Iii боб инглиз тилини ўрганиш жараёнида ўқувчиларнинг маънавий

2-илова.

Ўз-ўзини баҳолаш натижалари (0-5 балл) 3.5-жадвалда келтирилган.

3.5-жадвал. Ўқувчиларнинг маънавий-ахлоқий маданиятини ўзлари баҳолаши натижалари

№	Маънавий-ахлоқий маданият кўрсаткичлари	Ўртача балл
I.	Маънавий-ахлоқий қадриятлар
1.1	Инсон ҳаёти қадриятларини тан олиш, ўз мавжудлигининг моҳиятини англаш	4,2
1.2	Ўз қадрини ҳис қилиш ўз-ўзини ҳурмат қилиш йўли сифатида	4,7
1.3	Инсонпарварлик бошқа инсонга нисбатан ҳурмат ва хайрихоҳлик сифатида	4,0
1.4	Ўз Ватани тарихи ва маданиятини билиш	3,9
1.5	Маънавий-ахлоқий ривожланиш ва ўзлигини намоён қилиш шахсий эҳтиёж сифатида	3,8
1.6	Ватанга содиқлик Ватан туйғуси, унинг тақдирига дахлдорлик, у билан чамбарчас боғлиқлик сифатида	3,7
1.7	Маънавий-ахлоқий ва жисмоний соғломликнинг аҳамияти	4,3
	Ўртача балл	4.1
II.	Маънавий-ахлоқий билимлар
2.1	Умуминсоний маънавий принциплар ва ахлоқ нормаларини билиш	4,4
2.2	Ўз халқи, мамлакатининг маънавий-ахлоқий анъаналарини билиш	4,1
2.3	Ўрганилаётган тил-оид бўлган (жумладан, инглиз тили) мамлакатнинг маънавий-ахлоқий анъаналарини билиш	3,5
2.4	Маънавий маданиятнинг жаҳон, мамлакат ва шахсий соҳаларини билишга интилиш	3,9
2.5	Шахслараро алоқалар соҳасидаги билимлар	3,8
2.6	Жаҳон тамаддуни тарихи ва маданиятини билиш	3,8
2.7	Маънавий-ахлоқий камолотга эришиш воситаларини билиш	4,0
	Ўртача балл	3,9
III.	Маънавий-ахлоқий эҳтиёжлар ва қобилиятлар
3.1	Идеаллар ва ҳаёт мазмунини қидириш эҳтиёжи	3,7
3.2	Шахсий, касбий, маънавий ва фуқаролик жиҳатдан камолотга эришиш эҳтиёжи ва қобилияти	3,6
3.3	Маънавий ва самарали фаолиятда ижодий салоҳиятини амалга ошириш лаёқати	4,0
3.4	Мулоқот ва ҳамкорлик қобилияти эҳтиёжи	3,9
3.5	Маънавий танлов ва ўз-ўзини назорат қилишга тайёрлик қобилияти	4,1
3.6	Ўз нуқтаи назарини ифодалаш ва ҳимоя қилиш қобилияти	3,8
3.7	Салбий одатларга қарши туриш қобилияти	3,6
	Ўртача балл	3,8
IV.	Маънавий-ахлоқий сифатлар
4.1	Эрксеварлик онгли равишда шахсий, касбий, фуқаролик жиҳатдан камолотга эришиш лаёқати сифатида	4,5
4.2	Яхшилик инсонларга нисбатан меҳр, муносабат ва таъсир манбаи сифатида	4,1
4.3	Масъулиятлилик ўз фикрлари ва хатти-ҳаракатлари учун жавоб беришга маънан тайёрлик сифатида	4,0
4.4	Виждонлилик инсоннинг бутун ҳаёт фаолиятини бошқарадиган асос сифатида	4,0
4.5	Бурч ва масъулиятни намоён қилиш давлат, жамият, одамлар ва ўз-ўзи олдидаги мажбурият сифатида	3,5
4.6	Мулоқот маданияти, уддабуронлик, сабрлилик, толерантлик намоён бўлиши	3,6
4.7	Табиат ва атроф муҳитни сақлаш қобилияти	3,6
	Ўртача балл	3,9

Ўқувчиларнинг кўрсатилган мезон ва кўрсаткичлар бўйича ўз руҳий ҳолатини таҳлил қилишга мойиллик, маънавий-ахлоқий даражасини ўзлари баҳолаши натижалари таҳлили қуйидаги хулосаларга келишимизга имкон беради:
ўқувчилар маънавий-ахлоқий қадриятлар ва ўзларининг маънавий-ахлоқий ривожланишларини яхши англайдилар ва эътироф этадилар. Қуйидаги қадриятларни баҳолашда юқори балл қўйганликлари бунга далил: ўз қадрини ҳис қилиш ўз-ўзини ҳурмат қилиш йўли сифатида (4,7), инсон ҳаёти қадриятларини тан олиш, ўз мавжудлигининг моҳиятини англаш(4,2), маънавий-ахлоқий ва жисмоний соғломликнинг аҳамияти (4,3);
улар умуминсоний маънавий принциплар ва ахлоқ нормалари заруриятини тан оладилар (4,4), маънавий танлов ва ўз-ўзини назорат қилишга тайёрлик қобилиятини баҳолай оладилар (4,1), эрксеварлик онгли равишда шахсий, касбий, фуқаролик жиҳатдан камолотга эришиш лаёқати эканини эътироф этадилар (4,5).
Шу билан бирга, ўқувчилар қуйидаги қадриятларга етарлича йўналмаганликларини тан оладилар: ўз Ватани тарихи ва маданиятини билиш (3,9); маънавий-ахлоқий ривожланиш ва ўзлигини намоён қилиш шахсий эҳтиёж сифатида(3,8).
Ўқувчилар ўрганилаётган тил-оид бўлган мамлакатнинг маънавий-ахлоқий анъаналарини (3,5), жаҳон тамаддуни тарихи ва маданиятини яхши билмайдилар (3,8); уларда идеаллар ва ҳаёт мазмунини қидириш эҳтиёжи(3,7), шахсий, касбий, маънавий ва фуқаролик жиҳатдан камолотга эришиш қобилияти етарлича намоён бўлмайди (3,6); уларда давлат, жамият, одамлар ва ўз-ўзи олдидаги мажбурият сифатида бурч ва масъулиятни намоён қилиш суст ривожланган (3,5).
Тажриба-эксперимент ишлари жараёнида инглиз тилининг тарбияловчи имкониятлари, маданиятлараро алоқаларнинг маънавий-ахлоқий потенциалидан фойдаланиб, саналган зиддиятларни бартараф этиш ва ўқувчиларнинг маънавий-ахлоқий компетенциялари ривожланишини фаоллаштиришга уриндик.