ham zarar ko‘rmasliklari lozim. Ya’ni shariyat man shunchalik zararni
ham birovlarga yetkazishdan qaytargan. Zarar yo‘q, zarar yetkazish yo‘q
degan qoidadan fuqaxolar bir qancha fiqhiy qoidalarni hulosa qilib
olishgan. Bu qoidalar shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf
hazratlarining “Usulul fiqh” kitobida tartib bilan keltirilgan. Ulamolarimiz
aytadilarki, man shu zarar yetkazish yo‘q degan qoidadan fuqaxolar 9 ta
usuliy qoida olishgan.
Birinchisi har qanday zarar imkon boricha qaytariladi, imkon bo
‘lmagan paytda inson ojiz, manzur tutiladi. Bu qoidadan zarar bo ‘lgandan
keyin daf qilish emas, birinchi bo ‘lib zararni oldini olish tushunilishi kerak.
Shuning uchun zarar keltiradigan narsalarni daf qilish ushbu hadis asosida
53
vojib bo‘ladi. Masalan, dushman kelib qolsa, unga qarshi jangchi, qurol-
aslaha bilan har bir yurt o‘zini himoyasini tayorlab qo‘yish kerak. Alloh
Taolo quronda “Dushmanlarga qarshi qo‘lingizdan kelgancha quvvatni
hozirlab qo‘ying”, deb aytadi. Bu oyatni davomida chegarada turadigan
otlarni ham deyilgan. Bu otlar harbiy holat, quvvat esa yana ham umumiy,
qurol-aslaha, ilm-fan, kashfiyotlar insonlarni hayotiga tushadigan
tahdidlarni daf qilishga kerak.
NUKTA: Hikoya: Bir podshoh harbiy, mergan qurol-aslahalarni
tayorlab, harbiy tayorgarliklarni yaxshi olib borar ekan. Davlat tinch osuda
yashashar ekan. Keyinchalik podshoh vafot etib, o‘rniga yosh o‘g‘li podshoh
bo ‘libdi. Vazirlardan biri aqillilik qilib, hozir biz hisob kitob qilib ko‘rsak
qurol, harbiy tayorgarlik, otlarga juda katta pul ketmoqda, hozir hamma
tinch bo‘lsa, shuncha harajatni nma keragi bor deb, haligi otlarda yer
Do'stlaringiz bilan baham: |
