Гулистон давлат университети аблакулова Н. А., Абдиқулов З. У

Назорат саволлари:

1. Углеводларнинг ўсимликлар танасидаги аҳамияти.

2. Углеводларнинг таснифи.
3. Углеводларнинг парчаланиши.


13-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ


МАВЗУ: КРАХМАЛНИ АМИЛАЗА ФЕРМЕНТИ БИЛАН ПАРЧАЛАШ


Назарий тушунча: Амилазалар – карбоннинг 1- ва 4-атомлари ўртасидаги глюкозид боғларини парчалаш йўли билан крахмал, гликоген ва уларга яқин полисахаридлар гидролизини тезлаштиручи ферментлар. Амилазаларнинг 3 хили бор: а-амилаза ҳайвон, ўсимлик ва микроорганизмларда учрайди; у иштирок этадиган реакцияларда, асосан, декстринлар ҳосил бўлади. а-амилаза юксак ўсимликларга хос бўлиб, мальтоза ва йирик молекулали декстринлар ҳосил бўлишини жадаллаштиради. Глюкоамилаза ҳайвонлар қони, моғор замбуруғлари, бактериялар ва бошқаларда бўлиб, глюкоза ва декстринлар ҳосил бўлишини тезлаштиради. Одатда, полисахаридлар гидролизида турли амилазалар бараварига иштирок этади. Амилазаларнинг физиологик аҳамияти шуки, у ҳужайралардаги полисахаридлар заҳирасини сафарбар қилади (масалан, уруғ унаётганда). Овқат ҳазм қилишда ҳам амилазаларнинг аҳамияти катта; одам ҳамда ҳайвонларнинг сўлагида ва меъда ости безининг ширасида бу модда бор. Моғор замбуруғлари билан бактериялардан олинадиган а-амилаза спирт саноатида ва нон ёпишда, Глюкоамилаза эса крахмалдан глюкоза ишлаб чиқаришда қўлланилади.
Амилаза тарихида биринчи очилган фермент эканлигини Anselm Payen 1833 yilda диастаза-фермент эканлигини ёзган вақтда кашф этган эди яъни крахмални малтозага парчалайдиган ферментни тасвирлаб берган. Бошқа маълумотларга кўра, амилазани 1814 йилда Санкт-Петербург Фанлар академиясининг академиги К. С. Кирхгоф очган. Амилаза шакар қўшмасдан таомларни узоқ вақт чайнаш билан ширин таъм пайдо бўлишига олиб келади. Амилаза тупурикда мавжуд бўлиб, у ерда овқат ҳазм қилиш жараёни бошланади. Амилаза ферменти (а-1,4-глюкан-4-глюканоҳидролаза) малтозага оралиқ парчаланиш маҳсулотлари (декстринлар) орқали крахмални гидролиз қилади. Иккинчиси, фермент малтазаси таъсири остида глюкоза иккита молекулага бўлинади. Туприк таркибида амилаза ва малтоза мавжуд, шунда тупурик крахмални глюкоза ичига сингиб кетиши мумкин.
Шундай қилиб, йод билан реакция қилиш натижасида крахмалнинг емирилиш тезлигини кузатиш мумкин. Туприк таркибидаги амилазанинг фаоллиги кўп физиологик аҳамиятга эга емас ва ҳар хил одамларда сезиларли даражада фарқ қилиши мумкин.

1.