bitkilər üçün kriteriya göstəriciləri 0-20, 0-50, 0-

100 sm, çoxillik bitkilər üçün isə 0-200 sm dərinlikdə ton/ha və m.ekv. 

ilə ifadə olunur. Torpağın üst qatlarının humusluluğu çox olduqda, onda 

adətən azot, fosfor, kalium, kükürd, kalsium və mikroelementlərin 

toplanması daha çox müşahidə olunur. Udulmuş əsaslar torpağın fiziki-

kimyəvi xassələri içərisində  ən vacibi olub, bitginin mineral 

qidalanmasında əlavə ehtiyat mənbəyi kimi çıxış edir. Respublikamızda 

yayılan torpaq tiplərinin  əsas bonitet balı  aşağıdakı  cədvəldə verilir 

(Məmmədov, 1998). 



 

 

AZƏRBAYCAN TORPAQLARININ ƏSAS  

BONİTET BALI ŞKALASI 

 

Torpaqlar  

Torpaqların 

xassələrinə görə 

bonitet balı 

1 Qalıq karbonatlı dağ-çəmən 70 

2 torflu 

dağ-çəmən 95 

3 Çimli 

dağ-çəmən  

89 

4 Qaratorpağabənzər dağ-çəmən 90 



5 Dağ-çəmən-meşə 72 

6 Dağ-meşə-çəmən 86 

7 Tipik 

qonur 


dağ-meşə 87 

8 Lessivajlı qonur dağ-meşə 80 

9 Qalın-karbonatlı dağ-meşə 76 

10 Bozqırlaşmış qonur dağ-meşə 88 

11 Çimli-karbonatlı dağ-meşə 87 

12 Yuyulmuş qəhvəyi dağ-meşə 84 

13 Tipik 

qəhvəyi dağ-meşə 85 

14 Karbonatlı qəhvəyi dağ-meşə 87 

15 Bozqırlaşmış qəhvəyi dağ-meşə 69 

16 Mədənil. qəhvəyi dağ-meşə 90 

17 Çəmən-qəhvəyi 85 

18 Tünd 

dağ boz-qəhvəyi 69 

19 Adi 

dağ-boz-qəhvəyi 63 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

461 


 

20 Açıq dağ boz-qəhvəyi 45 

21 Tünd 

dağ-şabalıdı 65 

22 Adi 

dağ-şabalıdı 60 



23 Açıq dağ-şabalıdı 59 

24 Yuyulmuş dağ-qaratorpaq 100 

25 Tipik 

dağ-qaratorpaq 85 

26 Karbonatlı dağ-qaratorpaq 86 

27 Mədəniləş. dağ-qaratorpaq 100 

28 Tipik 

sarı dağ-meşə 68 

29 Podzollaşmış sarı dağ-meşə 79 

30 Sarı-qleyli 94 

31 Sarı-podzollu 78 

32 Tünd 


şabalıdı 84 

33 Adi 


şabalıdı 80 

34 Açıq şabalıdı 53 

35 Qədimdən suvarılan şabalıdı 77 

36 Çəmən-şabalıdı 56 

37 Qədimdən suvarılan çəmən-şabalıdı 74 

38 Tünd 


boz 

82 


39 Tipik 

boz 


66 

40 Açıq boz 

44 

41 Suvarılan boz 



66 

42 Çəmənləşmiş boz 

68 

43 Çəmən-boz 79 



44 Suvarılan çəmənləşmiş-boz 

68 


45 Suvarılan çəmən-boz 70 

46 Boz-qonur 

40 

47 Yuyulmuş subasar çəmən-meşə 75 



48 Karbonatlı subasar çəmən-meşə 70 

49 Subasar-çəmən /allüvial-çəmən/ 63 

50 Yuyulmuş çəmən-bataqlı 71 

51 Karbonatlı çəmən-bataqlı 67 



 

 

AZƏRBAYCAN ZONAL TORPAQLARI ÜÇÜN (BİN) 

TƏSHİH ƏMSALLARI 

 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

462 


 

Torpağın adı Torpağın xassələrinə 

görə bonitet balı 

BİP üçün təshih 

əmsalları 

Qaratorpaqlar  

100 

1.00 


Çimli dağ-çəmən 89 

0.62 


Tipik qonur dağ-meşə 87 

0.65 


Tipik qəhvəyi dağ-

meşə 


85 0.80 

Adi dağ şabalıdı 60 

0.78 

Podzollu-sarı 78 0.94 



Tipik boz 

66 


0.63 

 

 

AZƏRBAYCANIN TƏBİİ-İQTİSADİ ZONALARI ÜZRƏ 

TORPAQLARIN BONİTET BALI VƏ MÜQAYİSƏLİ DƏYƏRLİLİK 

ƏMSALI (TMDƏ) 

 

Təbii-iqtisadi rayonlar 

Sahəsi  

Orta 

ölçü 

balı 

TMDƏ 

ha % 

Abşeron 5085,0 

5,88 

44 


0,69 

Şamaxı - İsmayıllı 5924,7 6,87 60 0,94 

Quba - Xaçmaz 

8045,1 


9,31 

71 


1,11 

Lənkəran - Astara 

6365,5 

7,37 


72 

1,12 


Kür - Araz 

24778,7 


68,67 

67 


1,05 

Şəki – Zaqatala 

10418,4 

12,06 


59 

0,92 


Gəncə – Qazax 

12553,2 


14,52 

66 


1,03 

Kəlbəcər – Laçın 2907,9 

3,36 71 

1,11 


Naxçıvan MR 

5363,1 


6,21 

55 


0,86 

DQMV 4973,4 

5,75 

72 


1,12 

 

TORPAQLARIN (torpaq sahələrinin) EKOLOGİYASI  – kənd 

təsərrüfatı ekologiyasının bölməsi; torpaqdan istifadə  şəraitini təyin 

edən təbii faktorları öyrənir. T.e. təbiətin mühafizəsi fəaliyyəti ilə  sıx 

bığlıdır. Termini L.Q.Ramenski (1938) təklif etmişdir. 



TORPAQLARIN EKOLOJİ MÜNBİTLİK MODELİ – 

Torpaqların münbitlik modeli – bitki məhsuldarlığının müəyyən 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

463 


 

səviyyəsinə uyğun gələn aqronomik cəhətdən  əhəmiyyətli torpağın 

xassələri və rejimlərinin məcmusu hesab olunur. Bu istiqamətdə olan 

meteriallara və respublikamızda aparılan torpaq – aqroekoloji 

tədqiqatlara, ayrı-ayrı regionların təbii  şəraitinin təhlilinə  əsaslanaraq, 

bitgilərin (taxıl, pambıq, üzüm, çay, meyvə, otlaq, meşə) tələbatından 

asılı olaraq müxtəlif torpaqlar üçün münbitlik modeli işlənmişdir 

(Məmmədov, 1998). Zonal əkinçilik sistemləri çərçivəsində münbitliyin 

idarə edilməsi əhəmiyyətinə görə Azərbaycan torpaqlarının xassələrinin 

faktiki və optimal parametrləri  əsasında doqquz blokdan ibarət 

münbitlik modeli hazırlanmışdır: 

1) Aqroekoloji blok; 2) Torpaq tərkibi bloku; 3) Torpaq rejimləri 

bloku; 4) Torpaq xassələri bloku; 5) Qiymətləndirmə bloku; 6) 

Biometriya bloku; 7) Torpaq faunası; 8) Aqromeliorasiya bloku; 9) 

Monitorinq bloku.  

TORPAQLARIN TƏSNİFATI  – Torpaqların mənşəyinə  və  əsas 

xassələrinə görə ayrı-ayrı qruplarda birləşdirilməsi. T.t.-da əsas 

taksonomik bölgü vahidi torpaq tipidir. Torpaq tipindən aşağı taksonlar 

yarımtip, cins, növ və növmüxtəlifliyidir. Genetik torpaq tipinə eyni 

bioiqlimdə, eyni mənşəli, vahid morfoloji quruluşlu və eyni ana süxur 

üzərində inkişaf etmiş torpaq qrupu aiddir. 



TORPAQŞÜNASLIQ  – Torpağın quruluşu, mənşəyi, tərkibi, 

xassələri, inkişafı, coğrafi yayılma qanunauyğunluqları, münbitliyi və 

səmərəli istifadə üsulları haqqında elm. Torpaq genezisi, torpaq 

təsnifatı, torpaq fizikası, torpağın kalloidal və bioloji kimyası, torpaq 

coğrafiyası və kartoqrafiyası, torpaq geokimyası, torpağın bonitirovkası, 

torpağın meliorasiyası T.-ın  ən mühüm bölmələridir. Azərbaycan 

Respublikasında T. elminin inkişafında H. Ə. Əliyev, V. R. Volobuyev, 

M. M. Salayev, K. Ə. Ələkbərov, M. İ. Cəfərov Q. Ş. Məmmədov, M. P. 

Babayev və b.-nın böyük əməyi olmuşdur. 

TOYUQKİMİLƏR (Galliformes) – quşlar dəstəsi Azərbaycanda 8 

növü məlumdur. T. tundradan tropik meşələrə və yüksək dağlara qədər 

bütün zonalarda rast gəlinir. Oturaq quşlardır, yalnız bildirçinlər 

köçəridir. T. qiymətli idman ov obyektidir. Ağ  kəklik, tetra, qırqovul, 

bildirçin xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. T.-in sayı qanunsuz ovlama 

nəticəsində azalmışdır. 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

464 


 

TOZAĞAC FƏSİLƏSİ  (Betulaceae) – növ tərkibinə görə azlıq 

təşkil etsə  də,  ərazicə geniş yayılan fəsilədir. Bu fəsilənin 

nümayəndələri  Şimal Yarımkürəsində subtropik iqlim zonasından 

başlamış Arktika tundrasına qədər geniş ərazidə yayılıb. Fəsiləyə 6 cins 

daxildir. Qafqazda 5, Azərbaycanda isə 2 cinsin növləri bitir: tozağac 

cinsi və qızılağac cinsinə Respublikamızın dağlarında üç tozağac növü: 



Padde (B. raddeana), Litvinov (B. Litwinowi)  və sallaq tozağac  (B. 

Pendula) bitir, O.N.Mirzəyev (1988-1998) Azərbaycan florası üçün 

daha iki tozağac növü – ağ tozağac  (B.Alba)  və  B.microlepis  əlavə 

etmişdir. 

Azərbaycanda qızılağacın 3 növü yayılmışdır: ürəkyarpaq qızılağac 



(Alnus subcordata), boz qızılağac (A. incana) və saqqallı qızılağac (A. 

barbata)

 

 



 

 

 



 

 

 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

465 


 

 

1-Radde tozağacı; 2-Litvinov 

tozağacı; 3-Sallaq tozağac 

Boz qızılağac 

1-Zoğ; 2-yumurtalıq; 3-erkək çiçək 

qrupu; 4-dişi çiçək qrupu; 5-

tumurcuqlu zoğ 

 

 

TOZANAQ – bax: tozlu tufanlar. 

TOZLAMA VEKTORLARI – hər hansı bitkini tozlandıran 

faktorlar (heyvanlar, külək). 



TOZLANMA, BİTKİLƏRİN TOZLANMASI – Yetişmiş 

erkəkciyin toz hüceyrələrinin örtülü toxumlularda dişiciyin, 

çılpaqtoxumlularda yumurtacığın ağızcığına düşməsi. Tozcuğun üst qatı 

boruya çevrilərək içərisindəki erkək hüceyrəsini (sperma) yumurta 

hüceyrəyə çatdırır və onu mayalayır, nəticədə ziqota (rüşeym)  əmələ 

gəlir. Örtülütoxumlularda 2 cür T. – öz-özünə tozlanma, çarpaz 

tozlanma olur. 

TOZLU TUFANLAR – Torpaq səthindən toz qaldıraraq onu uzaq 

məsafədə sovurub aparan güclü (20 m/s) küləklər.  Əsasən səhra, 

yarımsəhra və çöl zonasının kənd təsərrüfatı rayonlarında tez-tez baş 

verir. Kənd təsərrüfatına böyük ziyan vurur. Mübarizə  tədbiri 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

465 


 

tarlaqoruyucu meşə zolaqlarının salınması hesab olunur. 

Kənd təsərrüfatı üçün ən təhlükəli meteoroloji hadisələrdən biri 

sayılır. Bu hadisə həm təbii, həm də antropogen faktorların təsirilə baş 

verir. 

Tozlu tufanlar kompleks aqrometeoroloji faktorlar nəticəsində baş 



verir. Onlara güclü küləklər (10-20 m/s), torpaq səthinin quru və tozlu-

qumlu olması, tarlada bitki örtüyünün zəif inkişaf etməsi, geniş açıq 

sahələrin mövcudluğu aiddir. Tozlu tufanlar adətən havanın nisbi 

rütubətliyi 50%-dən aşağı olduqda baş verir. Göstərilən kompleks 

faktorlar çöl, yarımsəhra və səhra zonalarında baş verir. 

Azərbaycanda tozlu tufanlar külək eroziyası  şəklində  əsasən, 

Abşeron yarımadasında müşahidə edilir. 

TÖKÜNTÜ (BİTKİNİN)  – Bitkinin ölü hissəsi olub ölü kütləyə 

aiddir, bura torpağın səthinə  və ya su hövzəsinin dibinə tökülən 

yarpaqlar, budaqlar, çiçəklər, toxumlar, meyvələr, qabıqlar, tozcuqlar, 

sporlar və s. daxildir. İllik töküntü bəzi bitki qruplaşmalarında (xüsusilə 

meşə) torpaq səthində döşənək yaradır. Torpağın səthinə, sonra isə onun 

qatlarına töküntü ilə bitki sintez edən üzvi maddə ilə yanaşı, torpaq 

qatlarından mənimsənilən mineral (kül elementləri) maddələr də daxil 

olur. 


TÖKÜNTÜLƏR – dağ süxurlarının sortlaşmamış  və kobud 

qırıntılarının dağ yamacı özülündə  və  aşağı hisəsində toplanmış 

yığıntılar. Onlar dağ süxurlarının aşınması və yamac boyu aşağıya doğru 

yuvarlanması nəticəsində yaranır. Bu proseslər bəzən töküntü eroziyası 

da adlanır. 

Mergellər və gilli şistlər yayılmış yamaclarda daha çox müşahidə 

olunur. T. çox vaxt geniş, münbit torpaq sahələrini örtür. Tərkibində toz 

və gil funksiyaları olan T. ərinti və yağış suları ilə eroziyaya məruz 

qalır. Yarğan yamaclarının aşağı hissələrində  də xeyli T. yığılır və 

müvəqəti axınlarla yarğanlardan çıxarılır.  



TÖKÜNTÜLƏRDƏ 

BİTKİLƏR ÜÇÜN ZƏHƏRLİLİK 

(TOKSİKLİK) – süxur töküntülərində suda asan həll olunan və bitkilər 

üçün zərərli duzların miqdarının yol verilən həddən (>0,25%) çox, 

yüksək qələvi (su suspenziyasında pH-ın 9,0-dan yuxarı) və güclü turş 

mühitin (pH-3,5-dən aşağı) olması ilə yaranır. Töküntülərdə  ağır 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

466 


 

metalların (qurğuşun, sink, civə, kadmium, xrom və başqa elementlər) 

həddən çox toplanması ilə də canlı aləm üçün toksiklik yarana bilər. 

TÖKÜNTÜLƏRDƏ  İLKİN OT BİTKİLƏRİ – töküntülərdə 

yayılan ilkin bitkilər. Bitkilərin tərkibi töküntüləri  əhatə edən  ərazidə 

yayılmış  səciyyəvi bitkilərin xüsusiyyətlərindən, bitki sporlarının 

yayılmasından və töküntü süxurlarının aqrokimyəvi xassəsindən asılıdır. 

Töküntülərdə ilk bitki toxumlarının çıxışı küləklə gətirilən bitki növləri 

hesabına olur. Rayonun təbii amillərindən və töküntüləri təşkil edən 

süxurların fiziki və kimyəvi xassələrindən asılı olaraq ilkin ot bitkiləri 

alaq və ya yayılma arealına malik zonal bitki növləri ola bilər. 



Download 3.98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   60




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling