Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat kimyosi va biokimyosi

Kerakli reaktivlar: 1% amilosubtilin eritmasi, 1% glyukazim 
eritmasi; 0,1 n yod eritmasi; 0.1n natriy tiosulfat eritmasi; 35% NaOH 
eritmasi; 0,1 n HCl eritmasi; metiloranj eritmasi; 10% sulfat kislota 
(N
2
SO
4
); titrlash uchun eruvchan kraxmalning 1% eritmasi; tarkibida 
kraxmal bor material (kartoshka kraxmali, bugʻdoy uni); glyukooksidaza 
ferment preparatining eritmasi; glyukoza standart eritmasi (1 mol/l); 4-
aminoantipirinning fenol bilan aralashmasi. 
Idish va asboblar: 100 va 250 ml hajmdagi konussimon kolbalar; 
titrlash uchun byuretkalar; voronkalar; pipetkalar; probirkalar; oʻlchov 
slindrlari; shisha tayoqchalar; predmet oynasi; suv hammomi; 30
○
C 
termostat; fotoelektrokalorimetr kyuvetalari bilan; analitik tarozi. 
Uglevodlar 
Tajribada aldegid yoki keton guruhi boʻlgan poligidroksil 
birikmalarini hosil qiluvchi moddalar uglevodlar deb ataladi. 
Uglevodlar oziq-ovqat mahsulotlarning asosiy makronutrienti boʻlib, 
ozuqa ratsionining 60...80% kaloriyasiga toʻgʻri keladi. Uglevodlar 
inson organizmining plastik funksiyasini ham bajaradi. Sogʻlom odam 
sutkasiga 300...500 g, yuqori jismoniy va aqliy mehnat bilan 
shugʻullanadiganlar 700 g gacha uglevod qabul qilishi kerak. 
Organizmda uglevod yetishmasa kam quvvatlik, bosh aylanishi, bosh 
ogʻrigʻi, uyquvchanlik, och qolish holatlari kelib chiqadi. 

---

52 
Uglevodlar hazm boʻladigan va hazm boʻlmaydiganlarga boʻlinadi. 
Hazm boʻladigan uglevodlar: monosaxaridlar (glyukoza, fruktoza, 
galaktoza), ba‟zi disaxaridlar (saxaroza, laktoza, maltoza) va ba‟zi 
polisaxaridlar (kraxmal, dekstrinlar). Disaxaridlar va hazm boʻladigan 
polisaxaridlar ovqat hazm boʻlish jarayonida fermentlar yordamida to 
mono saxaridlargacha gidroldizlanadi, bunda asosan glyukoza katta rol 
oʻynaydi. 
Hazm boʻladigan uglevodlar ichida saxaroza asosiy hisoblanib, oziq-
ovqat ishlab chiqarish sohasida keng qoʻllaniladi.
Polisaxaridlar ichida kraxmal asosiy ozuqa komponenti hisoblanadi. 
Inson organizmi – sellyuloza, gemisellyuloza va pektinni hazm qila 
olmaydi. 
Monosaxarid va oligosaxaridlar oziq-ovqat mahsulotlarida shirinlik, 
gidrofillik va aromatik moddalar bilan bogʻlanish xossasini, 
polisaxaridlar esa oziq-ovqat mahsulotlar sifatini belgilaydi. 
Oziq-ovqat 
mahsulotlari 
tarkibidagi 
uglevodlarni 
miqdoriy 
aniqlashning 
koʻpgina 
kimyoviy 
uslublari 
negizida 
qandlarni 
redustirlovchi xossasi yotadi. Shuning uchun redusirlamaydigan 
(qaytarmaydigan) 
polisaxaridlarni 
dastlab 
gidrolizlab, 
keyin 
redusirlaydigan (qaytaruvchi) qandlarni miqdoriy, titrometrik yoki 
kolorimetrik usulda aniqlashga qaratilgan. (masalan: glyukoza, fruktoza 
yoki maltoza). Keng tarqalgan uslublardan: Bertran usuli, yodometrik, 
Ferritsianidli, glyukooksidazali.