Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
118
Nikolay Gogol lar, kazaklarga munosib botirliklar ko‘rsatadigan katta ishlar bor. Qani, o‘rtoqlar, birdaniga ichay- lik, avvalo, muqaddas dinimiz rivoji uchun ichay- lik, dinimiz butun dunyoga yoyilsin, yer yuzida yolg‘iz bizning dinimiz bo‘lsin! Shu qatorda Sech uchun ham ichaylik, ko‘p yillar yashnasin yur- timiz, yildan-yilga rivojlanib, bir-biridan azamat, bir-biridan ko‘rkam, mard yigitlar yetishsin: shu qatorda o‘zimizning shon-shavkatimiz uchun ham ichaylik, nevaralarimiz va ularning bolalari, bizlarni yodlab, yor-birodarlikni mahkam ushla- gan, buning qoidasini bajo keltirgan, qardoshlari- ga xiyonat qilmagan odamlar bor ekan desinlar. Qani, birodarlar, din uchun ichaylik, din uchun! Oldingi safda turganlar gurillagan ovoz bilan: – Din uchun! – deb qichqirishdi. Keyin orqaroqda turganlar ham qo‘shilishib: – Din uchun! – deb yosh-qari hamma baravar ichdi. – Sech uchun! – dedi Taras qo‘lini yuqori ko‘- tarib. Oldingi saflardan ham: – Sech uchun! – degan baland ovoz chiqdi. Keksalar ham oqargan mo‘ylovlarini qoqib: – Sech uchun! – dedilar; ular ketidan o‘spirinlar ham lochindek kerilib: – Sech uchun! – dedilar. Kazaklarning o‘z yurtlarini yod etib chiqargan ovozlari uzoq dalalarni yangratdi. – Endi o‘rtoqlar, yer yuzidagi barcha nasroniy- lar hurmatiga oxirgi ho‘plamni ichaylik! Kazaklarning hammasi, kosalarida qolgan oxir gi ho‘plamni yer yuzidagi barcha nasroniylar shara- figa ichdilar. 119 Taras Bulba – Yer yuzidagi barcha nasroniylar uchun! – de- gan ovoz har bir bo‘linmaning har bir safida tak- ror-takror eshitildi va xiyla vaqtgacha o‘chmadi. Kosalar bo‘shadi, lekin hammalari qo‘llarini ko‘targancha turar edilar. Hammalarining ko‘z- lari maydan javdirab shod va xursand bo‘lsa ham, ko‘ngillari xijilroq edi. Endi ular urushdan oladi- gan manfaatlar, o‘lja va g‘animatlarni, oltin-ku- mush, qimmatbaho qurol-aslahalar, kimxob- zarbof kiyimlar, cherkas otlari kimga, qaysi bir baxtliga g‘animat bo‘lishini emas, balki boshqa narsalarni o‘ylar edilar. Baland tog‘lar ustiga qo‘nib, pastdagi bepoyon dengizni, unda mayda qushlardek yurgan kema va qayiqlarni, uning ingichka bir chiziqdek ko‘rinib turgan qirg‘oqla- rini, atrofida pashshadek ko‘ringan shaharlar- ni, boshini egib, mayda o‘lanlardek ko‘ringan daraxtzorlarni tomosha qilib turgan burgutdek o‘y-o‘ylashib qolgan edilar. Burgut tevarak- atrof- ga birma-bir boqqandek, ular ham yiroqda qor- ayib ko‘ringan qismatlariga boqar edilar. «Dala va qo‘riqlar, yo‘l va cho‘llar bizning qonimizga se- rob bo‘lar, buzilgan aravalarga, singan qilich va nayzalarga, oq suyaklarimizga to‘lar», – der edi- lar. Kokili qonga belanib qotib qolgan, mo‘ylovi osi- lib qolgan boshlar soy toshiday dumalab yotar, burgutlar kelib, ko‘zlarini cho‘qir, o‘yar, ammo bunday keng, bunday yayragan qabris- tonning hurmati ulug‘. Mardonalik, oliyhimmat- lik bilan qilingan hech bir ish nobud bo‘lmagani, dori ning zarrachasi ham miltiq og‘zidan behuda- ga ketmaganidek, kazaklar shuhrati ham, ular- ning shon-shavkati ham sira yo‘qolmas. Oq so- qoli ko‘ksiga tushgan, balki soch-soqoli oqargan 120 Nikolay Gogol bo‘lsa ham kuch-quvvati, mardligi hamon ruhi- da yashayotgan, tetik ruhi so‘nmagan mo‘ysa- fid do‘mbirachi chol ularni yodlab, odamning yurak-bag‘rini ezuvchi, alamli dostonlar aytgan- da, shuhrati olamni tutgan, avlod-avlodga dos- tonlar bo‘lg‘usi, chunki ovozi yaxshi chiqsin deb usta toza nuqradan ko‘proq ishlatgan jomning dang‘illagan tovushi shahri azimlarga ham, kul- ba-yu xarobalarga, qasr va oshiyonlarga ham baravar yetib boradi. Ibodatga chorlagandek, alamli so‘zlarning jaranglagan ovozi uzoq zamon- larga, yiroq-yiroqlarga eshitiladi. IX Zaporojyеliklarning yarmisi tatarlar ketidan quvlab ketganini shahardagilardan hech kim bilmadi. Faqat qal’a kungurasida turgan pos- bonlar aravalarning bir qismi yo‘lga tushib, da- raxtzor orqasiga o‘tib ketganini bildilar, xolos, ammo kazaklar pistirma qilib poylab yotmoq- chilar deb o‘yladilar. Farang muhandisi 1 ham shu xayolda edi. Bu orada askarboshining ayt- gan gaplari to‘g‘ri chiqib, shaharda osh-non tan- qis bo‘lib qoldi; o‘tgan eski zamonning taomi- lini qilib, lashkarga qancha ovqat lozimligini ol- dindan tuzukroq hisoblay olmaganlar. Qal’adan chiqib hamla qilmoqchi bo‘lib urinib ko‘rdilar, ammo botirlar ning yarmisi kazaklar qilichidan o‘tdi, qolganlari shaharga quruq qochib kirdi. 1 Farang muhandisi – qadimda qal’alarni mustahkam- lash hamda qamal qilish ishlarida fransuzlar usta sa- nalgan. Shu sabab Polsha, Litva va Rossiyaga ularni ko‘p chaqirtirishardi. |
