Hayot faoliyati xavfsizligining madaniyatini shakllantirish asoslari

Rasm 32. Hayot faoliyati xavfsizligi soxasidagi tarbiya yo„nalishlari
Birinchisi - ozodlik va javobgarlikni oqilona birgalikda olib borish 
zaruratini his qilishini tarbiyalash. Odamzodning yuksak milliy manfaatlari 
yolida omon qolishi, ehtiyot qilishi uchun insonlar o‗z hoxishlari bilan huquq va 
9
Mirziyov SH.M. Tanqidiy tahlil, qat‘iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‗lishi kerak. 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‗ishlangan majlisidagi O‗zbekiston 
Respublikasi Prezidentining nutqi. // Xalq so‗zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar, №11. 
demografik xavfsizlik va oilaviy tarbiya
ozodlik va javobgarlikni oqilona birga olib 
borishni tarbiyalash hissi
Hayot faoliyati xavfsizligi soxasidagi tarbiya yо„nalishlari
insonparvarlik 
xavfsizligi 
harbiy xavfsizlik
xavfsiz 
bolalik
axborot xavfsizligi 
siyosiy xavfsizlik 

---

82 
ozodlikdan chegaralanishlari zarur. O‗zi, oilasi, davlati, butun odamzod, har bir 
fikr va kirdikori uchun javobgarlikni shakllantirish – HFX asoslarining bosh 
masalalaridan biridir.
Ikkinchisi- demografik xavfsizlik va oilaviy tarbiY. HFX asoslari fani 
doirasida hayotga, o‗zining sog‗lig‗iga jiddiy munosabatda bo‗lish, ruhiy, 
intellektual va jismoniy rivojlanishni amalga oshirish tarbiyalanadi. 
Bu tarbiyaviy masalalardan biri - bolalar ongiga ota-ona bo‗lish 
quvonchini naqadar buyukligiga, katta oila, aka - ukalari bo‗lishining
muhimligiga ishonch tug‗dirishdir. O‗quvchilar, maktabni tugata turib, katta 
oilasi bo‗lishga intilishi juda ham muhimdir.
Uchinchisi - xavfsiz bolalik. HFX asoslari fanini o‗qitish tizimi bolalar 
xavfsizligini ta‘minlashning ijtimoiy mexanizmidan birining funksiyasini, yani 
bolalar ustidan jamoat homiyligini amalga oshirish hisoblanadi.
O‗quv-tarbiyaviy jarayon doirasida giyohvandlik, ichkilikbozlik, chekish, 
odatiy bo‗lmagan qoidalar profilaktikasi amalga oshadi, maktabga nomaqbul 
tashkilotlarni kirishiga to‗sqinlik qiladi.
 
To‗rtinchi - axborot xavfsizligi. Bu yo‗nalish HFX asoslari yo‗nalishining 
mazmunida barcha insoniyat uchun axborot hayot faoliyati xavfsizligida yangi
sohaligini ta‘kidlaydi. Hozirgi sivilizatsion rivojlanish vaqtida axborot faktori 
hal qiluvchi rol bo‗lib, axborot manbalari uchun kurashlar, asosiy axborot 
oqimlari ustidan nazoratni kuchayishi va axborot sohasidagi katta o‗zgarishlar
barcha odamzod uchun ham, alohida inson uchun ham yangi xavflarni va 
tazyiqlarni tug‗diradi.
Xalqimiz aholisi, shu jumladan talabalar to‗g‗ridan-to‗g‗ri axborot 
tajovuzi bilan to‗qnashadi. Dushmanona, bizga yot axborot bolalar ongiga 
sindiriladi. Ular ongiga axborot erkinligi sifatida o‗z-o‗zini parchalash, yo‗ldan 
ozdirish batsillalari kiritiladi, tushunchalarni o‗zgartiriladi, turli xildagi o‗ylab 
topilgan o‗rgimchaksimon odamlar, g‗arbiy maxsus xizmat qahramonlari 
yaratiladi.
Shu sababli HFX asoslari fanining masalasi- o‗quvchining ruhiy dunyosini 

---

83 
ommaviy axborot vositalarining zararli ta‘sirdan muxofazalash, ularga ijtimoiy 
immunitetni ishlab chiqishga, yo‗nalish olishga, axborot oqimlari ichida yo‗l 
topa bilishiga yordam berish hisoblanadi.
Beshinchisi - harbiy xavfsizlik. Harbiy ishga o‗quvchilarni tayyorlash – 
O‗zbekistonning milliy xavfsizligini tashkil etuvchisi bo‗lib, xalqimizning 
omon qolishi, o'zi bo'lishidir. Urushni xoxlamaslik bir ish bo‗lsa, boshqasi - 
urushdan qo‗rqish hisoblanadi. HFX asoslarini o‗rganish asosida qo‗rquvni 
orttirish emas, ―aqlli qo‗rqmaslik‖ni tarbiyalashga mo‗ljallangan.
Oltinchi - siyosiy xavfsizlik. Siyosat milliy xavfsizlikni ta‘minlash 
tizimida muhim o‗rinni egallaydi. U katta yaratuvchanlik potensiali bilan birga 
vayron qilish xususiyatiga ega bo‗lishi, jamiyatni, davlatni gullab-yashnashiga 
yoki uni inqirozga uchrab, halok bo‗lishiga olib kelishi mumkin. HFX asoslari
kursi o‗sib kelayotgan avlodga davlatni xavfsiz boshqarish madaniyatida 
ishtirok etishni, hayot faoliyati xavfsizligining siyosiy madaniyati 
ko‗nikmalarini singdiradi.
Yettinchi - insonparvarlik xavfsizligi bo‗lib, maktabni insonparvarlik, 
insoniylashtirishi, bilim bilan madaniyat nizolarini oxirgi yillarda keskin 
kuchayishini hal qilish, maktabning maqsadli yo‗nalishi bo‗lgan har bir 
o‗quvchida ma‘naviy, xavfsiz turdagi shaxsni tarbiyalash bilan bog‗liq. 
Insonparvarlik xavfsizligi mamlakatimiz an‘analarini, madaniyatini, san‘at 
yutuqlarini, tarixiy tajribalar vorisligini ta‘minlaydi. Insonparvarlikning eng 
yuksak maqsadlari, qadriyatlari, yurtimiz va butundunyo madaniyatining 
yuksak an‘analariga tayanish millatni aynashdan saqlaydi. Bundan tashqari, 
hayot faoliyati xavfsizligi madaniyatini shakllantirishda xavfsizlik nuqtai 
nazaridan yaxshi insonlar tasvirida tarbiyalash ham muhim ahamiyat kashf etadi. 
Bunday tasvir sifatida atrofdagi odamlar - qarindoshi, o‗qituvchisi, 
zamondoshlar, sevimli asar qahramonlari va b. misol bo‗ladi