Tohar turkumi: o‘lik.
(Turkumga mansub emas): grek, alban, arman.
OLTOY oilasi:
Turkiy tillar turkumi: (24 ta) o‘zbek, qozoq, qirg‘iz, turkman, turk, ozarbayjon, uyg‘ur, boshqird, qoraqalpoq, tatar, chuvash, yoqut, qorachoy, bolqor, tua, oltoy turklari, xakas, gagaus, shor, qorain, qumiq, no‘g‘ay, ayrot, karagas.
Oilasi
|
Guruhlari
|
Tillar
|
Turkiy tillar
|
Qarluq
|
o‘zbek va uyg‘ur
|
Qipchoq
|
qozoq, qoraqalpoq, qirg‘iz, tatar, boshqird, xakas, yoqut, chuvash…
|
O‘g‘uz
|
ozarbayjon, turkman, turk, oltoy turklari …
|
Turkiy tillar agglyutinativ tillar hisoblanadi. Bu tillarda har qanday grammatik ma’no alohida qo‘shimcha yordamida ifodalanadi. Qo‘shimchalar, asosan, o‘zakdan keyin qo‘shiladi. Masalan, savdogarlarga so‘zi → savdo + gar + lar + ga
T/r
|
Guruhlar
|
Xususiyatlari
|
Guruhlarga mansub tillar
|
1
|
Amorf tillar
|
Tarkibidagi so‘zlar hech qanday sintaktik shakl yasovchi qo‘shimchalarsiz to‘g‘ridan to‘g‘ri birikib, bog‘lanib keladi.
|
xitoy, tibet, birma, vyetnam va xitoy-tibet oilasiga mansub bo‘lgan boshqa tillar
|
2
|
Agglyutinativ tillar
|
Har bir grammatik ma’no ma’lum bir grammatik ko‘rsatkich bilan ifodalanadi. Masalan, o‘qimadim so‘zi tarkibida –ma fe’lning bo‘lishsizlik qo‘shimchasi, -di fe’lning zamon shakli, -m affiksi fe’lning shaxs-son ko‘rsatkichi
|
turkiy tillar, shu jumladan, o‘zbek tili, fin-ugor tillari, dravid, indonez, hindu tillari va boshqalar, shuningdek, alohida tillar hisoblanmish yapon va koreys tillari
|
3
|
Flektiv tillar
|
Birdan ortiq grammatik ma’no birgina grammatik ko‘rsatkich orqali ifodalanadi: rus tilidagi книга so‘zi tarkibidagi –a qo‘shimchasi jinsni (jenskiy rod), bosh kelishikni, birlik sonni ifodalab kelgan
|
hind-yevropa, semit, xamit tillari
|
4
|
Polisintetik tillar
|
Ularda butun bir gap bir so‘z holida yoziladi
|
Bu tillarga chukot tili, shuningdek, Amerikadagi ayrim hind tillari, Osiyodagi paleosiyo oilasiga kiruvchi ayrim tillar kiradi.
|
Mo‘g‘ul, manjur, yapon, koreys turkumlari ham shu oilaga mansub.
Turkiy tillar ichida faqat o‘zbek tili “o” lovchi til hisoblanadi. Masalan, at, ana, bash, qazan kabi so‘zlar o‘zbek tilida ot, ona, bosh, qozon shaklida talaffuz qilinadi.
FIN-UGOR oilasi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
