Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

aqliy va jismoniyfaoliyat turlari
farqlanadi. Aqliy 
faoliyat aqliy, intellektual harakatlarga asoslanadi va shaxsning ongli tarzda, 
ichki psixologik mexanizmlar vositasida amalga oshiradigan harakatlarini o‘z 
ichiga oladi. Undan farqli, jismoniy faoliyat motor harakatlarga tayanadi.
58-rasm  
Faoliyat turlari
 
Predmetli 
harakatlarning 
nimalarga 
yo’naltirilganligiga 
qarab
Tashqi 
faoliyat
Ichki 
faoliyat
Aqliy 
harakatlar
Perseptiv 
faoliyat
Mnemik 
faoliyat
Fikrlash 
faoliyati
Imalitiv 
faoliyat
Eksteriorizasiya
Interiorizasiya
Ongning bevosita 
ishtiroki darajasiga 
ko’ra
Malaka
Ko’nikm
a
Insonlarning xosligi 
bo’yicha
Muloqot
O’yin 
O’qish 
Mehnat 
qilish

---

213
Faoliyatga yo’nalgan maqsad, odatda, yo ko’proq, yo ozroq darajada 
uzoqlashgan bo’ladi. Kishi ana shu maqsad yo’lida harakat qilgan sari uning 
oldida paydo bo’ladigan qator juz’iy vazifalarning kishi tomonidan izchillik 
bilan xal etila borishidan tarkib topadi.
Faoliyatning yolg’iz bitta oddiy joriy vazifani bajarishga yo’naltirilgan 
nisbatan tugallangan har bir shunday qismi 
harakat
deb ataladi. Harakat 
tarkibiga kiruvchi sa’i-harakatlar sistemasi pirovard natijasida ushbu 
harakatning maqsadi bilan boshqariladi va yo’naltiriladi. Masalan, ma’ruzani 
konspekt qilayotgan talabaning predmetli harakati yozuvga qaratilgan bo’lib, u 
avvalo o’sha daftardagi yozuvlar soni va sifatida o’zgarishlar qilish orqali 
bilimlar zahirasini boyitayotgan bo’ladi.
Har qanday sharoitda ham barcha harakatlar ham ichki - psixologik, ham 
tashqi - muvofiqlik nuqtai nazaridan ong tomonidan boshqarilib boradi. Har 
qanday faoliyat tarkibida ham aqliy, ham jismoniy - motor harakatlar 
mujassam bo’ladi. Masalan, fikrlayotgan, o’ylanayotgan odamni ziyraklik 
bilan kuzatsangiz, undagi etakchi faoliyat aqliy bo’lgani bilan uning 
peshonalari, ko’zlari, xattoki, tana va qo’l harakatlari juda muhim va jiddiy 
fikr xususida bir to’xtamga kelolmayotganidan, yoki yangi fikrni topib, undan 
mamnuniyat his qilayotganligidan darak beradi. Bir qarashda tashqi elementar 
ishni amalga oshirayotgan - misol uchun, uzum ko’chatini ortiqcha barglardan 
xalos etayotgan bog’bon harakatlari ham aqliy komponentlardan xoli emas, u 
qaysi bargning va nima uchun ortiqcha ekanligidan anglab, bilib turib olib 
tashlaydi. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, har qanday faoliyat ham tashqi 
harakatlar asosida shakllanadi va motor komponentlardan iborat bo’lishi