Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
112
Nikolay Gogol munosib odam yo‘q. Botirlikda oramizda unga baravar keladigan hech kim yo‘q. Bovdyug buni aytib, jim bo‘ldi, uning bergan maslahatiga, ko‘rsatgan yo‘l-yo‘rig‘iga kazaklar ham xursand bo‘ldilar. Hammalari qalpoqlarini irg‘itib: – Barakalla, otamiz, indamay yurib-yurib oxi- ri bugun bir gapirding, yaxshi gapirding, urush- ga otlanib chiqqaningda kazaklar kuniga yarab qolarman degan eding, so‘zing bekor ketmadi, kunimizga yarading, – deb qichqirishdi. – Nima deysizlar, shunga rozimisizlar? – deb so‘radi askarboshi. – Rozimiz hammamiz! – deb qichqirishdi ka- zaklar. – Bas, maslahatimiz bitdimi? – Bitdi! – deb qichqirishdi kazaklar. Askarboshi: – Bolalarim, endi butun lashkarga berilgan buyruqni eshiting! – deb oldinroq chiqib qal- pog‘ini kiydi, qolgan zaporojyеliklarning barcha si qalpoqlarini olib, bosh yalang yerga qarab tur- dilar. Ulug‘lari so‘zlaganda kazaklar hamisha shunday bo‘ysunib turar edilar. – Aziz birodarlar, endi bu yerdan ketadiganlar o‘ng tomonga, qo- ladiganlar chap tomonga o‘tinglar, har bo‘linma- ning ko‘pchiligi qaysi tomonga o‘tsa, ataman o‘sha tomonga o‘tsin, kamchilik tomon boshqa bo‘linmalarga qo‘shilsin. Hammalari qimirlashib qoldilar, birov u to- monga, birov bu tomonga o‘ta boshladi. Qay si bo‘linmaning ko‘pchiligi qayoqqa o‘tsa, ataman ham o‘sha yoqqa o‘tdi, kamchilik tomon boshqa bo‘linmalarga qo‘shildi. Har ikki tomon salkam 113 Taras Bulba baravar chiqdi. Nezamaykovskiy bo‘linmasi ning hammasi deyarli qoldi, Popovich bo‘linmasining yarmisidan ko‘pi, Umanskiy, Kanevskiy bo‘lin- masining hammasi qoldi, Steblikivskiy va Timo- shevskiy bo‘linmalarining yarmisidan ko‘pi qoldi. Qolganlarning hammasi tatarlar ketidan quvlab borish tarafdori bo‘ldi. Har ikki tomonda bo- tirlar bor edi. Tatarlar izidan borishga tarafdor bo‘lib chiqqanlar ichida keksa, mardi maydon kazak Cherevatiy, Pokotipolo, Lemish, Prokopo- vich Xomalar bor edi; Demid Popovich ham bu tomonga o‘tdi, chunki g‘ayrati tez va bir yerda ko‘p turib qolsa chidolmaydigan odam edi; lyax- lar bilan urushib ko‘rdi, endi yana tatarlar bilan urushib ko‘rmoqchi bo‘ldi. Bo‘linmalardan Nost- yugan, Pokrishka, Nevilichkiy, yana bir qan cha pahlavonlar tatar bilan olishib bilak quvvatini, qilich damini sinab ko‘rmoqchi bo‘ldilar. Qolmoq- chi bo‘lgan kazaklar orasida ham azamat pol- vonlar, mardlar ko‘p edi. Bo‘linmalardan Demit- rovich, Kukubenko, Vertixvist, Balaban, Bul- benko, Ostap bor edi. Bundan bo‘lak yana bir necha mashhur va ma’ruf kazaklar bor edilar. Chunonchi, Vovtuzenko, Chere vichenko, Stepan Guska, Oxrim Guska, Mikola Gustiy, Zadorojniy, Metelitsa, Ivan Zakrutiguba, Mosiy Shilo, Dyogt- yarenko, Sidorenko, Pisarenko, yana bir Pisa- renko, yana bir qanchalar. Bular ning bari ko‘pni ko‘rgan, har yurtda bo‘lgan: Anatoliy bo‘ylarini kezgan, Qrimning sho‘rlagan yerlarida, dasht va biyobonlarida, Dneprga quyila digan katta-kichik barcha daryolarda, Dnepr ning barcha burun va orolla rida bo‘lgan odamlar edilar. Moldavanlar, alatlar, turklar yurtida ham bo‘lgan, Qora den- 114 Nikolay Gogol gizni ikki quyruqli qayiq bilan boshdan-oyoq kezib chiqqan, ellik qayiq bir bo‘lib ulkan kema- larga qaroqchilik qilgan: birtalay turk kemala- rini g‘arq qilgan, umrlarida behad va behisob o‘q otgan, qimmatbaho kimxob va zarboflarni yirtib paytava qilgan, bir emas, qayta-qaytadan shim- larining cho‘ntagini nuqul oltinga to‘latib olgan odamlar edi. Bulardan har qaysisining o‘z umrida sovurgan mol-dunyosi behad va behisob edi va bu mol-dunyolar boshqalarga umrbod yetar edi. Ular hammani ziyofat qilib, yer yuzidagi hamma o‘yna- sin-kulsin deb mashshoqlar yollab, bor-yo‘qlarini sovurganlar. Hali ham ko‘mib qo‘ygan mol-dun- yosi, kumush kosa va cho‘michi yo‘g‘i ular orasida kam edi; mabodo falokat bosib tatarlar qo‘qqisdan Sechga bostirib kelib qolsa lar, mol-dunyolarni to- polmasinlar deb, Dnepr orollaridagi qamishzor- larga bekitib qo‘yardilar. Bu dunyolarni tatarlar u yoqda tursin, ba’zida egasi ham topolmas edi, chunki ko‘mgan joyi esidan chiqib ketar edi. Lyax- lardan yor-birodarlarining o‘chini olmoqni va Iso dini uchun fido bo‘lmoqni istab, bu yerda qolgan kazaklar ana shu xildagi odamlar edi. Mo‘ysafid Bovdyug ham qolishni xohladi: «Tatarlar orqasidan quvlab borishga endi menda hol yo‘q, ammo ka- zaklar qismatiga tushgan mardona o‘lim topib, yer bag‘rida yotmoqqa bu yerda o‘rin bor. Ko‘p zamon- lardan beri o‘ladigan bo‘lsam, din yo‘lida jonboz- lik qilib, urushda o‘lay deb, Xudodan so‘rar edim. Muro dimga yetdim. Keksaygan kazak hech qayer- da bundan ortiq yaxshi o‘lim topolmaydi», – dedi. Hamma ikki yoqqa ajralib, har bir bo‘linma saf tortib turgandan keyin, askarboshi saflar orasi- dan aylanib chiqqach dedi: |
