Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
109
Taras Bulba poylab o‘tirmaydi, darrov barbod qilib sovuradi, keyin ushog‘ini ham topolmaymiz; maslahatim – yo‘lga tushmoq. Bu yerda xo‘b sayl qildik. Ka- zaklarning qanday odamligini lyaxlar ko‘rdilar. Dini miz yo‘lida hol-qudratimiz yetgancha jon- bozlik qilib, ularning tanbehini berdik, och sha- hardan bizga manfaat ko‘p emas. Shunday qilib, mening maslahatim «yurmoq». Zaporojyеliklarning hamma bo‘linmalaridan «yurmoq!» degan baland ovoz chiqdi. Ammo Taras Bulbaga bu gaplar yoqmadi, yer- ga qaradi, qovog‘i solindi, tog‘ tepasida o‘sgan, uchlari ga nina-nina bo‘lib, qirov tushgan mayda butalar singari oq-qora aralash qoshlari chimirildi. – Askarboshi, sening bergan maslahating no- to‘g‘ri! – dedi Taras. – Sen noma’qul gapirding! Lyaxlar qo‘liga bandi tushgan odamlarimiz bu yerda qolib ketsa maylimi, buni esingdan chiqar- ganga o‘xshaysan. Chamamda, sen eng birinchi muqaddas qonunimiz – birodarlik, qardoshlik qoidasini oyoqosti qilishimizni xohlaydiganga o‘xshaysan, qardoshlarimizni tiriklayin po‘stlari- ni shilsinlarmi yoki tanlarini to‘rt taqsim qilsin- larmi, burun getmanni, Ukrainadagi boshqa rus pahlavonlarni shaharma-shahar, qishloq ma- qishloq sazoyi qilganlaridek, endi bularni ham shunday sazoyi qilsinlarmi? Bizning muborak joylarimizni shuncha haqorat qilganlari kam- mi? Axir bizlar o‘zimiz kimmiz? Hammangizdan so‘rayman, o‘z qardoshini tashlab ketgan, muso- firlikda, g‘ariblikda yolg‘iz tashlab ketgan odam qanaqa kazak bo‘ldi? Agar shunaqa bo‘lsa, kazak- ning obro‘si va hurmati hammaga bir pul bo‘lib qolgan bo‘lsa, hammamiz oppoq mo‘ylovlarimiz- ga tuflatib, o‘zimizni haqorat qildirib qo‘yadigan 110 Nikolay Gogol bo‘lsak, mendan hech kim gina qilmasin. Men o‘zim yolg‘iz qolaman. Tik turgan zaporojyеliklar hammasi bezovta bo‘la boshladi. Askarboshi turib: – Mardona polkovnik, tatarlarning qo‘lida ham bizlarning qarindoshlarimiz bandi ekanlarini va ularni darhol qutqarib olmasak, ular umrbod ma- jusiy butparastlarga qullikka sotilib ketishlarini, bu xo‘rlik har qanday qiyin o‘limdan ham battar- ligini yodingdan chiqardingmi? Nasroniylarning qoni baravariga tushgan xazinamiz ular qo‘liga kirganligini esingdan chiqardingmi!? – dedi. Kazaklar o‘ylanib, nima deyishlarini bilmay qoldilar, hech qaysilari o‘zlarini uyat-nomusga qoldirishni tilamas edilar. Bu gapdan keyin ham- madan keksa Kasyan Bovdyug nomli mo‘ysafid o‘rtaga chiqdi. Barcha uni izzat-hurmat qilar edi. U ikki marta askarboshi etib saylangan, urush- larda ham juda polvon edi, ammo yoshi ulg‘a- yib qolganidan, urushlarga chiqmay, masla- hatga aralashmay qo‘ygan va o‘zi eski bir askar bo‘lganidan kazaklar yig‘ilishganda ularning har xil bo‘lmish voqealar, urushlar to‘g‘risidagi gap va hikoyalarini eshitib, yonboshlab yotishni yaxshi ko‘rar edi. Boshqalarning gapiga sira aralash- mas, faqat quloq solib, og‘zidan sira tushmay- digan tamakisining kulini barmog‘i bilan bosib, ko‘zini yumibroq o‘tirar edi, uxlabmi yoki quloq solibmi o‘tirganini hech kim bilmas edi. U urush- ga chiqmasdi, ammo bu gal mo‘ysafidning g‘ayra- ti qo‘zg‘ab ketib, kazakchasiga qo‘lini siltab turib: – Mazam ketib qolibdi! Endi men ham bo- ray-chi, biror ishga yarab qolarman! – dedi. 111 Taras Bulba Mo‘ysafid chol o‘rtaga chiqib, so‘zga og‘iz och- ganda, hamma hayron bo‘lib qoldi, chunki ko‘p vaqtlardan beri uning so‘zini eshitmagan edilar. Hamma Bovdyuga nima der ekan, deb uning og‘ziga qarab turar edi. – Hurmatli og‘alar, endi menga ham biror og‘iz so‘z aytish navbati keldi, – deb so‘z boshladi Bov d- yug. – Bolalarim, men keksaning so‘ziga ham quloq solinglar. Askarboshi dono so‘zladi, kazak askarlarining boshi va ularning homiysi hamda yurtimiz xazinasining qo‘riqchisi bo‘lgan askar- boshimiz bundan ortiq dono va ma’qul so‘z ayta olmaydi. Gap shu! Bu mening birinchi so‘zim bo‘lsin. Endi quloq soling, ikkinchi so‘zim nima? Ikkinchi so‘zim shuki, polkovnik Taras ham xo‘b ma’qul, haqiqat gapni aytdi. Xudo umrini uzoq qilsin, yurtimizda bu xil kishilar ko‘paysin! Ka- zakning birinchi vazifasi, birinchi izzati qardosh- lik qoidasini bajo keltirishdir. Og‘alar, yoshim shunchaga kirib, hech eshitganim yo‘qki, kazak o‘z qardoshini tashlab yoki unga xiyonat qilib ket- gan bo‘lsin. Ular ham, bular ham bizga qardosh, bittasi ozmi, bittasi ko‘pmi baribir, hammasi qardoshlarimiz, hammasi baravar qadr donimiz. Shunday qilib, aytadigan gapim shuki, tatarlar qo‘liga tushganlarga ko‘proq yaqin va mehribon bo‘lganlar tatarlar payiga tushsinlar, lyaxlarga bandi tushganlarga ko‘ngli yaqin bo‘lib, haqqoniy ishni bitirmasdan ketishni istamaganlar, mayli bunda qolsinlar. Askarboshining vazifasi tatarlar orqasidan boruvchilarga bosh bo‘lib bormoqdir, bunda qoluvchilar o‘zlariga bir boshliq saylab olarlar. Mo‘ysafid cholning so‘ziga quloq solsan- giz, boshliq mansabiga Taras Bulbadan boshqa |
