Guliston davlat universiteti sattarov karim qarshievich tuxtamisheva gulnoza qarshibaevna

Eslatma: vaqtni tejash maqsadida talabalarga oldindan quritilgan va 
sovutilgan byukslar tarqatiladi. 
Elektr quritish javonlarida quritib namlikni aniqlashda javonni qizdirish 
uchun haroratni 105
0
S gacha ko`tarishga 30 daqiqa, 130
0
S ga ko`tarish uchun 
esa 40 daqiqa ketadi. Javonda haroratni pasaytirish o`rtacha 10
0
S dan oshmaydi. 
SESh-3M da ish tartibi quyidagicha amalga oshiriladi. Ulagichni “ulanadi” 
holatiga qo`yiladi. Shunda signal lampochkasi qizil rangda yonadi. Javon 
harorati 130
0
S li belgiga qo`yiladi, eshik ochilib, buraladigan stol uyachalariga 
namunachali byukslar qo`yiladi (qopqoqlari ochiq holda), shundan so`ng 
eshikcha yopiladi. Javon to`ldirilganidan keyin odatda, harorat pasayadi, bunday 
bo`lishini signal lampochkasining qizil rangi ko`rsatadi. Javonda 130
0
S 

---

30 
haroratga qo`yish (signal lampochkasi o`chadi) vaqti belgilanadi. Quritish 
vaqtida termoregulyatorning to`g`ri ishlashi natijasida signal lampochkasi 
gohida yonadi, gohida o`chadi va shu bilan isitgichning vaqti-vaqtida ulanishi 
va o`chishini ko`rsatadi (3.1-rasm). 
3.1-rasm. SESh-3M elektr quritish javoni: 
A-umumiy ko`rinishi; B-kesimi. 1-korpus; 2-aylanma stol; 3-eshikcha; 4-elektr isitgich; 
5-kontaktli termometr; 6-shturval; 7-signal lampochkasi. 
 
Byukslar 40 daqiqadan keyin tigel qisqichi bilan olinadi, qopqoqlari 
yopiladi va 10-15 daqiqaga eksikatorga sovutish uchun qo`yiladi. Javonni 
to`ldirish va bo`shatishda buraladigan stol shturval yordamida boshqariladi. 
Sovutilgandan keyin har bir namunachali byuks 0,01 aniqlikda tortiladi va 
quritishdan oldingi va keyingi og`irliklari farqiga qarab yo`qolgan namlik 
aniqlanadi. Namlik quyidagi formula orqali hisoblanadi:
А
а
А
Х
100
)
(



bu erda: X – don namligi,%; 
A – quritguncha namunacha og`irligi, g; 
a – quritgandan keyingi namunacha og`irligi, g. 
Don namligi olingan namunacha og`irligiga qarab foizda ifodalanadi. 
Namunacha 5 g ligida u bug`langan namni (quritilganidan keyin) 20 ga 
ko`paytirilgan miqdoriga teng. 
Ikki parallel aniqlashdan o`rtacha arifmetik hisob olinadi va bu natija 0,01 
aniqlikda ishchi daftariga yoziladi. Ikki parallel aniqlash o`rtasidagi farq 0,25% 
dan oshmasligi kerak.