Ishlab chiqarishni boshqarish tizimlarining tasnifi. Texnologik jarayonlarini avtomatlashtirilgan tizimlarini tarkibi va strukturasi

- texnik taklif (TT) – hujjatlar to‘plami (loyihani ishlab chiqishning maqsadga 
muvofiqligini texnik va texnik-iqtisodiy asoslash (TIA));
Xulosa buyurtmachi texnik topshirig‘ini tahlil qilish va ishlab chiqilayotgan 
yoki mavjud buyumning xususiyatlarini hisobga olib, ularni qiyosiy baholash 
asosida beriladi. Belgilangan (korxonada, vazirlikda va hokazo) tartibda 
kelishilgan va tasdiqlangan TT eskiz loyihasini ishlab chiqish uchun asos bo‘ladi.
- eskiz loyihasi (EL) - (uning maqsadini, asosiy parametrlari va gabarit 
o‘lchamlarini belgilaydigan) hujjatlar to‘plami.
Ob’ektning nihoyatda murakkabligi holatida ushbu bosqichdan avval 
avanloyiha (loyihadan avvalgi tadqiqot) bo‘lishi mumkin.
Zarur bo‘lganda EL bosqichida ishlab chiqilayotgan ob’ektning maketlarini 
yasash va sinovdan o‘tkaziladi.
- texnik loyiha (TL) – hujjatlar to‘plami (yakuniy texnik echimlarni o‘z ichiga 
olgan, loyihalashtiriladigan ob’ektning tuzilishi haqida to‘liq tasavvur beruvchi, ish 
hujjatlarini ishlab chiqish uchun boshlang‘ich ma’lumotni beruvchi).
Barcha ishlar sikli loyiha faoliyatiga yakun yasaydigan bosqich - 
sertifikatlash (yaratilgan buyumning sifati darajasini aniqlash va uning talablarga 
muvofiqligini tasdiqlash) bilan tugatiladi.
 
2.1. Ishlab chiqarishning texnik va texnologik rivojlanishi vazifalari 
2.1.1. Ishlab chiqarishni texnik tayyorlash 
Yangi, zamonaviy va jahon bozorida raqobatbardosh bo‘lgan mahsulotni 
o‘zlashtirish ishlab chiqarishni texnik tayyorlashni tashkil etish va 
takomillashtirish bilan bevosita uzluksiz bog‘langan.

---

Ishlab chiqarishni texnik tayyorlash izchil bog‘liq bo‘lgan standartlar bilan 
belgilab beriladigan yangi texnika va texnologiyani yaratish, o‘zlashtirish va joriy 
qilish bo‘yicha ilmiy, loyiha-konstruktorlik, texnologik va ishlab chiqarish-xo‘jalik 
ishlarning majmuidir.
Ishlab chiqarishni texnik tayyorlash konstruktorlik va texnologik tayyorlashni 
o‘z ichiga oladi, shuningdek, korxonada mavjud bo‘lgan texnik tayyorlash rejasiga 
muvofiq bajariladi.
Korxona moddiy-texnik bazasini rivojlantirish, ishlab chiqarishni, mehnatni 
va boshqarishni tashkil etish ishlab chiqarishni texnik tayyorlashdan iborat bo‘lib, 
quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 
- amaliy tadqiqotlarni o‘tkazish;
- yangi mahsulotni yaratish yoki chiqariladigan mahsulotni yaxshilash; 
- mahsulotni tayyorlash texnologik jarayonini ishlab chiqish; 
- yangi asosiy va yordamchi jihoz-uskunalarni sotib olish;
- ishlab chiqarishni moddiy-texnik ta’minlash;
- kadrlarni tayyorlash va malakasini oshirish;
- texnik-me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish;
- axborot ta’minotini tashkil etish.
Texnik tayyorlash mahsulotning yangi turlarini ishlab chiqarishni samarali 
o‘zlashtirish, ishlab chiqarishning yangi texnologik usullarini va tashkil etish 
yo‘llarini joriy qilish maqsadida amalga oshiriladi. Ishlab chiqarishni texnik 
tayyorlashning vazifasi zamonaviy ilm-fan va texnika yutuqlari asosida ishlab 
chiqarish jarayonini yuqoriroq texnik va texnologik darajaga o‘tkazish imkonini 
beradigan texnik, tashkiliy va iqtisodiy sharoitlarni yaratish hisoblanadi.
Ishlab 
chiqarishni 
texnik tayyorlash 
konstruktorlik va 
texnologik 
tayyorlashdan iborat. Turli ko‘lamdagi va yo‘nalishdagi korxonalarda ishlab 
chiqarishni tayyorlashning texnologik bosqichlari turlicha ifodalanishi mumkin. 
Lekin ishlab chiqarishni tashkil etishga oid ishlarning asosiy qismi korxonaning 
bevosita vakolatiga kiradi.