Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
5
Taras Bulba Kenjasini quchoqlab turgan ona: – Tag‘in nima balo deyapsiz! O‘z otasini ura- dimi, bu nima jinnilik! Har narsa ham evi bi- lan-da; yosh bola shuncha yo‘l yurib kelgan bo‘lsa-yu (yosh bola yigirmadan oshgan, bo‘yi rosa bir sarjin kelar edi), damini olsin, ovqat ye- sin deyish o‘rniga, mushtlash deysiz-a! – dedi. – Sen juda erka bo‘lib qolibsan! – dedi Bulba. – Onangning gapiga quloq solma, xotin kishining hech narsaga aqli yetmaydi. Sizlarga erkalikni kim qo‘yibdi? Arg‘umoq minib, jang maydonida hunarlaringni ko‘rsatlaring, bildinglarmi? Manavi qilichni ko‘rdinglarmi? Onangiz shu bo‘ladi! Siz- larning miyalaringga quyilgan gaplarning barisi behuda; akademiyangiz, alifbe kitoblaringiz, fal- safa-yu safsatalaringiz hammasi bir pul, barisi- ga tupurdim! – Bulba kitobga yozib bo‘lmaydigan yana bir-ikki gap ham aytdi. – Yaxshisi, men siz- larni kelasi haftadayoq Zaporojyеga jo‘natay. Ilm degani ana o‘sha yerda! Asil maktab ham o‘shan- da: aqlingiz ham o‘sha yerda to‘ladi. Keksayib, ozib ketgan ona ko‘ziga yosh olib: – Uyda atigi bir hafta turishar ekan-da; sho‘r liklar yayrab, sayr-tomosha ham qilishmas ekan-da! O‘z uylarini ham tuzukkina ko‘rolmas, men ham ular- ning diydoriga to‘yolmas ekanman-da! – dedi. – Kampir, bas qil, qo‘y yig‘ingni! Kazak xotin- chalish bo‘lmaydi. Senga qolsa ikkovini eta gingga qamab, tuxum bosgan tovuqdek bosib yotar eding. Bor, bor tezroq, dasturxonni tuzat, nima bo‘lsa qo‘y. Qandolatlaring bizga kerakmas. Bitta qo‘y, echki keltir, qirq yillik bol keltir! Ko‘proq araq kel- tir, shirin-shakar, jiyda-mayizlik emas, shishada o‘ynab turadiganidan, tozasidan bo‘lsin. 6 Nikolay Gogol Bulba o‘g‘illarini mehmonxonaga boshlab kir- di. Ular kirganda uyni yig‘ishtirib yurgan, qip-qi- zil marjon taqqan ikki chiroyli cho‘ri qizlar yugu- rib, chiqib ketdi. Ular har kimga bir tegishmay qo‘ymaydigan boyvachchalarning kelganini eshi- tib, o‘zlaridan xavotir olib turgan bo‘lsalar ke- rak, o‘z odatlarini qildilar, odatda ular erkaklarni ko‘rishlari bilan qichqirib qochishardi, keyin qat- tiq uyalib, anchagacha yenglari bilan yuzlarini bekitib yuradilar. Uyning mehmonxonasi qadim- gi zamon talabiga mos qilinib, shunday orasta- langan ediki, hozir u davrdan nom-nishon ham qolmagan va uning tasvirini faqat qo‘shiqlarda hamda xalq dostonlarida uchratish mumkin, uning ta’rifini hozir Ukrainadagi uzun soqol kek- sa, so‘qir sozandalar to‘plangan xalqqa aytmay qo‘yganlar; bu mehmonxona xuddi Ukrainada uniya 1 uchun jang-u jadallar boshlagan og‘ir va notinch davr didiga monand orastalangan edi. Hamma yoq chinnidek toza, yarqirar edi. Devor- larga qilich-qalqon, baliq to‘r, qamchin, qafas, miltiq, dori solinadigan naqshdor qortiq, oltin yu- gan, kumush halqali tushovlar osilgan edi. Dera- zasida hozir faqat eski butxonalar dagina qolgan va ko‘tarib qaralmasa hech narsa ko‘rinmaydigan kichkinagina xira dumaloq oynalar. Eshik va de- razalari qizilga bo‘yalgan, jimjimador. Uyning burchaklaridagi ko‘zachalar, yashil va ko‘k shishalar, o‘ymakor kumush va oltin suvi yugur- tirilgan qadahlar va tovoq lar – Venetsiya, Turki- 1 Uniya – Rim papasining qo‘li ostida pravoslav va kato- lik cherkovining birlashuvi. XV asrda polyaklar Ukrainani qul qilish uchun uniyadan mafkuraviy qurol sifatida foyda- langanlar. 7 Taras Bulba ya va Cherkasda yasal gan bu buyumlar qo‘ldan- qo‘lga o‘tib, har xil yo‘llar bilan Bulbaning meh- monxonasiga kelib qolgan, chunki alg‘ov-dalg‘ov urush zamonlarida bu xil ishlar ko‘p bo‘lardi. Uyni gir aylantirib qayin po‘stlog‘idan qilingan kursilar qo‘yilgan; uyning to‘ridagi burchakda, butlar tagi- da katta xontaxta; serhasham katta koshinkor pechka. Har yil ta’tilda uylariga kelib-ketib tur- gan ikki yigitga bular juda yaxshi tanish edi; ular otlari yo‘qligidan va maktab bolalariga otliq yu- rish rasm bo‘lmaganligidan piyoda kelib-ketishar edi. Ularning faqat uzun kokillari bo‘lib, yonida yarog‘i bor har bir kazak ularni kokilidan ushlab ura olardi. Bulba bolalari maktabni bitirganidan keyin ikkita ayg‘ir yubordi. O‘g‘illari kelishi munosabati bilan Bulba ham- ma yuzboshilarni, barcha askarboshilarni cha- qirtirdi: qadrdon oshnasi yasovul Dmitro Tov kach bilan yana ikki kishi kelganda, Bulba o‘g‘illarini ularga tanitib: «Qarang, qanday azamat yigit bo‘lish! Yaqinda ikkovini Sechga yuboraman», – dedi. Meh- monlar Bulba bilan o‘g‘illarini qutlab, so‘rash- ganlaridan keyin: «Juda yaxshi ish qilasiz, yosh yigitlarga Zaporojyе Sechdan yaxshi ilm-u hunar yo‘q», – dedilar. – Qani, og‘aynilar, dasturxonga! Har kim xohla- gan joyiga o‘tiraversin! O‘g‘illarim, hamma dan av- val araqdan boshlaylik! – dedi Bulba. – Xudo yor bo‘lsin! O‘g‘illarim, salomat bo‘linglar. Ostap, sen ham, Andriy, sen ham omon bo‘l! Urushda hami- sha qo‘lingiz baland bo‘lsin! G‘ayridinlar ning do- dini beringlar. Musulmonlarning ham, turklar- ning ham, tatarlarning ham dodini be ringlar. Agar lyaxlar dinimizni oyoqosti qiladigan bo‘lsa, |
