H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi

 
 
9.2-chizma. Pul saqlashning yalpi xarajatlari. 
Bankka qatnashuvchilarning 
xarajatlari
N Bankka qatnashuvchilarning soni
iY 
2N 
В 
FN 
С 

---

221 
9.2-chizmada pullarni saqlashning birgalikdagi xarajatlari minimumi 
(s)N* nuqtasida erishildi. Shuning uchun N=N*, bu yerda, N*-bankka qatnash 
soni 
bo‘lib, 
unda 
pullarni 
saqlashning 
birgalikdagi 
xarajatlari 
minimallashtiriladi, boshqacha aytganda, N*-bankka qatnashning optimal 
soni. 
N=N*da bankka qatnash xarajatlari egri chizig‘i va olinmagan foizlar egri 
chizig‘i V nuqtada kesishadi va bu yerda bankka qatnash xarajatlari va 
olinmagan foizlar bilan bog‘liq xarajatlar teng, ya’ni FN*= V2N*i.
N=√iV/2F bu yerda N=N* bo‘lganda yil davomida qo‘llardagi naqd 
pullarning o‘rtacha summasi M=V/2N*=V/(√Vi/2F) bo‘ladi.
Buni oddiylashtirib, quyidagiga ega bo‘lamiz:
M
2
=V
2
*2F/4Vi=VF/2i*M=√VF/2i.
Demak, aholining bankka qatnash bilan bog‘liq harakatlari (G’) qancha 
yuqori bo‘lsa, uning qo‘lidagi yil davomida sarflamoqchi bo‘lgan naqd pullari 
(V) shuncha ko‘p va foiz stavkasi shuncha kam (i) bo‘ladi. 
Baumol-Tobin modelidan boylikni pul shaklidagi aktiv aksiyalar va 
obligatsiyalar shaklidagi pul aktivlariga taqsimlashning optimal variantini 
tanlashda foydalanish mumkin. Bu holda i boylikni pul va pul aktivlar 
ko‘rinishda saqlashdan keladigan daromadlar farqi, aG’-pulsiz aktivlarni 
pulga aylantirish sarflari (masalan, dallollik xizmatlari uchun sarflar), aN-yil 
davomida shunday aylantirishlar soni. 
Bundan tashqari, Baumol-Tobin modeli naqd pullarga talab daromadga 
(V) to‘g‘ri proporsional va foiz stavkasiga (i) teskarii proporsianal.
Turli shakldagi pul muomalasi iqtisodiy qonun bilan tartibga solib 
ko‘riladi va u tovarlar massasi bilan ular narxi darajasi va pul muomalasi 
tezligi o‘rtasidagi iqtisodiy bog‘liklikni ifodalaydi.